در سوگ پرچمدار تنبك‌نوازي ايران
سعيد ثابت
با درگذشت استاد محمد اسماعيلي، موسيقي ايران يكي از وزنه‌هاي مهم خود را از دست داد. يكي از آن استاداني كه بي‌شك نبودشان تا هميشه در عرصه موسيقي ايران احساس خواهد شد. اگرچه موسيقي ايران وزنه‌هاي ارزشمندي دارد، اما نبايد فراموش كرد كه خيلي از اين هنرمندان بي‌بديل و يگانه‌اند و نمي‌توان جايگزيني براي‌شان در نظر گرفت. بي‌بديل و يگانه از اين جهت كه اساسا هنر واقعي ديده‌اي منحصربه‌فرد و اصولا ذاتي است. به اين معنا كه نمي‌توان كسي را با واسطه از قريحه هنري برخوردار كرد. اگرچه اقسام هنرها را در سطوح مختلف و آكادميك آموزش مي‌دهند، اما در اين مراكز فقط مي‌توان دانش موسيقي را فراگرفت و اگر جوهره و درون‌مايه آن هنر در افراد وجود نداشته باشد، آن فرد صنعتكار تربيت مي‌شود نه هنرمند؛ از اين رو بايد گفت به اين زودي‌ها نمي‌توان جايگزيني براي افرادي همچون استاد محمد اسماعيلي يافت. درون‌مايه استاد مانند هر هنرمند بزرگ ديگري، تنها از آن خودش بود و اين يعني كسي نمي‌تواند جاي ايشان را پر كند.
استاد اسماعيلي از جايگاه والايي در موسيقي ايران برخوردار هستند. يكي از وجوه مهم شخصيت ايشان اين است كه حلقه، زنجيره و پل ارتباطي امروز و گذشته به شمار مي‌روند. كسي كه چنين جايگاهي دارد بالطبع فقدانش درد بزرگي براي جامعه موسيقي خواهد بود. كسي كه ستوني بود براي پابرجا ماندن پلي ميان نسل‌هاي موسيقي. اميدواريم باشند كساني كه بتوانند ميراث و تجربه گرانبهاي اساتيدي چون استاد محمد اسماعيلي را به نسل‌هاي نوآمده و هنوز نيامده منتقل كنند و تجربه‌هاي ارزشمند گذشته موسيقي را در اختيار علاقه‌مندان و خصوصا استعدادهاي آينده‌دار موسيقي قرار دهند.
استاد محمد اسماعيلي پرچمدار تنبك‌نوازي ايران بودند و به نظرم لقب «اسطوره» به درستي برازنده ايشان است. افرادي مانند ايشان هستند كه مي‌توانند يك مكتب را زنده نگه دارند. مكتب تنبك‌نوازي در ايران با محمد اسماعيلي رشد كرد و در زمان حيات ايشان حفظ شد. در واقع استاد اسماعيلي، ادامه‌دهنده راه استاد حسين تهراني بودند. بعد از استاد تهراني كسي بايد پرچم تنبك‌نوازي ايران را به امانت مي‌گرفت و حمل و حفظ مي‌كرد؛ آن فرد بي‌شك استاد محمد اسماعيلي بود. من به عنوان كسي كه با ايشان همكاري و مراوده داشته، شاهد بودم كه براي بالا نگهداشتن اين پرچم چقدر تلاش كردند هم قبل از انقلاب و هم بعد از آن. بعد از انقلاب با وجود تمام مسائلي كه خصوصا در سال‌هاي اول وجود داشت، ايشان به راه‌شان ادامه و اين هنر را گسترش دادند. اجراي برنامه‌هاي مختلف، تاليف كتاب، پرورش هنرجو و... گواه جايگاه ايشان به عنوان كسي است كه هنر تنبك‌نوازي را گسترش داده است. «صبر بسيار ببايد پدر پير فلك را/ تا دگر مادر گيتي چو تو فرزند بزايد» زمان زيادي بايد بگذرد كه موسيقي ايران هنرمندي مانند استاد محمد اسماعيلي به خود ببيند. ياد و نامش در تاريخ هنر اين سرزمين جاودانه خواهد ماند.