جمع پر اشتياق تنها
شينا انصاري
هفته قبل فرصتي دست داد تا در جمع دوستان پسماند صفري شاهد دغدغه‌ها و ايده‌هاي خلاقانه‌شان باشيم. جمعي با هدف مشترك كاهش پسماند كه طي چند سال اخير تلاش‌هاي فراواني را براي رسيدن به اين هدف انجام داده‌اند. افراد خوب و باانگيزه‌اي را از بخش‌هاي مختلف جامعه جذب كرده و توانسته‌اند كلوني منسجم و پويايي ايجاد كنند. با توجه به گستردگي و تنيدگي موضوعات مرتبط با پسماند در تار و پود زندگي روزمره ما، مباحث مدنظر اين گروه از فعالان محيط زيستي، از تفكيك پسماندها در مبدا، تهيه كمپوست خانگي، بسط و توسعه ابزارهاي فناورانه تفكيك و پردازش پسماند تا حذف پلاستيك‌هاي يك‌بار مصرف و كاهش دورريز، مد پايدار و... و در يك كلام تغيير سبك زندگي مصرف‌گرايانه‌اي كه زندگي در عصر حاضر به ما تحميل كرده است را دربر مي‌گيرد.
اين دورهمي با عنوان «همراهان نوآور و فناور زمين» با راهبري خانه خلاق و نوآوري ترمه، بيش از همه بر بررسي نوآوري‌هاي قابل گسترش در سطح جامعه براي تغيير عادات و رفتارهاي غيرمحيط زيستي شهروندان، تقويت تعلق خاطر به اكوسيستم شهري، چگونگي جذب همكاري نهادها و بنگاه‌هاي اقتصادي و نحوه توسعه راهكارهاي ارزش آفرين اقتصادي درباره پسماند تمركز داشت. كاستي‌هاي اپليكيشن‌هاي جمع‌آوري پسماند، شاخص‌هاي رفتار محيط زيستي، نقش اقتصاد در مديريت مطلوب پسماند و توجه به مولفه‌هاي اجتماعي و فرهنگي از مواردي بود كه به عنوان دغدغه‌هاي جدي دوستان مطرح شد. توجه به جزييات در نگاه تيزبين فعالان اين حوزه از پيگيري‌ها و ممارست چندين ساله‌شان حكايت داشت. در اين جلسه دوستي از ساخت دستگاه خشكاله‌اي كه خود طراحي كرده بود صحبت كرد كه قادر هست با خشك كردن پسماندهاي تر خانگي، خوراك دام توليد كند، يا بانويي آرايشگر فويل پايدار ابداعي‌اش به جاي فويل‌هاي يك بار مصرف رنگ مو را معرفي كرد. ناگفته پيداست كه در چنين برنامه محيط زيستي پسماند محور، تمامي دوستان ليوان و ماگ خود را همراه داشتند و پذيرايي بدون هر گونه ظرف و محصول يك‌بار مصرف برگزار شد.
خوشبختانه شبكه‌هاي اجتماعي و فضاي مجازي طي سال‌هاي گذشته بستر خوبي براي طرح موضوع كاهش پسماند، سبك زندگي پسماند صفر و پايدار فراهم كرده و اكوبلاگرهاي شناخته شده‌اي چون «آيه حمداوي» توانسته‌اند باب گفت‌وگو و ارايه تجربيات و ايده‌ها در اين باره را باز كنند و آن را از مفهومي انتزاعي به جرياني واقعي در روند زندگي يوميه مردم بدل كنند. با اين حال اين كلوني پراشتياق و با انگيزه پسماندي هنوز در قدم‌هاي نخستين تكوين و اثرگذاري خود به سر مي‌برد و صداي فعاليت آن هنوز - آن‌گونه كه بايد - در جامعه شنيده نشده است.
در شرايطي كه اغلب علاقه‌مندان محيط زيستي مساله پسماند را به پاكسازي‌هاي نمادين و مناسبتي تقليل مي‌دهند و در وضعيتي كه براي مديريت پسماند به رفت و روب و تنظيف شهر و حل صورت مساله بسنده مي‌شود جاي اميدواري هست كه اين جمع كوچك محيط زيستي با اتكا به خود و با كمترين حمايت از جانب دستگاه‌هاي قانوني متولي پسماند به‌رغم موانع و چالش‌هاي بسيار در كشوري كه با انواع و اقسام مشكلات اقتصادي و سياسي رو به روست، همچنان با تمام توان ايستاده‌اند و تسليم نشده‌اند.