آمار كمبود پنهان چند برابر كمبود آشكار
محمد داوري
در سومين دهه از هزاره سوم هنوز مدرسه كاركرد دارد و هنوز معلم جايگاه دارد و به همين دليل است كه يونسكو به عنوان يك نهاد بين‌المللي متولي روز جهاني معلم، شعار امسال خود را به هشداري اختصاص داده است كه دولت‌ها و ملت‌ها را به يكي از ضرورت‌هاي زندگي در عصر جديد و يكي از نيازهاي اساسي يعني «داشتن معلم» براي «مدرسه» توجه دهد. نياز معلم براي آموزش عمومي در سراسر جهان در واقع نياز به عنصر اصلي نظام‌هاي آموزشي براي آموزش و پرورش كودكان و نوجوانان است كه به‌رغم پيشرفت و توسعه سخت‌افزاري و نرم‌افزاري تكنولوژي‌هاي ارتباطي و آموزشي همچنان كيفيت آموزش در گرو برخورداري از معلمان توانمند است كه در ابعاد مختلف براي ايفاي نقش حرفه‌اي معلم آموزش ديده‌اند و تربيت شده‌اند.به‌رغم اينكه نظام‌هاي آموزشي در حال رقابت براي كيفيت بخشيدن به عملكرد خود هستند متاسفانه در برخي از كشورها هنوز مسوولان و متوليان درگير عدالت آموزشي و كميت‌هاي اوليه هستند. تامين فضاي آموزشي و امكانات و تجهيزات نخستين و معلم، نيازهاي اوليه براي داشتن يك مدرسه است كه بتواند اهداف اوليه خود را محقق سازد و به نيازهاي حداقلي دانش‌آموزان و والدين آنها پاسخ داده شود.در ايران نيز به‌رغم اينكه در دهه هفتاد تجربه جمعيت دانش‌آموزي بيست ميليوني را داشتيم و ضرورت ايجاب كرده بود كه تدابيري براي تربيت و تامين معلم انديشيده شود، متاسفانه به‌رغم كاهش جمعيت دانش‌آموزي در دهه نود به زير 15 ميليون، آموزش و پرورش سال‌هاست كه با مشكل كمبود معلم مواجه است و در سال‌هاي اخير به ويژه سال تحصيلي جاري كه جمعيت دانش‌آموزي دوباره اوج گرفته و به بالاي 16 ميليون رسيده، اين كمبود به يك بحران تبديل شده است. آمارهاي اعلام‌شده مبني بر بدون معلم بودن 23 هزار كلاس درس در خوشبينانه‌ترين حالت اگر درست باشد كه بي‌ترديد بيشتر از اين آمار است، آنچه تاسف‌بار است كمبود پنهان معلم است كه چند برابر اين آمار مي‌باشد. منظور از كمبود پنهان معلم اين است كه كلاس درس به ظاهر خالي از معلم نيست و يك فردي حاضر مي‌شود اما اين فرد تخصص و شايستگي و تجربه و انگيزه و انرژي معلمي را ندارد. تامين معلم براي كلاس‌هاي درس يكي از مصاديق مديريت منابع انساني در وزارت آموزش و پرورش است كه قبلا دانشسراها و مراكز تربيت معلم متولي تربيت و تامين نيروي انساني مورد نياز آموزش و پرورش بودند و الان دانشگاه فرهنگيان و مراكز تربيت دبيرشهيد رجايي اين مسووليت را دارند كه صرف‌نظر از انتقادهايي كه به آنها وارد است متاسفانه در تحقق بخشيدن كيفيت تربيت معلم كه موفق نيستند هيچ، بلكه در تامين كمي معلم نيز با شكست مواجه شده‌اند.كمبود آشكار و پنهان معلم سندي آشكار بر ناكارآمدي حاكميت و دولت در حوزه آموزش عمومي است، ناكارآمدي كه قربانيان آن سرمايه‌هاي انساني كشور يعني كودكان و نوجوانان اين سرزمين هستند براي قرار گرفتن نظام آموزشي به ويژه آموزش عمومي روي ريل كارآمدي، بايد آموزش در سياست‌گذاري و سياست‌گذاري‌هاي كلان عملا در اولويت قرار گيرد و از سويي مردم نيز بايد يك نظام آموزشي كارآمد را در راس مطالبات خود قرار دهند.