گروه حوادث
برخي مواقع در مهم‌ترين پرونده‌هاي جنايي، وقوع جنايت از يك تهديد كوچك شروع مي‌شود. در پرونده اخير مربوط به قتل مهرجويي و همسرش؛ وحيده محمدي‌فر كه ۱۶ مهرماه در محل زندگي‌شان تهديد شده بودند، همسر مهرجويي به «اعتماد» گفته بود؛ مقابل در ورودي خانه‌شان، پشت شيشه‌هاي مات پنجره از سوي فردي ناشناس با چاقو تهديد شده بودند. شروع اين تهديد پايان تلخ و دهشتناك داشت. آنها نمي‌دانستند كه شش روز بعد از طريق فرد يا افرادي ناشناس به قتل مي‌رسند يا پرونده آمنه بهرامي، دختري كه سال ۱۳۸۳ توسط خواستگارش، مجيد موحدي يكي از همكلاسي‌هاي سابقش، مورد اسيدپاشي قرار گرفت. اين دختر جوان وقتي به مجيد موحدي جواب منفي داد از سوي او تهديد شد، اما آمنه تهديد خواستگارش را جدي نگرفت و ۱۲ آبان در پارك روبه‌روي بيمارستان رسالت زير پل سيدخندان در راه بازگشت به خانه مورد حمله خواستگارش قرار گرفت و مجيد موحدي با پاشيدن اسيد روي صورت و قسمتي از نواحي بدن اين دختر جوان او را سوزاند. اسيدپاشي حمله‌اي است كه به قصد قتل رخ نمي‌دهد، اما زندگي و آينده قرباني را تباه مي‌كند. در پرونده‌هاي جنايي تهديد بيشتر از سوي افراد نزديك به قربانيان صورت مي‌گيرد، اما بايد ديد اگر شخصي يا اشخاصي از سوي فرد يا افرادي تهديد مي‌شوند آيا پليس مي‌تواند اقدامي براي آنان انجام دهد يا خير! يك منبع آگاه در همين مورد به «اعتماد» مي‌گويد: «در اكثر مواقع تهديدها از سوي افراد نزديك صورت مي‌گيرد. اگر فردي بنا به هر دليلي تهديد مي‌شود، بلافاصله مي‌تواند با ۱۱۰ تماس بگيرد و موضوع را اطلاع دهد يا به دادسرا مراجعه و شكايت خود را ثبت كند.» حالا «اعتماد» درباره اين موضوع كه آيا تهديد در قانون جرم محسوب مي‌شود و افرادي كه تهديد مي‌شوند چه اقدامي مي‌توانند، انجام دهند با «محمدباقر قربانزاده»، يكي از قضات ديوان عالي كشور گفت‌وگو كرده است.
آيا تهديد در قانون جرم محسوب مي‌شود؟
تهديد در قانون قطعا جرم محسوب مي‌شود. قانون مجازات اسلامي در كتاب پنجم كه مصوب سال 1375 است دو ماده قانوني (668 و 669) را به بحث اكراه و تهديد اختصاص داده. در ماده اول سه ماه الي 2 سال حبس و شلاق منظور شده است. يعني فردي كه تهديد مي‌كند هم بايد به زندان برود و هم شلاق متحمل شود، اما در ماده دوم يعني 669 يا بايد شلاق (74 ضربه) را متحمل يا زندان (دو ماه تا 2 سال) محكوم شود.
آيا تهديد فقط با آلت قتاله يا هر وسيله‌اي مثل اسيد و... جرم محسوب مي‌شود يا اگر فرد تهديدكننده حتي به زبان كلماتي را بيان كند هم جرم است؟
در ماده 668 بحث سند مطرح است. يعني موضوع اكراه و تهديد با هم در نظر گرفته مي‌شود. اگر فردي سند، امضا و دست‌نوشته‌اي را به زور و با اكراه و تهديد از شخصي طلب كند؛ يعني بگويد اگر اين مدارك را ندهيد شما را مي‌كشم! هم بايد شلاق متحمل شود و هم زندان برود. در ماده 669 عنوان مي‌شود اگر فردي شخصي را چه زباني و چه با دست خالي يا با اسلحه، چاقو، قمه و... تهديد كند بايد مجازات شود. گاهي فرد شخصي را به ضرر مالي، آبرو، آدم‌ربايي و... تهديد مي‌كند. مثلا مي‌گويد اگر آن كاري كه من مي‌خواهم را نكني شما را مي‌كشم! يا فرض كنيد مي‌گويد بچه شما را مي‌كشم يا مي‌دزدم يا آبروي‌تان را مي‌برم. همه اين موارد جزو تهديد حساب مي‌شود و بايد براي آن مجازات قانوني در نظر گرفته شود. البته مجازات تعيين‌شده از سوي قانون بستگي به نوع تهديد و وسيله‌اي كه با آن تهديد صورت گرفته هم دارد. مجازات در قانون متغير است و حداكثر و حداقل دارد، اما تاكيد مي‌كنم تهديد چه با دست خالي و چه با هر وسيله‌اي جرم محسوب مي‌شود و قاضي بر اساس نوع تهديد و مستندات پرونده مجازاتي را براي مجرم صادر مي‌كند.
افرادي كه تهديد مي‌شوند چقدر بايد اين موضوع را جدي بگيرند و چه اقداماتي مي‌توانند انجام دهند؟
اينكه افراد چقدر بايد موضوع تهديد را جدي بگيرند بستگي به فردي كه آنها را تهديد كرده، دارد. مثلا گاهي افراد در محله‌هايي زندگي مي‌كنند كه افراد شرور آنجا هستند و براي اينكه حرف خود را پيش ببرند برخي را تهديد مي‌كنند. بنابراين فردي كه تهديد مي‌شود بايد تشخيص دهد تهديدي كه عليه او صورت گرفته چقدر مي‌تواند جدي باشد يا از سوي چه كسي تهديد شده است. مثلا فرض كنيد دو همسايه يا دو جوان در يك محله سر موضوعي اختلاف پيدا مي‌كنند و يكي از طرفين ديگري را تهديد مي‌كند. كل محل و فردي كه تهديد شده مي‌داند تهديدكننده كاري انجام نمي‌دهد و اين فقط در حد حرف بوده است. در نهايت تشخيص جدي بودن يا نبودن تهديد با فردي است كه تهديد شده. حالا در مورد فردي كه تهديد شده دو تكليف وجود دارد. يكي مربوط به ضابطين قضايي مي‌شود و دومي مربوط به دادسرا و دادستان. البته در اين مواقع هر دو تكليف دارند. حتي در مورد ضابطين (پليس، كلانتري و آگاهي) در ماده 37 قانون ذكر شده كه اينها مكلف هستند شكايات افرادي كه به آنها مراجعه مي‌كنند را «همه وقت» قبول كنند. پس در نتيجه اگر شخصي نيمه شب به خانه آمد و از سوي فردي تهديد شد همان موقع هم مي‌تواند به ضابطين قضايي مراجعه كند و پرونده‌اي در همين راستا تشكيل دهد. اگر هم ضابطين قضايي بنا به هر دليلي براي فرد مراجعه‌كننده پرونده تشكيل ندادند، فرد مي‌تواند به دادسرا رجوع كند و موضوع اينكه پليس به صحبت‌هاي آنها بي‌توجهي كرده را نيز به دادسرا ارايه دهند.
پرونده‌اي كه توسط دادسرا يا ضابطين قضايي در مورد تهديد تشكيل مي‌شود چه كمكي مي‌تواند به موضوع كند؟
بستگي به دلايلي كه فرد تهديدشده ارايه مي‌دهد، دارد. مثلا فرد در مجتمعي سكونت دارد كه دوربين مداربسته آنجا كار گذاشته شده يا چند همسايه شاهد ماجرا بودند و مي‌توانند شهادت دهند، چون خيلي از افراد با يك كلمه ساده به مراجع قضايي مراجعه و عنوان مي‌كنند كه تهديد شدند. در اين مواقع قانون خيلي راحت اعلام نمي‌كند دادستان و ماموران به پرونده ورود پيدا كنند. در آخر هر اتهامي كه مطرح مي‌شود بستگي به شاكي و مستنداتي كه در دست دارد مربوط است.
آيا مي‌توان گفت اكثر تهديدها از سوي نزديكان و اطرافيان فرد صورت مي‌گيرد؟
مسائل تهديد متعدد است. امكان دارد فردي در خيابان سر جاي پارك ماشين با شخص ديگري درگير شود يا با همسايه يا يكي از نزديكان خود. صرفا نمي‌توان گفت كه تهديد از سوي افراد نزديك صورت مي‌گيرد.
در پرونده مربوط به قتل داريوش مهرجويي و وحيده محمدي‌فر با توجه به اينكه همسر مهرجويي در صفحه اينستاگرامي خود اعلام كرده بود از سوي فردي ناشناس تهديد شده، چرا پليس اقدامي انجام نداد؟ به هر حال اين خانواده سرشناس بودند و با آدم‌هاي عادي فرق داشتند!
اين موضوع بايد از طريق خود خانواده مهرجويي به مراجع قضايي اطلاع داده مي‌شد كه متاسفانه اين اتفاق نيفتاد.