در آخرين روز كاري هفته شاخص كل بورس كه در دقايق ابتدايي معاملات با لغزش به زير مرز دو ميليون واحد، به كف دو ماهه نزول كرده بود در نهايت رشدي ۰.۰۹ درصدي ثبت كرد و در عدد دو ميليون و ۲ هزار واحدي به كار خود پايان داد. شاخص هم‌وزن نيز با رشد ۵۸۲ واحدي، ۰.۰۹ درصد و شاخص كل فرابورس نيز ۰.۰۳ درصد رشد داشتند. تعداد نمادهاي مثبت و منفي، با اختلاف كمي از يكديگر قرار داشتند اما به‌طور كلي، قدرت نمادهاي سبز در جهت‌دهي به شاخص‌ها بيشتر بود. در هفته گذشته، بازار سهام، متاثر از تحولات بين‌المللي با فشار فروش كار خود را آغاز كرد و روند نزولي كه در پيش گرفته بود را ادامه داد.
هومن عميدي كارشناس بورس در اين باره با بيان اينكه بازار سرمايه با شرايط پارادوكسيكالي مواجه است، تصريح كرد: براساس گزارش‌هايي كه روي كدال منتشر مي‌شود و همچنين با توجه به شرايط بنيادي و وضعيت عمومي شركت‌ها از نظر آمار توليد، فروش و سودآوري و مقايسه آن با سال قبل يا دوره سه‌ماهه اول سال، شرايط آنها شرايط خوبي است. بازار بعد از اين همه منفي خوردن و تاخير در رشد، در حال آماده شدن براي شرايط بهتري بود. وي ادامه داد: براساس تحليل بنيادي، بازار از ارديبهشت تاكنون منفي بوده و جمع‌بندي اين بود كه شاخص در مرز ۲ ميليون واحد به بازگشت برسد. از منظر تكنيكال شاخص كل در مرز ۱ و ۹۵۰تا تا ۲ ميليون مناسب ارزيابي مي‌شد، همه اين مسائل اين نويد را مي‌داد كه بازار رشد كند اما متاسفانه با تحولات منطقه و شيطنت شركت‌هاي حقوقي و ضعف نظارتي سازمان بورس، عددهاي معاملاتي به سمت منفي سوق داده شد.
الگوريتم‌ها در بورس ايران بايد متوقف شود
عميدي با بيان اينكه بازارگردان‌ها در شش‌ماه گذشته بسيار بد و ضعيف مديريت شدند، به جماران توضيح داد: هرچند در چند روز گذشته، به خاطر وضعيت بد بازار، مبني بر اينكه بازارگردان‌ها الزام به تعهد سمت فروش ندارند، مقداري بازار بهتر شد اما معاملات الگوريتمي جزو مشكلات بازار ما است. به نظر مي‌آيد در حالت عادي، الگوريتم به عنوان يك ابزار، نياز و اتفاق مثبت باشد اما بايد به شرايط فعال شدن الگوريتم‌ها هم توجه كرد. الگوريتم‌ها در بازارهاي كارا كه داده‌هاي كلان، عمق مناسب و ارزش معاملات بسيار بالايي دارند تعريف مي‌شوند، نمي‌توان چنين ابزاري را در بازاري كه 3هزار ميليارد تومان بيشتر ارزش معاملاتش نيست، فعال كنيد. وي در گفت‌وگو با جماران اظهار داشت: متاسفانه ما منطق و فلسفه وجودي الگوريتم‌ها را هنوز درك نكرده و به اسم توسعه بازار و استفاده از ابزارهاي نوين مالي، بازار را از درون نابود مي‌كنيم.
چرا الگوريتم‌ها باعث رنج منفي در بورس ايران مي‌شوند؟!
اين كارشناس بازار سرمايه تاكيد كرد: وقتي با داده‌هاي كم، در بازاري كم‌عمق از الگوريتم و هوش مصنوعي استفاده مي‌شود، در واقع، در حال جهت دادن به بازار هستيم؛ چراكه سيستم هوش مصنوعي به اين الگوريتم دستور مي‌دهد كه وقتي ارزش معاملات پايين است و تك تقاضاهاي محدودي وجود دارد، آنها را سريع اعمال كن و بفروش. وقتي اعمال مي‌كند و مي‌فروشد، فشار فروش ايجاد مي‌كند. قطعا در الگوريتم بازار كم‌عمق، برنامه‌ريزي اينگونه است كه قيمت‌هاي بالا را بفروشي و قيمت‌هاي پايين بخري و چون تقاضا ضعيف است، با كوچك‌ترين فشاري، سهم‌ها به سمت منفي رنج زده مي‌شوند.
بورس ايران كم‌عمق است و الگوريتم‌ها بازار را منفي مي‌كنند
وي گفت: وقتي اين الگوريتم در بازار كم‌عمق فعال مي‌شود، خود به خود جهت بازار را به سمت منفي سوق مي‌دهد. اين فرصت براي كسي است كه روي صفر قيمتي يا يك يا دو مثبت قيمتي، فروخته كه روي منفي همان روز يا منفي فردا شروع به خريد كند. اين جريان، مي‌شود نوسان گرفتن از بازار. سهامداري كه روي منطق و تحليل خود، ارزندگي مي‌بيند و خريد مي‌كند، وقتي ببيند امروز سهمي را خريده كه هر روز منفي است، به جرگه فروشنده‌ها مي‌پيوندد؛ چون مي‌بيند اگر امروز آن را بفروشد، مي‌تواند بعد آن را پايين‌تر بخرد.
تعريف اشتباه از بازارگرداني در ايران
عميدي اضافه كرد: همه مي‌خواهد بفروشند كه پايين‌تر بخرند! اما اينكه اين پايين‌تر كجاست و چه كف قيمتي دارد، روشن نيست. اين روند اشتباه است. وقتي بازارگردان‌ها را به بازارگرداني روي منفي تشويق مي‌كنيم، همه در ضرر هستند. اين مساله به خاطر تعريف اشتباه از بازارگرداني انجام مي‌شود. بايد منفي بخري، مثبت بفروشي! بازارگردان با پول شركت نوسان‌گيري مي‌كند و بعد زيان مي‌سازد چراكه هرروز بازار منفي است. بايد بازارگردان‌ها جايي را به عنوان سطح ارزندگي قيمت‌ها تعيين كنند و اجازه ندهند سهم‌ها از آن پايين‌تر برود. در واقع از ارزش سبد خود و ديگر سهامداران دفاع كنند.
آمار صندو‌هاي حمايتي از بورس شفاف نيست!
اين كارشناس بازار سرمايه ادامه داد: متاسفانه صندق‌هاي حمايتي، مانند صندوق توسعه و صندوق تثبيت بازار نيز آمارهاي شفافي را منتشر نمي‌كنند كه با بررسي عملكردشان، روشن شود در جهت حمايت از بازار چه اقداماتي مي‌كنند؟! بازاري كه مي‌تواند به سرعت مثبت شود و رشد كند با توجه به همين مسائل، مرتبا كنترل و به سمت منفي سوق داده مي‌شود! اين اتفاق زماني مي‌افتد كه تمام پارامترهاي بنيادي مثبت هستند! اما بدسليقگي در نظارت بر بازار سرمايه يا خداي نكرده سوءنيت نسبت به آن و تعمدي پايين نگه داشتن بازار سرمايه، به اقتصادمان و اعتماد سرمايه‌گذاري در كشور لطمه مي‌زند.
در سال حمايت از توليد، بورس را عمدي منفي نگه داشته‌اند؟!
عميدي با تاكيد بر اينكه متاسفانه در سالي كه انتظار حمايت از توليد بود، در حال سركوب توليد هستيم، اظهارداشت: بازار سرمايه به عنوان يكي از سردمداران توليد، بايد نسبت به اين قضيه سهم‌خواهي و حق‌خواهي كند و مسير را درست كند اما كاملا مسير را برعكس مي‌رود. اميدوارم تعمدي در اين پايين نگه داشتن بازار نباشد تا يكسري افراد خاص و رانت‌دار در مقطع مناسب، وارد شوند و بازار را به سمتي كه مي‌خواهند، ببرند. معمولا چند سال يك بار در بورس شاهد اين اتفاق تلخ هستيم كه همه‌چيز مثبت است اما شرايط عمدا به سمت منفي سوق داده مي‌شود و سهامداراني كه خسته شدند، مي‌فروشند و عده‌اي در كف قيمتي مي‌خرند و بعد با رشد بازار عده‌اي جا مي‌مانند.
الگوريتم‌ها اول خودرويي را منفي مي‌كنند و سپس كل بازار!
وي گفت: وقتي با نمادهاي موثر و تاثيرگذار، مانند خودرويي‌ها، الگوريتم‌هاي منفي فعال مي‌شوند و سعي مي‌كنند بازار را به سمت اين خط دهند كه منفي شود، ابتدا خودوريي‌ها منفي مي‌شوند و بعد كل بازار منفي مي‌شود. سازمان بايد اين مسائل را شناسايي و با عاملان آن برخورد كند.
تا اعتماد سرمايه‌گذاران به بورس برنگردد، مشكل حل نمي‌شود
عميدي اضافه كرد: آقايان، بيشتر به حرف درماني و برگزاري سمينارها و همايش‌هاي بي‌فايده براي بازار سرمايه مي‌پردازند. رييس سازمان بورس و تيم مديريت‌شان كه بسيار ضعيف عمل كرده‌اند، تا زماني كه اعتماد سرمايه‌گذاران در بازار بورس را برنگردانند، مشكلات حل نمي‌شود. آمار بنيادي بازار، چه در حوزه عملكرد فعاليت شركت‌ها و چه در مقايسه با دوره سه ماهه قبل و سال قبل، بسيار خوب است اما بي‌اعتمادي كه در بازار وجود دارد، اجازه نمي‌دهد قيمت سهام به ارزش خود برسد و اكنون اين بازار به‌شدت زير قيمت خود قرار دارد.