گروه اقتصادي
شاخص كل بورس اولين هفته آبان‌ماه را هم بي‌رمق به اتمام رساند. به گونه‌اي كه آخرين روز كاري منتهي به 5 آبان‌ماه نيز مشابه روزهاي گذشته بود و شاخص‌ها نه انگيزه‌اي براي صعود داشتند و نه خريدار سنگيني در اين بازار ديده مي‌شد. شاخص كل بورس اوراق بهادار تهران پس از چند روز متوالي درجازدن، روز چهارشنبه 3 آبان ماه با سقوط بيش از ۲۱ هزار واحدي در محدوده ۲ ميليون و ۲ هزار واحدي به تثبيت رسيد كه البته در اين روز ۸۵ درصد نمادهاي بازار سرمايه در وضعيت منفي قرار گرفتند. اين در حالي است كه برخي از كارشناسان بازار سرمايه انتظار اثرگذاري گزارش‌هاي مطلوب ۶ ماهه شركت‌ها را در روند دادوستدها داشتند، اما باز هم شاخص‌ها روي خوشي به سهامداران نشان ندادند. آنگونه كه كارشناسان بورسي مي‌گويند وضعيت تحولات جهاني و داخلي، صورت‌هاي مالي شركت‌ها، تغييرات قيمت نفت و كاموديتي‌ها در شرايط اين روزهاي بازار سرمايه بي‌تاثير نبوده است.
بورس جداي از ساير بازارها نيست
ابوذر مشايخي، كارشناس بازار سرمايه در مورد وضعيت اين روزهاي بازار سرمايه و ريزش‌هاي مكرر بورس معتقد است؛ بورس را نبايد از ساير بازارهاي دارايي مجزا دانست و كليه بازارها در كشور از مسكن گرفته تا ارز و طلا و خودرو و بازار سرمايه جداي از شرايط كلي اقتصاد كشور نيستند.
اين كارشناس حوزه بورس با بيان اينكه بازار سرمايه همواره با يك فاصله‌اي از ساير بازارها وارد دوره رشد و ركود مي‌شود، افزود: همواره شاهد آن بوده‌ايم كه دوران رشد بازار سرمايه نسبت به ساير بازارها كوتاه‌تر است و هر زمان ساير بازارها رشد مي‌كنند يا اين بازار در ركود به سر مي‌برد يا دوران رشد كوتاه‌تري دارد و در اغلب دوران رونق بورس پس از ساير بازارها آغاز مي‌شود.
چه عواملي بر بورس اثرگذارند؟
او با اشاره به رشدهايي كه از اسفندماه 1401 تا ارديبهشت ماه 1402 رقم خورد، خاطرنشان كرد: اين رشدها هم در ادامه رشد تورمي بود كه ابتدا در پاييز 1401 رخ داد كه ساير بازارها هم از اين رشد مستثني نبودند، البته بازار سرمايه نيازمند افزايش نقدينگي است و زماني نقدينگي به اين بازار وارد مي‌شود كه دو عامل رشد تورم و كاهش ريسك‌هاي سياسي در كنار هم قرار بگيرند. مشايخي ادامه داد: براي رشد شاخص‌هاي بورس بايد چند آيتم اقتصادي را در نظر گرفت از سياست‌هاي نهادهاي حاكميتي و دولت‌ها در قبال اقتصاد كشور تا چشم‌انداز بازارهاي جهاني كه روي بازار سرمايه تاثير زيادي دارند و تحولات سياسي و اجتماعي و ريسك‌هاي سيستماتيكي كه بر بازارها اثرگذارند.
ركود جهاني بر بورس اثرگذار بود
اين كارشناس بازار سرمايه ادامه داد: به دليل اينكه عمده بازار سرمايه شامل شركت‌هايي مي‌شود كه صادرات‌محور هستند قيمت‌هاي جهاني كاموديتي‌ها و مواد خام هم روي آنها تاثير زيادي دارد و زماني كه بازارهاي جهاني در حال رشد باشند روي قيمت محصولات اين شركت‌ها هم اثرگذار خواهد بود.اين كارشناس بازار سرمايه با اشاره به ركود به وجود آمده در عرصه جهاني افزود: اكثر چالش‌هاي به وجود آمده در اقتصاد به دليل همين ركود جهاني است كه به تبع آن عمده محصولات صادرات‌محور ايران در بازارهاي جهاني هم با چالش‌هايي مواجه شده‌اند از جمله در حوزه فولاد، مس و برخي از مواد پتروشيمي.
سردرگمي براي سياست‌گذاري سال آينده مشهود است
مشايخي ادامه داد: از ابتداي سال نه تنها بازار سرمايه بلكه بازار مسكن هم در يك ركود 6 تا 8 ماهه قرار گرفت و بازار طلا و خودرو هم به همين ترتيب در ركود به سر مي‌برند. هر چند شهريور ماه بازار سرمايه آماده يك جهش قابل توجهي شد كه نشانه‌هاي آن از افزايش ورودي منابع حقيقي‌ها هم ديده مي‌شد اما به يك‌باره از مهرماه به دليل تحولات سياسي و منطقه‌اي ريسك بازار سرمايه هم بالا رفت.
اين كارشناس بازار سرمايه با اشاره به سردرگمي دولت در سياست‌گذاري‌هاي اقتصادي سال 1403 افزود: ابهام در چشم‌اندازها براي سرمايه‌گذاري و به خصوص افزايش نرخ بهره بانكي كه بين 25 تا 28 درصد رسيده هم بر بازار سرمايه اثرگذار است ضمن آنكه اعتماد عمومي هم براي سرمايه‌گذاري از بين رفته است.
بسياري از سهم‌ها ارزندگي خوبي دارند
مشايخي با بيان اينكه چشم‌انداز بورس روشن است تصريح كرد: البته به نظر مي‌رسد باز هم بازار سرمايه به شرايط تعادلي خود بازگردد چرا كه بسياري از سهم‌ها از ارزندگي خوبي برخوردارند و در صورتي كه دولت بتواند اعتماد از دست رفته را مجددا به بازار سرمايه بازگرداند اين بازار هم پر پتانسيل‌ترين بازار در شرايط موجود خواهد بود. ضمن آنكه گزارش تابستاني شركت‌ها و به خصوص بانكي‌ها هم مثبت بود و تا پايان سال باز هم شاهد رشد در اين بازار خواهيم بود.
او گفت: اينكه برخي‌ها بر اين باورند كه بازار سرمايه با الگوريتم و نوسان‌گيري روبروست كه اين موضوع را هم نمي‌توان ناديده گرفت اما آنها هم تحت‌تاثير ورود و خروج پول و عوامل بنيادين هستند.
اثرات رواني ناشي از تنش‌ها در خاورميانه كم نيست
سيدمرتضي افقه، اقتصاددان و استاد دانشگاه در خصوص وضعيت اين روزهاي بورس بر اين باور است كه هنوز هم اثرات رواني ناشي از تنش‌هاي خاورميانه بر كل بازارها سايه افكنده و تا زماني كه موضوع زيگزاگي به وجود آمده در خصوص ورود يا عدم ورود ايران به جنگ در منطقه و درگيري با اسراييل حل نشود همچنان فشار بر بازارها و به خصوص بازار سرمايه وجود خواهد داشت. اين كارشناس اقتصادي در ادامه به «اعتماد» گفت: هرچند سايت كدال از سودآوري و افزايش توليد برخي از شركت‌ها حكايت دارد اما فشار رواني كه در مورد تنش‌ها در منطقه ايجاد شده بسيار بيشتر از اخبار مثبتي است كه از شركت‌هاي بورسي منتشر مي‌شود و اين ريزش شاخص‌هاي بورس هم تا حدودي قابل انتظار است و افت بورس موضوع عجيبي هم نيست و شاهد آنيم كه در ساير بازارها مانند سكه و طلا هم بازارها متزلزل و بي‌ثبات شده‌اند.
سرعت تغييرات در بورس بيش از بازارهاي ديگر است
افقه خاطرنشان كرد: ضمن آنكه در حال حاضر هيچ دخالت يا سياست‌گذاري و مديريتي بر متغيرهاي اقتصادي ديده نمي‌شود و تنها مساله مهمي كه بازارها را تحت‌تاثير قرار داده تنش‌ها در خاورميانه است و اين بي‌ثباتي‌ها تا تعيين تكليف تنش‌ها ادامه خواهد داشت. اين اقتصاددان گفت: يكي از بازارهايي كه نسبت به ساير بازارها از آسيب‌پذيري بيشتري برخوردار است بازار سرمايه است كه با كوچك‌ترين تحول داخلي و خارجي با ريزش روبرو مي‌شود اين در حالي است كه ممكن است اينگونه تغييرات پرسرعت را در بازاري مانند مسكن نبينيم.
بورس نبض اقتصاد است
مصطفي شريف، عضو هيات علمي دانشگاه علامه نيز در مورد ريزش‌هاي بورس بر اين باور است كه بورس نبض اقتصاد است و هر زمان اقتصاد كشوري در شرايط خوبي قرار گرفته باشد بورس هم آن را نشان مي‌دهد اما هر زمان اوضاع اقتصادي بحراني باشد بورس هم با ريزش روبرو مي‌شود. شريف در ادامه به «اعتماد» گفت: هر چند شركت‌هاي بورسي در 6 ماهه ابتداي سال با سودهايي روبرو بودند اما در دو ماهه اخير سقوط بورس بيشتر از قبل شد و حقيقي‌ها از بورس خارج شدند و منابع خود را هم از اين بازار خارج كردند.
سرمايه‌گذاري نيازمند اعتماد و چشم‌انداز روشن است
اين كارشناس اقتصادي تصريح كرد: در مجموع سرمايه‌گذاري در دنيا شبيه يك پرنده است، اين پرنده هر مكاني كه مساعد ببيند لانه مي‌سازد و تخم مي‌گذارد و سرمايه‌ها هم به سمتي مي‌روند كه اعتماد و چشم‌انداز روشني از اقتصاد وجود داشته باشد.شريف افزود: نوع حكمراني و سياست‌گذاري‌هاي خارجي در شرايط اقتصادي يك كشور بسيار موثر است چرا كه يك سر اقتصاد در بيرون كشور گرفته و تنها در صورتي كه داد و ستدها و تجارت به درستي صورت گيرد سرمايه‌گذاري در بورس هم بهبود خواهد يافت و تنها در صورت بازگشت اعتماد عمومي مي‌توان به رونق بورس هم اميدوار شد.