عارف، كلنل و ديگران
حسن لطفي
عارف قزويني و محمدتقي خان پسيان برايم از آن آدم‌هاي مهمي هستند كه هر جا نام‌شان را ديده يا شنيده‌ام در ذهنم به احترام‌شان ايستاده‌ام. شايد به خاطر همين هم بود كه تمايل چنداني به تماشاي كنسرت -نمايش كلنل نداشتم. ترسم از آن بود كه محمد نقابي (نويسنده) با قلمش عارف و پسيان را به سمتي برده باشد كه با ذهنيت و باورهام فاصله داشته باشد (كاري كه كمال تبريزي با شخصيت عارف در سريال شهريار كرد!) نمي‌خواهم بگويم هنرمند نمي‌تواند قرائت خودش را از شخصيت‌هاي زنده و مرده داشته باشد كه اين نبايد مثل بسياري از نبايدها بويي دهد كه در آن باور ديگران بايد به ميل من رفتار و فكر كنند، برجسته شده و اين خودش باور اشتباهي است (حداقل براي نويسنده اين مطلب) چراكه هر هنرمندي هنگام خلق شخصيت‌هاش دنبال سر پا كردن موجودي خاص خود است. علاوه بر آن در مورد برخورد با آدم‌ها و تمركز بر خصوصيات‌شان نيز هر كسي نگاه و درك خودش را برجسته مي‌كند. آن هم دركي كه بي‌شباهت به مثال فيل در تاريكي مولانا نيست. با اين حساب عارف و پسيان محمد نقابي مي‌توانست شخصيتي خلاف ذهنيت ديگران باشد. اتفاقي كه پس از تماشاي كنسرت - نمايش كلنل متوجه مي‌شويد همين‌طور هم هست. (همان طور كه لطف دوستي باعث شد من هم ترسم را دور بيندازم و پس از تماشاي كلنل متوجه اين تفاوت بشوم) نقابي در كلنل علاوه تكيه بر بخشي از وجوه شخصيت عارف و پسيان دنبال دغدغه‌هاي نويسنده‌اي ايراني است كه در سال 1402 زندگي مي‌كند. شايد به خاطر همين هم شخصيت اصلي زن نمايش با بازي نازنين بياتي در برجستگي چيزي از كلنل و پسيان كم ندارد. در اينكه با وجود او (در هر دو نقش) امكان خلق لحظات جذاب عاشقانه فراهم شده شكي نيست، اما مي‌توان او را بازتاب بخشي از زنان امروز ايران دانست كه در پي روياهايي هستند كه با آن به آزادي و استقلال و حضور بيشتري مي‌رسند. تاكيد كارگردان (امير بشيري) با ميزانسن‌هايي كه حضور او را برجسته‌تر مي‌كند و استفاده خلاقانه از طراحي صحنه براي ساخت موقعيت و فضايي متناسب با شرايط او و كلنل و ديالوگ‌هايي كه بر زبان زن (در هر دو نقش) جاري مي‌شود بر اين حضور يا بهتر بگويم درك هنر زمانه گواه مي‌دهد. كلنل كاستي‌هايي هم دارد، اما مهم پذيرش اهميت اجراي درست ذهنيت كارگردان توسط تهيه‌كننده (امين اشرفي) و بازي‌هاي خوب (خصوصا كاظم سياحي در نقش كلنل) است. البته صداي خوب محمد معتمدي و اركستري كه خوب مي‌نوازد از ديگر محاسن اين كنسرت - نمايش است. كنسرت - نمايشي كه جذابيتش به معناي آن نيست كه عارف و كلنل پسيان سهم خود را از صحنه و تئاتر ايران گرفته‌اند.