اشباعِ كمدي

تينا جلالي 

اگرچه چرخه توليد سينماي ايران در يكي، دو سال اخير كند شده و سطح توليدات به لحاظ كمي نزول جدي داشته، اما به‌طور كلي توليد در سينما به زمان خاصي مربوط نمي‌شود، به عبارتي نمي‌توانيم بگوييم فيلم‌هاي سينمايي فقط در پاييز يا در تابستان ساخته مي‌شوند، بلكه فيلمسازان به فراخور فيلمنامه و سرمايه تهيه شده و دريافت مجوز هر زمان بتوانند محصولات خود را توليد مي‌كنند، با اين حال عمده زمان توليد فيلم‌ها به نيمه دوم سال مربوط مي‌شود و شش ماه پاياني سال به دليل نزديكي به جشنواره فيلم فجر، معمولا پروژه‌هاي سينمايي بيشتري وارد مرحله توليد و ساخت مي‌شوند. بنابراين اين بازه زماني فرصت مناسبي است تا ارزيابي از توليدات يكسال سينماي ايران داشته باشيم و بدانيم چه فيلم‌هايي مراحل توليد را پشت سر مي‌گذارند. طبق اخباري كه در چند وقت اخير جسته و گريخته از توليدات سينما منتشر شده و همچنان منتشر مي‌شود، واضح است كه تعدادي از فيلمسازان در تدارك ساخت فيلم هستند و يك تعداد از پروژه‌ها هم از ماه‌ها قبل ساخته شده‌اند.آنچه در اين نوشتار محل بحث است، تعداد فيلم‌هاي ساخته شده در يكسال اخير نيست، حتي كيفيت آنها هم مدنظر نيست، آنچه اهميت دارد، نبود تنوع ژانري در ميان فيلم‌هاست. كافي است به تصاويري كه در چند وقت اخير از فيلم‌ها منتشر مي‌شود كمي دقت كنيد، معمولا عكس‌ها و تصاويري كه از روند ساخت و ساز فيلم‌ها گزارش مي‌شود بيشتر فضاي كمدي را نشان مي‌دهند تا ژانرهاي مختلف را. انگار كه تنها ژانر در سينماي ايران فقط كمدي است.حجم كمدي‌هاي ساخته‌شده در يكسال اخير تا جايي است كه حتي رسانه دولت (ايرنا) با عنوان «ركوردداري كمدي‌ها در جشن ۴۲سالگي سينما» (9 آبان 1402) پيش‌بيني كرده كه تعدادي از همين فيلم‌هاي كمدي در جشنواره فيلم فجر امسال حضور پررنگ و حتي رقابتي داشته باشند.از ابتداي امسال هم تعداد زيادي از سينماگران در مصاحبه‌هاي‌شان اذعان داشتند كه سطح توليدات سينمايي ظرف يكسال اخير بيشتر به كمدي گرايش پيدا كرده و به داستان و قصه‌هاي با موضوع اجتماعي فرصت عرض اندام داده نمي‌شود. حتي همين چند وقت پيش بود كه محمدمهدي عسگرپور در مصاحبه با «اعتماد» تاكيد كرد شاهد از بين رفتن مدل‌ها و ژانر‌هاي سينمايي هستيم، او گفت: بايد اذعان داشت اين روزها در سينماي ايران فقط دو مدل سينما در جريان است، يك مدل آنكه خيلي خوب جواب مي‌دهد و باعث فعاليت تعدادي از همكاران ما شده (فيلم‌هاي كمدي) و مدل ديگر سينما كه توسط نهادهاي حاكميتي پيگيري مي‌شود. پرس و جوي ما با تعداد زيادي از تهيه‌كنندگان و كارشناسان سينما هم دال بر اين است كه كفه ترازو در ساخته‌هاي يكسال اخير سينما به سمت سينماي كمدي سنگين‌تر است و بسياري از فيلمسازان حوزه اجتماعي هم به سينماي كمدي گرايش پيدا كرده‌اند. دوستي به طنز مي‌گفت: اين روزها با هر فيلمسازي در سينما صحبت مي‌كنيم يا در حال ساخت فيلم كمدي است يا در حال اكران فيلم كمدي. در چرايي اين قضيه نكات ديگري را هم مي‌توان مطرح كرد، هم اينكه فيلمسازان نمي‌توانند قصه‌هاي اجتماعي مرتبط با مسائل و مشكلات روز مردم و جامعه را به تصوير بكشند، چراكه پروانه ساخت براي اين فيلم‌ها به سختي صادر مي‌شود يا اصلا صادر نمي‌شود و هم از سوي ديگر مميزي‌هاي پيرامون حجاب و نشان دادن فضاي واقعي جامعه، دست و بال سينماگران را بسته است، همين مسائل باعث مي‌شود فيلمسازان به ساخت فيلم‌هاي كمدي گرايش پيدا كنند. حالا ما در زير نگاهي مي‌اندازيم به تعدادي از فيلم‌هاي كمدي كه در مراحل مختلف ساخت قرار دارند. با ذكر اين نكته كه فيلم‌هاي ديگري هم در ميان اين اسامي قرار مي‌گيرند.

نمونه‌اي از فيلم‌هاي كمدي در حال ساخت

يكي از كمدي‌هايي كه در هفته‌هاي اخير اخبار آن در فضاي مجازي منتشر شده، فيلم «پول و پارتي»، جديدترين ساخته سعيد سهيلي است كه مراحل فني خود را پشت سر مي‌گذارد .نمونه ديگر، كريم اميني كه فيلم «فسيل» او امسال با استقبال بالاي مخاطبان همراه شده، او كمدي اكشن ديگري با نام «مرد عينكي» را ساخته است. ديگر فيلم كمدي كه گويا در مرحله ساخت قرار گرفته، «صبحانه با زرافه‌«، سروش صحت است. به فيلم «زود باش دير ميشه» به تهيه‌كنندگي حبيب اسماعيلي و كارگرداني محمدحجت‌ ذيجودي هم اشاره كنيم كه يك كمدي اجتماعي است كه رسانه‌ها خبر داده‌اند مراحل ساخت را پشت سر مي‌گذارد.رضا مقصودي را به ياد داريد؟ كه با كمدي «خجالت نكش» توجه‌ها را به خود جلب كرده بود و سيمرغ بلورين بهترين كارگردان فيلم اول را دريافت كرده بود؟ حالا «خجالت نكش 2» را در دستور كار قرار داده است و اين فيلم هم مراحل اوليه توليد را پشت سر مي‌گذارد. محسن اميريوسفي هم فيلم «قيف» را از سال گذشته آماده كرده است. به فيلم كمدي «كوكتل مولوتف» ساخته حسين دوماري هم اشاره كنيم كه به تازگي اخباري از اين فيلم منتشر شده كه فيلمبرداري آن به پايان رسيده و مراحل فني پس از توليد فيلم آغاز شده است.فيلم سينمايي كمدي «به خاطر يك كيف دلار» به كارگرداني حميد بهراميان و تهيه‌كنندگي آذر معماريان و با بازي محسن كيايي، مهران احمدي اين روزها مراحل فني خود را پشت سر مي‌گذارد.به تازگي اخباري منتشر شده بر اين مبنا كه رامبد جوان پروژه جديدي را براي ساخت در نظر دارد، گويا او كمدي «زودپز »را مقابل دوربين برده، فيلمي كه گفته مي‌شود نويد محمدزاده و محسن تنابنده در آن به ايفاي نقش مي‌پردازند. فيلم سينمايي «ساعت ۶ صبح» به نويسندگي و كارگرداني مهران مديري و تهيه‌كنندگي علي اوجي هم يكي ديگر از فيلم‌هاي كمدي امسال است. غير از اين موارد، كارگرداناني همچون عادل تبريزي، علي بهراد و مسعود اطيابي هم ساخت فيلم كمدي را در دست ساخت دارند . به همه اين فيلم‌ها، كمدي «ويلاي ساحلي» به كارگرداني كيانوش عياري را هم اضافه كنيد كه از مدت‌ها قبل وعده اكران اين فيلم به مخاطبان داده شده و چند باري است كه اكران آن به تعويق مي‌افتد. نكته مهم ماجرا اينجاست از آنجايي كه مسوولان سينما فرصت عرض اندام به موضوعات اجتماعي با مسائل روز و بعضا اعتراضي را نمي‌دهند و فيلمسازها سمت و سوي فيلم‌هاي كمدي گرايش پيدا كرده‌اند و نكته مهم‌تر اينكه فيلم‌هاي تحت حمايت ارگان‌ها هم در گيشه استقبالي از جانب مخاطبان نمي‌شود به نظر مي‌رسد سال آينده شاهد اكران بيش از حد فيلم‌هاي كمدي بر پرده سينماها باشيم و اين موضوع چالش جدي براي چينش فيلم‌ها در اكران به وجود مي‌آورد، چراكه نمايش بيش از حد كمدي بر پرده سينماها قطع به يقين دلزدگي و اشباع مخاطب را در پي دارد.