در پاسداشت نهادهاي مدني و رسانه‌هاي مستقل
معصومه ابتكار
در هفته‌هاي اخير به چشم ديديم و به تلخي تجربه كرديم كه جهان در قرن بيست و يكم با همه ادعاهايش چگونه در مقابل نسل‌كشي وحشيانه در غزه واماند. بشر شاهد سبعانه‌ترين جنگ‌ها در سال ۲۰۲۳ بود كه سازمان ملل در اوج ناتواني فقط توانست اذعان كند برخي حوادث اين جنگ در تاريخ بي‌نظير بوده و به‌طور مثال ۱۰۰ تن از كاركنان سازمان ملل، ۶۰ خبرنگار و بيش از 60 پزشك و كادر درمان به استناد آمار پزشكان بدون مرز طي 50 روز در غزه كشته شدند؛ جنگي كه شاخصه و تفاوت منحصر به‌فردش كشته شدن كودكان بوده؛ تا حدي كه گفته مي‌شود اسراييل با كودكان مي‌جنگد نه با حماس. همچنين جنگ با مظاهر حيات مانند منازل، بيمارستان‌ها، مساجد و كليساها، مدارس و حتي نانوايي‌ها بوده و به گفته مقامات بي‌طرف سازمان ملل و سازمان‌هاي مستقل امدادي، بي‌رحمانه‌ترين حملاتي را شاهد بوده‌ايم كه تاكنون ثبت شده است.
آخرين آماري كه نه از طرف مقامات غزه، بلكه از سوي «ديده‌بان اروپا مديترانه» (Euro-Med Human Rights Monitor) در مورد 49 روز جنگ غزه اعلام شده، حاكي است بيش از 20 هزار انسان شامل 8179 كودك، 4112 زن شهيد شده‌اند و 92 درصد كل كشته شده‌ها غيرنظامي بوده‌اند. همچنين يك ميليون و 700 هزار نفر بي‌خانمان و آواره شده‌اند كه 80 درصد ساكنين غزه را تشكيل مي‌دهند. چشمان انسانيت پس از ۷ اكتبر بهت زده به آينده مي‌نگرد؛ مبهوت از اين همه شقاوت و ناتواني‌اش در توقف كشتار و بي‌عدالتي و ظلم كه هر لحظه مي‌تواند از گوشه‌اي بر سرش آوار شود.اما درنگي كنيم و عبرتي‌گيريم. جهان صداي مردم مظلوم غزه را از كجا شنيد؟جز از خروج صدها هزار نفري مردم در كشورهاي مختلف و به ويژه اروپا و امريكا در حمايت از فلسطيني‌ها؟ در حالي كه روساي جمهوري امريكا و اروپا خود را به اسراييل مي‌رساندند و از جناياتش حمايت مي‌كردند و رسانه‌هاي بزرگ و رسمي به تبع آنها مشغول ميدان‌داري بودند. جوامع و نهادهاي مدني كه توانايي جريان‌سازي دارند، در ماجراي غزه سبب موجي از بيداري در جهان شدند. اين اتفاق به خصوص در ميان جوانان، در خور توجه است. علاوه بر دانشجويان كه در بسياري كشورها از جمله امريكا و به ويژه در دانشگاه هاروارد به دفاع از فلسطيني‌ها برخاستند، «نسل زد» كه حالا ديگر با وجود رسانه‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي مجبور نيست فقط اطلاعات خود را از رسانه‌هاي رسمي بگيرد، موجي جديد و عظيم ايجاد كرد. حالا ديگر هر اتفاقي در ميدان بيفتد، در ديپلماسي عمومي و افكار و قلوب جهانيان، فلسطين غلبه پيدا كرده، چرا كه وجدان عمومي بشر نسبت به ابعاد وحشتناك جنايات به رغم تلاش رسانه‌هاي وابسته براي تحريف و سفيد‌شويي رژيم صهيونيستي و سكوت مرگبار بسياري از رهبران عرب در برابر ظلم، عكس‌العمل نشان داد و به حركت در آمد.
بر همين اساس ديديم وقتي قدرت‌هاي بزرگ و زورگو مسائل را با كمك رسانه‌هاي وابسته به خود آن‌گونه كه مي‌خواهند جلوه مي‌دهند تا صداي مظلوم را خفه كنند، اين جامعه مدني و رسانه‌هاي مستقل هستند كه «صداي بي‌صدايان» مي‌شوند. متاسفانه بشر امروز، در ميان امواج حوادثي دهشت‌بار تنهاست و نيازمند ائتلافي ميان «نهادها و جامعه مدني» با «رسانه‌هاي مستقل»، تا بيش از اين مقهور قدرتمندان نشود. ائتلاف جامعه مدني با رسانه‌هاي مستقل در مقابل هر پديده و در هر جامعه‌اي مي‌تواند به روشن شدن ابعاد مشكلات و حل آنها كمك كند. در ايران عزيز نيز اين جامعه مدني و رسانه‌هاي مستقل هستند كه مي‌توانند مسائل را از زاويه نگاه بي‌صدايان طرح و براي حل آنها كمك كنند. دولت‌ها اگر مي‌خواهند به‌طور اساسي و بلندمدت، كشور را به سمت بهبود شرايط ببرند، نيازمند جامعه مدني فعال و رسانه‌هاي مستقل جسور هستند. تضعيف اين دو ركن مردم‌سالاري ممكن است در كوتاه‌مدت و در ظاهر به تحكيم جايگاه و قدرت دولت‌ها بينجامد، ولي در درازمدت هرگز. برخورد با آزادي بيان و انديشه در مواجهه با رسانه‌هاي مستقل و تشكل‌هاي مدني مانند آنچه در ارتباط با روزنامه اعتماد ديديم، چه نتيجه‌اي جز دلسردي و عدم همراهي مردم در موضوعاتي كه ظرفيت تقويت انسجام ملي مانند حمايت از فلسطين را دارد، خواهد داشت؟