چرا عربستان دست به دامان ايران شد؟
كابوس «بن سلمان»
در كنفرانس سرمايه‌گذاري عربستان سعودي كه اكتبر 2018 برگزار شد، شاهزاده محمد بن سلمان به صحنه آمد و وعده داد كه عصري تازه براي خاورميانه در حال طلوع است.بن سلمان كه بسياري او را رهبر واقعي پادشاهي قلمداد مي‌كنند در آن بازه زماني و در ميانه تشويق حاضران گفت: «اروپاي جديد، خاورميانه است.» او در ادامه تاكيد كرد كه رنسانس خاورميانه 30 سال آينده رخ مي‌دهد.پنج سال بعد، در حالي كه انتظار مي‌رفت مديران ارشد جهان براي آخرين نسخه ابتكار سرمايه‌گذاري آينده - كه توسط بسياري «داووس در صحرا» ناميده مي‌شود - به رياض بروند، تحولات به گونه‌اي متفاوت از آنچه «ام‌بي‌سي» پيش‌بيني مي‌كرد، رقم مي‌خورد.
در حالي كه اروپا درگير پس‌لرزه‌هاي حمله روسيه به اوكراين است، جنگ اسراييل و حماس شكاف‌هاي سياسي منطقه را عريان كرده و رويارويي را در خط مقدم ذهن سياستمداران خاورميانه و جهان قرار داده است. چنين رخدادي تلاش‌هاي شاهزاده محمد بن سلمان، براي تمركز بر توسعه اقتصادي را دشوار كرده و موجب مي‌شود تا پاي رهبري جوان پادشاهي به رقابت‌هاي كهنه كشيده شود. آيهام كامل، رييس تيم تحقيقاتي خاورميانه و شمال آفريقا گروه اوراسيا در اين باره به بلومبرگ گفت: «سرفصل تحولات خاورميانه كه با جنگ حماس و اسراييل متفاوت شده، با توجه به تمركز رياض بر جذب سرمايه‌گذاران خارجي و متقاعد كردن شركت‌ها جهت گسترش فعاليت‌هاي‌شان در عربستان سعودي، تحولي ناخوشايند براي پادشاهي است. رياض بايد گرماي ژئوپليتيك را احساس كند، اما برنامه تحول اقتصادي اين بازيگر هنوز فرصت‌هاي جالبي را ارايه مي‌دهد.»
تا پيش از حمله حماس به اسراييل، شاهزاده محمد بن سلمان در تلاش براي گشايش بازارهاي اين كشور به روي سرمايه‌گذاران و مشتاق جذب سرمايه‌گذاري خارجي و گردشگران بيشتر بود، او با توسل به صندوق ثروت دولتي قدرتمندي كه در اختيار داشت تسلط بر قدرت نرم را در خارج از كشور به واسطه معاملات خارجي پيش‌بيني مي‌كرد. بن سلمان، همچنين اختلافات با قطر و تركيه را با توسل به راه‌حل‌هاي ديپلماتيك كنار گذاشت و براي حل و فصل جنگ در يمن تلاش كرد. در همين راستا، بن سلمان در ماه مارس، به واسطه توافقي كه با شي جين پينگ، رييس‌جمهور چين منعقد كرد، در مسير عادي‌سازي رابطه با ايران رقيب اصلي‌اش گام‌هايي جدي برداشت. خالد الفالح، وزير سرمايه‌گذاري عربستان سعودي در رويدادي در رياض گفت: «در عربستان سعودي، ما هميشه به اروپا به عنوان الهام‌بخش نگاه كرده‌ايم. ما تحسين مي‌كنيم كه قاره سبز چگونه، بارها و بارها، از تاريك‌ترين لحظات، آينده‌اي جديد و مرفه را براي خود رقم زده است.» اين چهره سياسي سعودي در ادامه خاطرنشان كرد: «امروز، در عصر تازه چالش‌هاي سياسي و امنيتي در اروپا و خاورميانه، ما از نقاط قوت يكديگر استفاده مي‌كنيم و با تكيه بر اصل مشاركت رفاه را رقم خواهيم زد.»
سازمان‌دهندگان كنفرانس اصرار دارند كه به‌‌رغم تشديد درگيري‌ها بين اسراييل و حماس نمايش قدرت نرم رياض ادامه خواهد داشت.ريچارد آتياس، مديرعامل موسسه FII در اين باره گفت كه از بين بيش از شش هزار نفري كه قصد شركت در كنفرانس را داشتند، تنها 10 تا 20 مورد لغو حضورشان را لغو كردند. به گفته او، بسياري به دليل تغيير سياست‌هاي مسافرتي شركت يا هزينه‌هاي بيمه مسافرتي حضور نيافتند.آتياس گفت: در مواقعي مانند بحران حاكم، گردهمايي‌هايي مانند FII «ابتكار سرمايه‌گذاري آينده» براي تبادل نظر و انجام گفت‌وگو در مورد يافتن مسير در دنياي پرآشوب و نامطمئن مورد نياز است.كساني كه هنوز هم انتظار مي‌رود تا روز سه‌شنبه وارد رياض شوند، غول‌هاي مالي جهاني‌اند - چهره‌هاي آشنا در تالارهاي طلاكاري شده سالن كنفرانس ريتز كارلتون.همچنين در اين رويداد برخي از جاه‌طلبانه‌ترين پروژه‌هاي بن سلمان، از جمله ساخت شهر جديد بزرگ در بياباني موسوم به نئوم كه انتظار مي‌رود بيش از 500 ميليارد دلار هزينه داشته باشد و برنامه‌هايي براي تبديل مناطق ساحلي درياي سرخ به استراحتگاه‌هاي اكوتوريسمي مورد توجه قرار خواهند گرفت.
اينكه چگونه جريان‌هاي سرمايه‌گذاري و سفر گردشگري به پادشاهي تحت تاثير چشم‌انداز جنگ اسراييل و حماس قرار مي‌گيرد، هنوز مشخص نيست، اما تهديد يك درگيري گسترده‌تر مي‌تواند جاه‌طلبي‌هاي شاهزاده محمد را به خطر بيندازد.آليس گوور، مدير ژئوپليتيك و امنيت در مركز بررسي استراتژيك در اين باره به بلومبرگ گفت: «سرمايه‌گذاران - به‌ويژه آنهايي كه تازه وارد منطقه شده‌اند - احتمالا در كوتاه‌مدت احتياط مي‌كنند.» به باورش: «با اين حال، پادشاهي مشتاق است تا از تشديد تنش جلوگيري كند و به هماهنگي با پايتخت‌هاي منطقه براي اين منظور ادامه خواهد داد.» در همين راستا، بلومبرگ به نقل از «مقامات عربي و غربي» مدعي شد كه عربستان سعودي به ايران به‌طور مشروط پيشنهاد همكاري اقتصادي داده است.به ادعاي اين نشريه، عربستان به ايران پيشنهاد داده در صورتي كه مانع از وقوع جنگي تمام عيار شود و متحدانش را قانع كند، در مسير تقويت همكاري‌ها و سرمايه‌گذاري در ايران گام برخواهد داشت.هنوز واكنش ايران به اين ادعا مشخص نيست. با اين همه ايران بارها بر حراست از ثبات منطقه و يافتن راه‌حل‌هاي صلح بدون دخالت نيروهاي خارجي تاكيد داشته و دارد.