سناريوهاي پنهان «بي‌بي» براي ماندن در قدرت چيست؟
نفس‌هاي نتانياهو به شمارش افتاد
محسن برهاني| اسراييلي‌ها از بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير خشمگين هستند و او را مسوول شكست نهاد اطلاعاتي و متعاقبا حمله حماس مي‌دانند. در چنين شرايطي گروهي از ناظران با اشاره به وضعيت بي‌ثبات «بي‌بي» مي‌گويند كه تداوم زمامداري آقاي نخست‌وزير منوط است به اهرم‌ها و سياست‌هايي كه در آينده بدان‌ها متوسل خواهد شد. بنيامين نتانياهو باسابقه‌ترين نخست‌وزير اسراييل است كه سياستمداري‌اش جنجالي بود، او همان چهره‌اي است كه تلاش داشت خود را قرباني پرونده فساد جلوه دهد، اما در‌نهايت به واسطه اصلاحات قضايي كه بر آن تاكيد داشت، از دهان افتاد.
«بي‌بي» در يك قدمي سقوط
امروزه نتانياهو با بزرگ‌ترين بحران حيات سياسي خود مواجه است. واكنش منفعلانه او و نهادهاي اطلاعاتي تحت امرش به حمله ۷ اكتبر و نحوه مديريت جنگ غزه، خشم اسراييلي‌ها را برانگيخته است. آن‌گونه كه نشريه نيويورك‌تايمز با استناد به داده‌هاي آماري نوشته، چه چهره‌هايي كه در كابينه نتانياهو هستند و خواه كساني كه اميدوارند جايگزين آقاي نخست وزير شوند، در باب كاهش محبوبيت «بي‌بي» يك‌صدا هستند. با اين همه، آن‌گونه كه ناظران مي‌گويند، به دليل پيچيدگي‌هاي حاكم بر ساختار پارلماني اسراييل و ملاحظات جنگي، راه‌هاي كمي براي بركناري سريع نتانياهو از قدرت وجود دارد. از همين رو به گفته تحليلگران، آينده سياسي نخست‌وزيري اسراييل تا حد زيادي به نحوه عملكردش در روزهاي آتي بستگي دارد. در هفته‌هاي اخير، مراسمات عزاداري كه براي اسراييلي‌هاي كشته شده برگزار مي‌شود، به مكاني براي اعتراض عليه رهبري نتانياهو بدل شده است.همزمان درخواست اسراييلي‌ها براي قبول مسووليت در‌قبال اشتباهات امنيتي و استعفاي «بي‌بي» در حال افزايش است. ايتامار بن گوير، يكي از اعضاي راست افراطي ائتلاف نتانياهو، اخيرا كابينه را تهديد كرده و از پايان حيات سياسي نتانياهو گفته است. به گفته دو تن از اعضاي ارشد حزب ليكود، حزب تحت رهبري «بي‌بي»، برخي اعضاي ليكود نيز به دنبال جدايي از حزب حاكم هستند.
در جست‌وجوي بقا!
پس از درهم شكسته شدن آتش‌بس هفت‌روزه و شروع مجدد عمليات هوايي اسراييل عليه نوار غزه، عمليات جنگي وارد مرحله جديدي شده است. حال نتانياهو به دنبال راه‌حلي است تا بتواند كابينه ائتلافي‌اش را حفظ كرده، منتقدانش را ساكت و مردمي كه از او نااميد شدند را راضي كند. سياست‌هاي راديكالي چون ترور رهبر ارشد حماس در غزه، آزادي گروگان‌هاي باقي‌مانده و در‌نهايت شكست حماس در اولويت‌هاي نخست‌وزير قرار دارد؛ اولويت‌هاي ادعايي كه تحقق‌شان بعيد به نظر مي‌رسد. تمامي احزاب سياسي اسراييل خواهان تداوم جنگ هستند. از همين رو با آغاز جنگ احزاب مخالف و منتقد نيز به ائتلاف نتانياهو پيوستند تا بدين طريق كابينه اضطراري جنگ تعريف شود. در آن بازه زماني اسراييلي‌ها از همصدايي سياستمداران خرسند بودند، چراكه چنين اتحادي را راه خروج از بحران امنيتي حاكم مي‌دانستند، هرچند امروز نااميد شدند. رهبران ميدان جنگ درگير چندصدايي شده‌اند، در چنين شرايطي نتانياهو بايد احزاب مختلف را براي مديريت نبرد راضي نگه داشته؛ از مذاكرات گروگانگيري گرفته تا كمك‌هاي بشردوستانه و شيوه هدايت جنگ نظر مساعد مخالفانش را جلب كند. به عنوان مثال، بن گوير در جريان آتش‌بس تهديد كرده بود كه در صورت عدم از سرگيري جنگ، كابينه را سرنگون خواهد كرد. نتانياهو روز جمعه در بيانيه‌اي مدعي شد كه متعهد به «نابودي حماس» است. يك مقام اسراييلي و يكي از مقامات پيشين در اين باره به نيويورك‌تايمز گفتند كه نتانياهو به‌طور خصوصي به معاونين خود گفته كه ارتش را موظف به ترور رييس حماس در غزه يعني يحيي سنوار كرده است. به ادعاي مقامات اسراييلي، نتانياهو مدعي است، ترور سنوار، مغز متفكر ادعايي حملات ۷ اكتبر، كافي است تا افكار عمومي اسراييل را متقاعد كند كه يك پيروزي بزرگ عليه حماس به دست آمده و جنگ مي‌تواند پايان يابد.
محبوبيت از دست رفته!
تحليلگران سياسي اسراييل مدعي‌اند كه مرگ سنوار مي‌تواند خشم عمومي از نتانياهو را مهار كند، اما اهرمي نيست كه «بي‌بي» با توسل بدان بتواند به روزهاي اوج خود بازگردد. انشل فافر، ستون‌نويس روزنامه هاآرتص و نويسنده كتاب «بي‌بي: زندگي آشفته و روزگار بنيامين نتانياهو» مي‌گويد: نتانياهو به دنبال افزايش اعتبار خود با توسل به اهرم ترور يكي از شخصيت‌هاي مهم حماس است؛ اگر ارتش اسراييل موفق به انجام فعل ادعايي شود، شايد شانسي براي نتانياهو بماند. فافر افزود: با وجود رسوايي‌هاي فراوان نتانياهو در گذشته كه شهرت «بي‌بي» را متزلزل كرده است، او هميشه توانسته موقعيت سياسي‌اش را نجات دهد. سال گذشته، صدها هزار اسراييلي در اعتراض به برنامه‌هاي نخست‌وزير در باب بازنگري قضايي (اصلاحات قضايي) به خيابان‌ها آمدند. بسياري از اسراييلي‌ها اين تغييرات را با محاكمه جاري نتانياهو به اتهام فساد مرتبط مي‌دانند، اگرچه او هرگونه ارتباط بين اين دو را رد كرده است. براساس داده‌هاي يك نظرسنجي در ۷ سپتامبر، ۷۵درصد از پاسخ‌دهندگان معتقدند كابينه نتانياهو عملكرد خوبي ندارد.در هفته‌هاي پس از شروع جنگ، محبوبيت نتانياهو به‌طور پيوسته در حال كاهش است. در نظرسنجي كه روز جمعه توسط روزنامه اسراييلي معاريو منتشر شد، تنها ۳۰ درصد از پاسخ‌دهندگان گفتند كه نتانياهو براي نخست‌وزيري مناسب است، درحالي كه ۴۹درصد از شركت‌كنندگان، بني گانتز، رقيب سياسي نتانياهو و وزير دفاع سابق را ترجيح مي‌دهند. همين نظرسنجي نشان داد كه حمايت از حزب ليكود نتانياهو نيز كاهش يافته است.
ليكود در آستانه انشقاق؟
در اسراييل، كابينه‌ها از طريق سيستم چند حزبي تشكيل مي‌شوند كه براساس آن به ۶۱ كرسي از ۱۲۰ كرسي براي انتخاب يك نخست‌وزير لازم است. ائتلاف نتانياهو در حال حاضر ۷۴ كرسي دراختيار دارد. براي سرنگوني نخست‌وزير، حداقل ۱۳ نماينده پارلمان بايد از ائتلاف او خارج شوند يا با معرفي يك نامزد جهت جايگزيني، جلسه راي عدم اعتماد در پارلمان برگزار شود. آويو بوشينسكي، مشاور سياسي سابق نتانياهو در اين باره مي‌گويد كه هيچ يك از اين دو سناريو محتمل نيست. بوشينسكي گفت: «تقريبا هركسي كه با او صحبت مي‌كنيد به شما مي‌گويد نتانياهو بايد از سمت خود كناره‌گيري كند، او نمي‌تواند به رهبري اين كشور ادامه دهد. اما به‌‌رغم عدم محبوبيتش، به دليل مشكل در جايگزيني يا بركناري او، نتانياهو نخست‌وزير باقي مي‌ماند.» بوشينسكي بر اين باور است كه برخي اعضاي حزب ليكود نتانياهو درباره جدايي و تشكيل حزب خود صحبت كرده‌اند، اما بعيد است كه در بحبوحه جنگ اين كار را انجام دهند. اين مساله با ترك حزب ليكود به تنهايي حل نخواهد شد آنها بايد ۶۱ نفر را جمع تا از آنها حمايت كنند و در حال حاضر هم چنين صدايي در اسراييل وجود ندارد. او افزود كه تمايلات سياسي اسراييل از ۷ اكتبر به سمت احزاب راستگرا تغيير كرده است. او پيش‌بيني كرد كه در انتخابات آينده تنها يك نامزد جناح راست كه به عنوان يك رهبر نظامي قوي نيز ديده مي‌شود، امكان برنده شدن را دارد. در اورشليم هر روز تظاهراتي در مقابل پارلمان براي استعفاي نتانياهو برگزار مي‌شود، صدها نفر پنجشنبه شب‌گرد هم آمدند تا به سخنان اران ليتمن كه دخترش در 7 اكتبر كشته شده، گوش دهند. ليتمن به نخست‌وزير اسراييل مي‌گويد كه در محافظت از دخترش ناكام بوده و به جاي نجات جان مابقي گروگان‌هاي اسراييلي به جنگ غزه بازگشته است؛ «او فقط به خودش فكر مي‌كند، نه به كشورش.»