سفر جيك ساليوان به سرزمين‌هاي اشغالي شكاف ميان اسراييل و امريكا را عريان كرد
نه به «پدر‌خوانده»
ساناز نفيسي
جيك ساليوان در ميانه اختلاف‌هاي لفظي ميان بايدن و نتانياهو بر سر طرح حكومت بر غزه پساجنگ براي نخستين‌بار بعد از حمله هفت اكتبر وارد سرزمين‌هاي اشغالي شد. مشاور امنيت ملي دولت امريكا روز پنجشنبه با نتانياهو ديدار داشت و پس از آن با ديگر مقامات ارشد اسراييل از‌جمله اسحاق هرتزوگ، رييس‌جمهوري اين بازيگر رايزني كرد. آن‌گونه كه نيويورك‌تايمز نوشته، مشاور امنيت ملي دولت بايدن، روز جمعه تلاش كرد تا اختلافات بين ايالات‌متحده و اسراييل بر سر جنگ عليه حماس در غزه را كم‌اهميت جلوه دهد، از همين رو تاكيد داشت كه هر دو متحد انتظار دارند سرعت درگيري‌ها در‌نهايت كاهش يابد. او به خبرنگاران در تل‌آويو گفت «از ابتدا واضح بود كه اين جنگ طي چند مرحله پيش خواهد رفت، با اين همه انتقال به مرحله‌اي كه بر عمليات اطلاعاتي تمركز شود، ضرورت دارد» ساليوان در باب شرايط و زمان‌بندي تعريف‌شده اسراييل براي پايان دادن به مرحله فعلي عمليات چيزي نگفت. مشاور امنيت ملي بايدن در دومين روز از سفر خود به سرزمين‌هاي اشغالي با استناد به خواست واشنگتن، گفت اسراييل بايد به حمله هوايي و زميني در مقياس بزرگ در غزه پايان دهد و ظرف چند هفته بر مرحله هدفمندتر جنگ متمركز شود. اين موضع‌گيري درحالي ايراد شد كه نتانياهو و اعضاي كابينه جنگي از اظهارنظر در اين باره خودداري كرده‌اند.
سفر در سايه روشن اختلاف‌ها
ساليوان اواخر روز پنجشنبه در گفت‌وگو با شبكه كان اسراييل مدعي شد كه رايزني‌هايش با مقام‌هاي اسراييلي در باب مراحل و چگونگي حملات سازنده بوده است. با اين همه او به جزييات گفت‌وگوها اشاره‌اي نداشت. خبرگزاري سي‌ان‌ان به نقل از مقام ارشد امريكايي نوشت، دولت بايدن به اسراييل پيام داده تا اواخر سال جاري رويكردش در ارتباط با جنگ عليه حماس را تغيير دهد. به ادعاي اين مقام امريكايي، ايالات‌متحده اميدوار است كه در مرحله جديد، مرگ و مير غيرنظاميان به حداقل برسد .سي‌ان‌ان هفته گذشته گزارش داد كه مقامات امريكايي انتظار دارند اسراييل تا ژانويه و پس از اشغال جنوب غزه، به استراتژي كم‌هزينه‌تر متوسل شود. علاوه بر اين، آن‌گونه كه فايننشال‌تايمز نوشته، مقامات امريكايي و اسراييلي درباره آينده غزه پساجنگ نيز اختلاف‌نظرهايي جدي دارند. دولت بايدن صراحتا اعلام كرده كه تشكيلات خودگردان فلسطين كه بخش‌هايي از كرانه باختري اشغالي را اداره مي‌كند، بايد نقشي كليدي در غزه ايفا كند. با اين حال، نتانياهو، بازگشت تشكيلات خودگردان به غزه را رد كرده و بني گانتز، يكي از اعضاي كابينه جنگي پنج‌نفره اسراييل، عصر پنجشنبه چشم‌اندازي از آينده منطقه محصور را ارايه كرد؛ منطقه‌اي كه قرار است امنيتش دراختيار اسراييل باشد. در همين راستا، ساليوان روز جمعه در كنفرانس خبري در تل‌آويو تاكيد كرد كه اسراييل برنامه بلندمدتي براي اشغال غزه ندارد. او گفت كه ايالات‌متحده در حال گفت‌وگوهاي «فشرده» با اسراييل در باب چارچوب زماني انتقال قدرت به دولت جديد فلسطين است. ساليوان همچنين روز جمعه راهي كرانه باختري شد تا با محمود عباس در باب نحوه اصلاح تشكيلات خودگردان جهت عهده‌داري مسووليت مضاعف رايزني داشته باشد. يك مقام ارشد امريكايي در سخناني گفت كه ساليوان و عباس علاوه بر بحث در مورد ثبات كرانه باختري، درباره «آنچه در غزه آينده رخ خواهد داد» نيز گفت‌وگو داشتند. به ادعاي اين مقام امريكايي كه نخواست نامش فاش شود، در باب نقش فلسطيني‌ها در آينده غره توافقي جدي حاصل شده است.
شكاف‌هايي كه عريان شد
درحالي كه ساليوان، رايزني با مقام‌هاي اسراييلي را سازنده خواند، نتانياهو بعد از ديدار با مشاور امنيت ملي بايدن با انتشار بيانيه‌اي مدعي شد كه به چيزي كمتر از پيروزي كامل بر حماس راضي نخواهد شد .نخست‌وزير اسراييل ادعا كرد: اسراييل بيش از هر زمان ديگري مصمم به ادامه جنگ تا پايان حماس و پيروزي مطلق هست. همزمان يوآو گالانت، وزير دفاع اسراييل نيز در جلسه روز پنجشنبه به ساليوان گفت كه جنگ در غزه «بيش از چند ماه» ادامه خواهد داشت. سفر ساليوان درحالي انجام شد كه بايدن به شكلي بي‌سابقه بعد از حمله ماه اكتبر حماس، تل‌آويو را به چالش كشيد و از كابينه نتانياهو به عنوان محافظه‌كارترين كابينه در تاريخ اين بازيگر، ياد كرد و گفت كه اسراييل با تداوم اين رويكرد (بمباران مداوم نوار غزه) حمايت‌ها از خود در عرصه جهاني را از دست خواهد داد. اين موضع‌گيري درحالي اتخاذ شد كه بايدن در داخل به دليل حمايت از رويكرد اسراييل با واكنش‌هاي منفي روبه‌روست و راي‌دهندگان جوان، مترقي‌ها و برخي چهره‌هاي كابينه‌اش، رييس‌جمهوري را براي برقراري آتش‌بس تحت فشار قرار داده‌اند. به نوشته وال استريت ژورنال برخي از رهبران چپ تا جايي پيش رفته‌اند كه گفته‌اند حمايت بايدن از اسراييل، تهديدي است براي انتخاب دوباره رييس‌جمهور.
پس‌لرزه‌هاي ديپلماسي شاتلي بايدن
بايدن درخواست‌ها جهت برقراري آتش‌بس عمومي را رد كرده، هرچند از توقف درگيري‌ها جهت تسهيل آزادي اسرا و ارسال كمك‌هاي بشردوستانه به غزه حمايت كرده است. ايالات‌متحده طي اين بازه زماني كوتاه (آغاز درگيري‌ها) ميلياردها دلار تسليحات دراختيار اسراييل قرار داده، از‌جمله محموله متشكل از 15 هزار بمب و 57 هزار گلوله توپ. واشنگتن همچنين در مواجهه با محكوميت قاطع بين‌المللي از رفتار اسراييل در جنگ، به پوشش ديپلماتيك متوسل شده، به ويژه با وتو كردن قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل كه خواستار آتش‌بس فوري بود. با اين همه اين بار ايالات‌متحده تاكيد دارد كه غزه پس از جنگ بايد توسط تشكيلات خودگردان فلسطين كه كنترل بخش‌هايي از كرانه باختري را در دست دارد، اداره شده و گفت‌وگوها بايد درمورد صلح جامع بين اسراييل و فلسطيني‌ها از سر گرفته شود؛ گزاره‌اي كه اسراييلي‌ها بدان باور ندارند و ناظران نيز با استناد به عدم محبوبيت تشكيلات خودگردان معتقدند كه اين مولفه‌ها اجرايي نخواهد شد. همزمان نتانياهو نيز طرح ايالات‌متحده را رد و بقاي سياسي خود را منوط به حذف دولت فلسطيني كرده است. در همين راستا، يكي از مقامات كه نخواست نامش فاش شود به وال استريت ژورنال گفت كه رهبران اسراييل هفته‌ها نگران اين گزاره هستند كه دولت بايدن در ملا عام از تل‌آويو فاصله بگيرد. همزمان مقامات امريكايي به شكلي محرمانه اعتراف مي‌كنند كه اسراييل تمايلي به پذيرش توصيه‌هاي واشنگتن در مورد عمليات نظامي‌اش را ندارد. با اين همه به ادعاي اين گروه، اسراييل در مورد بخشي از موضوعات چون نياز به تغيير شكل عمليات نظامي براي جلوگيري از افزايش تلفات غيرنظامي و تخريب زيرساخت‌هاي غيرنظامي، اجازه دادن به ارسال كمك‌هاي بشردوستانه بيشتر به منطقه محصور و آزادي اسرا با امريكا هم‌صدا است؛ هم‌صدايي كه ريشه در ديپلماسي شاتلي دولت بايدن و سفر رهبران اين كشور به اسراييل و كشورهاي عربي دارد. متيو ميلر، سخنگوي وزارت امور خارجه امريكا روز چهارشنبه گفته بود كه اسراييل بايد گام‌هايي بردارد كه براي آن آماده نيست. ناظران مي‌گويند مراد ميلر، تشكيل كشور مستقل فلسطين است.
پشت پرده سفر به رياض
ناظران با اشاره به ديپلماسي شاتلي بايدن از سفر روز چهارشنبه ساليوان به عربستان و ديدارش با محمد بن سلمان مي‌گويند، ديداري كه ظاهرا حول محور جنگ اسراييل و حماس تعريف شد، اما آن‌گونه كه بلومبرگ به نقل از منابع آگاه نوشت، فرآيند عادي‌سازي روابط اسراييل و عربستان در كنار حملات انصار‌الله يمن به كشتي‌هاي تجاري در درياي سرخ و باب‌المندب، بخشي از گفت‌وگوهاي دو طرف بوده است. يكي از مقام‌هاي امريكايي كه نخواست نامش فاش شود، گفت كه وليعهد و ساليوان همچنين به دنبال تقويت تلاش‌ها براي ايجاد صلح بين اسراييلي‌ها و فلسطيني‌ها هستند. ديدار ساليوان با وليعهد درحالي صورت مي‌گيرد كه ايالات‌متحده تلاش مي‌كند هم مانع از گسترش درگيري در خاورميانه شود و هم براي نجات گفت‌وگوهاي عادي‌سازي بين اسراييل و عربستان سعودي، گام‌هايي جدي بردارد. آموس هوخشتاين، مشاور امنيت انرژي كاخ سفيد، هفته گذشته گفت كه ايالات‌متحده بر فرآيند عادي سازي روابط بين عربستان و اسراييل تاكيد دارد. به ادعايش اين جنگ به تلاش‌ها در اين باره شتاب بخشيده است. همزمان گفته مي‌شود كه مقامات ايالات‌متحده با كشورهاي عربي در باب كمك به بازسازي غزه پس از جنگ تعامل كرده‌اند. نشست ساليوان و بن سلمان همچنين هفته‌ها پس از پايان آخرين نشست اوپك‌پلاس برگزار مي‌شود، جايي كه عربستان و متحدانش توافق كردند توليد خود را براي حمايت از قيمت‌هاي جهاني كاهش دهند اما با وجود توافق در باب كاهش توليد، قيمت‌هاي نفت خام در دو هفته گذشته و در ميانه نگراني از مازاد عرضه در بازار كاهش بيشتري پيدا كرده است.