جهان در يك قدمي جنگي تمام‌عيار!
دن پري٭
يازده هفته جنگ، در تاريخ منازعه اعراب و اسراييل؛ اين طولاني‌ترين جنگي است كه با كشته شدن بيش از 20 هزار فلسطيني در نوار غزه، هنوز پايان نيافته است. مداخله ايالات‌متحده در جنگ نشان مي‌دهد كه اين جنگ به راحتي مي‌تواند به سراسر منطقه و جهان گسترش يابد. در اينجا بسياري از دلايل كليدي وجود دارد كه چگونه
-و چرا- تعادل جنگ مي‌تواند در سال 2024 به‌هم بخورد: انصار‌الله يمن، به‌طور غيرمنتظره‌اي وارد درگيري اسراييل و حماس شده‌اند. آنها كنترل بخش‌هاي زيادي از يمن را در دست دارند و مي‌توانند دسترسي درياي سرخ به كانال سوئز را محدود نمايند، مسيري كه 30درصد محموله‌هاي تجارت جهاني از آن عبور مي‌كند. انصار‌الله به كشتي‌هاي مرتبط به بيش از 35 كشور، شليك كرده‌اند. امري كه امريكايي‌ها، بريتانيايي‌ها و فرانسوي‌ها را مجبور كرده است كه پهپادها و موشك‌هاي آنان را رهگيري كنند. اين كشورها، تنها در هفته گذشته توانسته‌اند 20 موشك را بر فراز درياي سرخ سرنگون نمايند.
اين مساله، شركت‌هاي بزرگ حمل‌ونقل را به وحشت انداخته است، آنان مسير كشتي‌هاي خود را به دور آفريقا تغيير داده‌اند كه هم زمان‌گير و هم هزينه‌بر است.
در حال حاضر، يك‌سوم تردد كشتي‌هاي تجاري از درياي سرخ كاهش يافته است. در واقع، اين يك فاجعه براي مصر است كه يك‌چهارم درآمد آن از هزينه‌هاي حمل‌ونقل از مسير كانال سوئز، تامين مي‌شود.
با توجه به اينكه حدود 20 درصد نفت جهان از مسير درياي سرخ و كانال سوئز عبور مي‌كند، حملات مداوم حوثي‌ها، قيمت نفت خام را در سال2024 افزايش خواهد داد. همچنين مصر 15درصد هزينه‌هاي جديد براي تردد تانكرها وضع خواهد كرد كه در افزايش قيمت نفت قطعا تاثير مي‌گذارد.
در سايه تهديد حوثي‌ها، ارسال قطعات و صنايع وابسته كه براي سازندگان خودروهاي برقي مهم و حياتي است، در معرض خطر قرار مي‌دهد. خودروسازان چيني پيش‌بيني مي‌كنند كه در سال 2024 فروش جهاني كمتري خواهند داشت.
در كل، تشديد حملات حوثي‌ها و اختلالات تجاري آن مي‌تواند اقتصاد جهاني را در سال 2024 به‌شدت تحت‌تاثير قرار دهد. براي مثال، در اواخر دسامبر، سازمان همكاري اقتصادي و توسعه تخمين زد كه رشد تجارت جهاني با كمترين نرخ از زمان همه‌گيري كرونا رسيده است. با توجه به چالش‌هاي دولت لبنان، در واقع اين كشور فاقد رييس‌جمهور يا رهبر نظامي است. اما حزب‌الله قدرت دارد. ژنرال دان هارل، مقام پيشين وزارت دفاع اسراييل، هفته گذشته گفت: ما توسط كشور لبنان مورد حمله قرار مي‌گيريم، حتي اگر پاي ارتش لبنان در ميان نباشد. پس از حمله 7 اكتبر حماس به اسراييل، گلوله‌باران اسراييل توسط حزب‌الله در سطح محدودي در جريان بود اما در هفته‌هاي گذشته با شليك روزانه ده‌ها موشك اين درگيري‌ها افزايش يافته است. براساس گزارش اخير موسسه مطالعات امنيت ملي اسراييل، حزب‌الله داراي صد هزار نيروي جنگي و 200 هزار موشك از جمله 30 هزار موشك دوربرد است كه مي‌تواند به تل‌آيو برسد. همچنين حزب‌الله تعداد زياد موشك‌هاي اسكاد را در اختيار دارد كه قادر به فرار از سيستم دفاعي گنبد آهنين اسراييل هستند. اين در‌حالي است كه هم اسراييل و هم امريكا به خوبي از شدت تهديد حزب‌الله آگاه هستند. اگر امريكا عليه حزب‌الله گامي بردارد، يا از يكي دو ناو هواپيمابر خود در درياي مديترانه استفاده كند، اين حمله به يك جنگ تمام‌عيار منطقه‌اي مبدل خواهد شد. به ادعاي ناظران، ايالات‌متحده، بيش از پيش به رويارويي با ايران نزديك مي‌شود. در اوايل ماه جاري، نيروهاي امريكايي مقر پنج عضو يك گروه حامي ايران را در نزديكي كركوك عراق هدف قرار دادند. اين مكان، متعلق به نيروهاي مقاومت در عراق است كه به گفته امريكايي‌ها حامي ايران هستند و از آغاز جنگ در غزه، ده‌ها حمله بالاي پايگاه‌هاي امريكا در عراق انجام داده‌اند. در هفته گذشته، در پي حملات جديد به پايگاه‌هاي امريكايي در عراق، جو بايدن دستور جديدي براي حملات تلافي‌جويانه صادر كرد. در همين حال، در دو هفته گذشته اسراييل يك فرمانده ارشد را در دمشق ترور كرده است هرچند به دليل هزينه بالاي چنين كنشي مسووليت آن را عهده‌دار نشده است. در واقع، اينها نمونه‌هايي از تشديد تنش‌ها در منطقه است. ادامه جنگ در غزه مي‌تواند تاثير عميقي بر سياست جهاني داشته باشد. در ايالات‌متحده، راي‌دهندگان جوان و اقليت‌هاي ديني آشكارا عليه بايدن راي خواهند داد. به ويژه، راي‌دهندگان عرب و مسلمان در ايالت مهم ميشيگان كه در سال 2020 براي رسيدن بايدن به كاخ سفيد كمك كردند، اين‌بار از او حمايت نخواهند كرد. نظرسنجي‌ها در اوايل ماه نوامبر، نشان داد كه دو سوم راي‌دهندگان عرب و مسلمان ميشيگان در نظر دارند كه عليه انتخاب مجدد بايدن راي بدهند. انتظار مي‌رود اين ارقام با ادامه جنگ در سال 2024 افزايش يابد.
در اروپا، بحران غزه راي‌دهندگان را به حمايت از احزاب راست هدايت كرده است. نمونه بارز آن، انتخاب رهبراني مانند خِيرت ويلدرس در هلند است. بنابراين انتظار مي‌رود در انتخابات آتي آلمان، فرانسه و اتحاديه اروپا احزاب راست افراطي راي بيشتري بياورند. جنگ در غزه، افكار جهاني را از اوكراين منحرف نموده است. پوتين مي‌تواند اراضي جنگ را گسترش دهد و اروپاي شرقي به ويژه كشورهاي حوزه بالتيك را در معرض تهديد جدي قرار دهد.
در سوي ديگر، شي جين پينگ، رهبر چين، همانند پوتين، مي‌خواهد تايوان را به سرزمين موعود خود بازگرداند. اين امر به‌طور ناگزير منجر به واكنش ايالات‌متحده مي‌شود و پاي آن را به جنگ در درياي چين جنوبي خواهد كشاند.
٭تحليلگر مسائل بين‌الملل
ترجمه سروش عبدالواجد