سیاست و شریعت در اسلام
پژوهشي در باب رابطه اسلام و سياست در تاريخ امپراتوري عثماني و دو دوره از تاريخ ايران. كتاب «فقيه و سلطان: ديالكتيك دين و سياست در تجربه تاريخي عثماني و صفويه - قاجاريه»، با عنوان اصلي «الفقيه و السلطان: جدليه الدين و السياسه في تجربتين تاريخيتين العثمانيه و الصفويه- القاجاريه»، كتابي است كه در آن رابطه دين و سياست در مقاطعي از تاريخ سرزمين‌هاي اسلامي و با تمركز بر سه حكومت عثماني، صفويه و قاجاريه مورد بررسي و تحليل قرار گرفته است. وجيه كوثراني در كتاب «فقيه و سلطان» با رويكردي مبتني بر تاريخ انتقادي و از زاويه‌اي متفاوت با زواياي معمول، به موضوع رابطه دين و سياست در دوره‌هايي از تاريخ سرزمين‌هاي اسلامي پرداخته و اين رابطه را در چشم‌اندازي تاريخي مورد بررسي قرار داده است. متن اصلي كتاب «فقيه و سلطان» اولين‌بار در سال 1989 منتشر شده است. اصلِ پژوهش وجيه كوثراني در كتاب «فقيه و سلطان»، مربوط به رابطه دين و سياست در حكومت‌هاي عثماني، صفويه و قاجاريه است. اما در فصل نخست اين كتاب، با هدف ارايه پيش‌زمينه‌اي تاريخي از موضوع بحث، به دوره‌هاي پيش از تشكيل پادشاهي‌هاي صفوي، عثماني و قاجار نيز پرداخته شده و رابطه دين و سياست در اين دوره‌ها نيز مورد بررسي‌اي اجمالي قرار گرفته تا خواننده با پيش‌زمينه‌اي تاريخي از موضوع، وارد بحث اصلي كتاب شود. يكي از موضوعات اصلي كتاب «فقيه و سلطان» بررسي تاريخي چند و چونِ استفاده ابزاري از دين در طول تاريخ سرزمين‌هاي اسلامي، از خلال بررسي تاريخي رابطه دين و سياست در دوره‌هاي مورد بحث در كتاب است. كوثراني در كتاب «فقيه و سلطان» رابطه دين و سياست را با رويكردي تاريخ‌محور و باتوجه به بافت و زمينه تاريخي دوره‌هايي از تاريخ سرزمين‌هاي اسلامي كه در اين كتاب به آنها مي‌پردازد، مورد بررسي و تحليل قرار مي‌دهد. او رويكردي نقادانه را در بررسي و تحليل خود به كار مي‌برد و ما را به اين موضوع توجه مي‌دهد كه در دوره‌هاي پادشاهي صفوي و قاجار در ايران و امپراتوري عثماني در تركيه، چه نوع رابطه‌اي ميان فقها و سلاطين برقرار بوده و آنها چطور باهم تعامل داشته‌اند و دين چگونه به سود قدرت سياسي مورد بهره‌برداري قرار مي‌گرفته و به منافع حكومت تقليل مي‌يافته است. كتاب «فقيه و سلطان» از منظري نقادانه و موشكافانه و با محوريت رابطه دين و سياست، به دوره‌هايي از تاريخ ايران و عثماني نور مي‌تاباند تا رابطه ميان اسلام و سياست در عصر حاضر را نيز در پرتو بررسي اين رابطه در دوره‌هاي مورد بحث در كتاب، قابل درك سازد. كتاب «فقيه و سلطان» از مقدمه وجيه كوثراني بر ترجمه فارسي اين كتاب، ديباچه‌هاي او بر چاپ‌هاي اول تا چهارم متن اصلي كتاب، چهار فصل و يك موخره تشكيل شده است. فصل‌هاي چهارگانه كتاب «فقيه و سلطان» عبارتند از: «گذري تاريخي به دوران پيشاعثماني و صفويه»، «برآمدن عثماني و صفويه و نزاع آنها»، «نهادهاي ديني و هيات حاكمه سلطاني در دولت عثماني» و «نهاد ديني و علما در دوره‌هاي صفويه و قاجاريه.» آل‌بويه و فقيهان اماميه، سلجوقيان و نظام‌الملك و غزالي، ماهيت نزاع صفوي- عثماني، مديريت محلي- ديني عثماني و جايگاه فقيه مستقل، اصلاحگرايي اسلامي و سال‌هاي پاياني امپراتوري عثماني، ايران و اسلام و تشيع، دولت قاجاريه و علما و تشيع و نمونه‌هايي از فقيهان دولت صفويه از جمله موضوعات و مباحثي هستند كه در كتاب «فقيه و سلطان» به آنها پرداخته شده است.
درباره وجيه كوثراني
نويسنده كتاب «فقيه و سلطان»
وجيه كوثراني، متولد 1941، مورخ لبناني است. او داراي ليسانس تاريخ از دانشگاه لبنان، فوق ليسانس تاريخ از دانشگاه بروكسل و دكتراي تاريخ از دانشگاه سوربن است.
كوثراني زماني، بين سال‌هاي 2005 - 1975، استاد دانشگاه لبنان بوده است. او همچنين سردبيري مجله «منبر الحوار» بيروت و مديريت مطالعات و پژوهش‌هاي مركز دراسات الوحده العربيه را در كارنامه كاري خود دارد و هم‌اكنون مدير علمي مركز عربي مطالعات و پژوهش‌هاي سياسي دوحه قطر است. پژوهش‌هاي كوثراني عمدتا بر تاريخ انديشه و تاريخ سياسي- اجتماعي اسلام و مسلمانان متمركز است. از آثار وجيه كوثراني مي‌توان به كتاب‌هاي «دشواره دولت، فرقه‌گرايي و مساله روش‌شناسي در پژوهش‌هاي تاريخي لبنان»، «قدرت، جامعه و كنش سياسي»، «در كشاكش اصلاحگرايي فقهي شيعه و ولايت فقيه»، «دولت و خلافت در گفتمان عربي در ابتداي كماليسم در تركيه» و «مساله خيزش عربي: بحرانِ گذار از جامعه سلطاني به جامعه ملي» اشاره كرد.
درباره ترجمه فارسي كتاب «فقيه و سلطان»
كتاب «فقيه و سلطان: ديالكتيك دين و سياست در تجربه تاريخي عثماني و صفويه - قاجاريه» با ترجمه و مقدمه ياسين عبدي در بنگاه ترجمه و نشر كتاب پارسه منتشر شده است. ياسين عبدي، متولد 1363، مترجم ايراني است. از ديگر ترجمه‌هاي او مي‌توان به كتاب‌هاي «تاريخ انديشه سياسي در اسلام: جستارهايي در باب سه‌گانه اصالت، مدنيت و عقلانيت سياسي»، «كيميا دختر مولانا» و «باكره سنجار» اشاره كرد. «فقيه و سلطان» نوشته وجيه سلطاني با ترجمه ياسين عبدي توسط انتشارات كتاب پارسه به تازگي منتشر شده و در دسترس علاقه‌مندان به مطالعات انديشه سياسي در اسلام معاصر دارد.