مقابله با تروريسم نيازمند تلاش مشترك است
كيومرث يزدان‌پناه‌درو
پاكستان همسايه خوب ماست اما بايد متوجه باشد كه امنيت موضوعي دو طرفه است و نمي‌توان از آن صرفا برداشت كالايي داشت. ايران بيش از پنجاه سال است كه در برقراري نظم و امنيت مرزهاي شرقي چه با پاكستان چه با افغانستان تنهاست و هر قدر كه نيروهاي مسلح و مرزباني با اقتدار و جديت در تامين امنيت مرزها جانفشاني كرده و هزينه مي‌دهند، اما در سطوح سياسي و سياست خارجي اكثر دولت‌هاي مستقر در كشور كوتاهي‌هاي زيادي داشته‌اند و نتوانسته‌اند با قدرت ديپلماسي، همسايگان شرقي را به راهبرد اساسي در تامين امنيت مرزها ترغيب كنند. همين ضعف باعث شده كه افغانستان و پاكستان فكر بكنند كه فقط وظيفه ايران استقرار نظم و امنيت در مرزهاي شرقي است و در بسياري از مواقع پاسخگوي حجم زياد ناامني در مرزهاي خود با ايران نيستند.
مواد مخدر، تروريسم، شرارت‌هاي مسلحانه، مهاجرين بي سر و ته، قاچاق سلاح، قاچاق انسان و كالا و بي هويتي مرزهاي دو همسايه شرقي رهاورد اين بي‌مبالاتي‌ها و بي‌مسووليتي‌هاي دولت‌ها و ارتش‌هاي افغانستان و پاكستان نسبت به ايران است. اين مرزها كه ۱۹۰۰ كيلومتر طول دارند بايد از وضع امنيتي صرف خارج شده و كاربري آنها تغيير كند. پاكستان بايد ملزم شود تا بستر تامين سلاح و اطلاعات براي تروريست‌ها نشود و رفتار منفعلانه خود را در مرزهاي طولاني با ايران متوقف كند و از نفوذ اطلاعاتي و امنيتي خود براي زمينگير كردن دايمي گروه‌هاي تروريستي استفاده كند.
ايران، پاكستان و افغانستان بايد شرايط بسيار حساس زماني را درك كنند و هيچ كدام نبايد با استفاده از موقعيتي كه دارند، منطقه را به عنوان پوششي براي اقدام بي‌پروا و نقض حاكميت ملي همديگر و آسيب‌پذيري امنيتي تبديل كنند. كشورهاي منطقه مي‌دانند كه تروريسم يك چالش وسيع براي امنيت منطقه‌اي و امنيت ملي تك‌تك اين كشورهاست و براي مقابله با آن نيازمند همكاري جمعي در منطقه و جلب مشاركت جهاني هستند. از طرف ديگر پاكستان روابط پايداري با ايران دارد و حتي نبايد لطف‌هاي ارزنده ايران به خود در دوران‌هاي سخت تاريخي به ويژه جنگ با هند را فراموش كند. انتظار از پاكستان براي خشكاندن ريشه‌هاي تروريسم در كشورش بيشتر از اين حرف‌هاست و حمله احساسي ارتش اين كشور به سراوان مايه تاسف و به نحوي اين اقدام را بايد فرار به جلوي اسلام‌آباد ارزيابي كرد. حركت بازدارنده ايران اگر چه نبايد رسانه‌اي مي‌شد، نتيجه كوتاهي‌هاي ارتش پاكستان بود و اين اقدام را نمي‌شود نقض حاكميت و تماميت ارضي پاكستان تلقي كرد و دولت و ارتش پاكستان بايد دغدغه‌ها و نگراني امنيتي ايران را در مرزهاي خودش درك كند و متوجه بشود كه ساده‌انگاري امنيت مرزها از سوي پاكستان وارد مراحل خطرناكي براي ايران شده است.
لذا انتظار مي‌رود تا دولت و مجلس و ارتش پاكستان در مساله حذف تروريسم و عوامل ناامن‌زا در طول بيش از ۹۵۰كيلومتر مرز زميني با ايران را كاملا جدي بگيرد.
اين يك واقعيت جغرافيايي است كه نه پاكستان، نه عراق، نه عربستان، نه جمهوري آذربايجان و نه هيچ كدام از همسايگان دشمنان ما نيستند و ما هم دشمن آنها نيستيم.
اراده‌اي فراسوي مرزهاي سرزميني در تلاش براي جنگ و بحران در منطقه هستند و ممكن است كشورها را به سمت جنگي ژئوپليتيك بكشانند. اين خطر ژئوپليتيك بيخ گوش كشورهاي منطقه به ويژه ايران است و تحركات نظامي در منطقه، در صورت غفلت كشورهاي منطقه، گام به گام به جنگ بزرگ نزديك مي‌كند. ممكن است در ماه مارس اتفاقات پيچيده‌اي در منطقه رخ بدهد.
نكته حايز اهميت ديگر در كنترل و مديريت فضاي عمومي و رسانه‌اي براي دو كشور است كه ممكن است با نشر حواشي دردسرساز، به اختلاف افكني و تفرقه دست بزنند كه در شرايط فعلي به عنوان عاملي مخرب در خدمت انحراف افكار عمومي است.
استاد جغرافياي سياسي دانشگاه تهران