نشريه ميدل ايست‌اي با انتشار گزارشي از پيام محرمانه امريكا براي ايران پرده برداشت
رياض؛ ميانجي تازه نفس
احسان لطيفي
ميدل‌ايست‌اي با انتشار گزارشي اختصاصي مدعي شد كه ۹ ماه پس از احياي روابط ديپلماتيك تهران و رياض، اكنون مقامات سعودي در كنار عمان، قطر و سوييس نقشي كليدي در واسطه‌گري ميان ايران و غرب ايفا مي‌كنند.ميدل‌ايست‌اي به نقل از سه منبع ناشناس ايراني مدعي شد كه با گذشت ۹ ماه از برقراري روابط ديپلماتيك رياض و تهران، عربستان سعودي به واسطه جديد انتقال پيام ميان ايران و ايالات متحده تبديل شده است.مقامات بلندپايه رياض در انتقال پيام‌ها بين دو كشور و كاهش تنش‌ها بر سر جنگ غزه عملكردي حياتي داشتند. به گفته منابعي در وزارت خارجه ايران كه نخواسته‌اند نام‌شان فاش شود، اين روند از نوامبر ۲۰۲۳ و زماني آغاز شد كه حسين اميرعبداللهيان، وزير امور خارجه ايران در نشست اضطراري سران كشورهاي سازمان همكاري اسلامي و اتحاديه عرب شركت كرده بود. يكي از منابع ايراني ادعا كرد كه اميرعبداللهيان پيام تهران براي واشنگتن را تحويل مقامات سعودي داد و آنها نيز پيام را به دست واشنگتن رساندند. منبع ديگري در وزارت خارجه ايران به ميدل‌ايست‌اي گفت كه عربستان سعودي در كنار عمان، قطر و سوييس كه حافظ منافع امريكا در ايران است، به عنوان كانال ارتباطي ميان تهران و واشنگتن عمل مي‌كند. از زمان حمله ۷ اكتبر حماس به سرزمين‌هاي اشغالي و آغاز جنگ غزه، اين چهار كشور بارها نقش واسطه‌گري بين دو كشور را ايفا كردند. با افزايش دامنه تنش‌هاي منطقه، اعضاي محور مقاومت از جمله حزب‌الله لبنان و جنبش انصارالله يمن مواضع و منافع اسراييل و امريكا را بارها هدف حملات موشكي و پهپادي قرار داده‌اند. از آنجايي كه محور مقاومت يكي از حاميان نزديك ايران محسوب مي‌شود، واشنگتن درصدد ايجاد كانالي با تهران بوده است.ميدل‌ايست‌اي به نقل از منابعي در وزارت خارجه ايران مدعي شد كه ارتباط تهران و واشنگتن، در وهله اول بر كاهش تنش‌ها و جلوگيري از گسترش درگيري‌ها در منطقه متمركز بوده است.با رسيدن آمار تلفات جنگ غزه به ۲۴ هزار نفر، اين منبع افزود كه تهران در باب عواقب احتمالي افزايش دامنه و شدت خونريزي‌ها به سطحي غيرقابل مهار، به امريكا هشدار داده است.ميدل‌ايست‌اي مدعي شد كه در پيام‌هاي تهران آمده كه در صورت وخامت بيشتر اوضاع، اسراييل در جنگي منطقه‌اي شكست خواهد خورد و فشارهاي امنيتي بر ارتش ايالات متحده سنگين‌تر مي‌شود.
خنجر از پشت
منبع اول ادعا كرد كه پس از ترور فرماندهان ارشد مقاومت توسط اسراييل، عربستان به مجراي پيام‌رساني دو طرف تبديل شد.به ادعاي اين نشريه، پس از ترور سيد رضي موسوي، سردار ارشد نيروي قدس سپاه پاسداران در 25 دسامبر، هياتي سعودي با پيامي از واشنگتن به تهران سفر كرد كه به ادعاي ميدل‌ايست‌اي، حاوي درخواست امريكا براي مهار تنش‌ها بود.منبع ميدل‌ايست‌اي در وزارت خارجه ايران اذعان كرد كه امريكا حتي حاضر شده بود امتيازاتي را از جانب اسراييل در اختيار ايران قرار دهد. از جمله اين پيشنهادات، قطع حمايت كاخ سفيد از مقامات راست‌گراي اسراييلي بود كه بر كابينه بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل تسلط زيادي دارند.منبع ايراني مدعي شد كه امريكا براي پيشنهاد خود، شرط گذاشته بود كه ايران در فرآيند عادي‌سازي روابط كامل ميان اسراييل و عربستان سعودي دخالت نكند. مذاكرات ميان تل‌آويو و رياض پيش از جنگ غزه در جريان بود، اما با حمله ۷ اكتبر حماس متوقف شد. حال به‌‌رغم همصدايي جهان عرب عليه اسراييل، منابع غربي ادعا كرده‌اند كه مقامات سعودي همچنان به ادامه مذاكرات با تل‌آويو علاقه‌مند بوده و مايلند آن را پس از پايان جنگ و حل مساله فلسطين، از سر بگيرند. ۸ ژانويه، حسين اكبري، سفير ايران در سوريه گفت كه «يكي از كشورهاي خليج‌فارس» پيامي از سوي امريكا به ايران تحويل داده است. بر اساس اظهارات اكبري، اين كشور با اعزام هياتي به تهران، پيام را تحويل مقامات ايراني داد. اما ظاهرا امريكايي‌ها تنها قصد رايزني در مورد جنگ غزه را نداشتند، بلكه طرحي جهت حل كل مناقشات منطقه ارايه دادند. ميدل‌ايست‌اي ادعا مي‌كند كه هيات واسطه از عربستان اعزام شده بود.
پيام مشروط
ميدل‌ايست‌اي به نقل يكي ديگر از منابع ايراني مدعي شد كه واشنگتن با استفاده از كانال‌هاي سعودي، قبلا به تهران اطلاع داده بود كه در آستانه حمله به مواضع انصارالله يمن است.ادعايي كه هنوز تاييد نشده است.
واشنگتن در اين پيام ادعايي از ايران خواست تا براي توقف اقدامات محور مقاومت عليه امريكا و اسراييل، با اين بازيگران رايزني داشته باشد. همچنين طبق اين پيام ادعا شده پنتاگون اعلام كرده بود كه قصد حمله سنگين به مواضع انصارالله يمن را ندارد؛ اما مدعي بود كه در صورت واكنش سخت تهران، واشنگتن نيز با همان شدت پاسخ مي‌دهد.اولين دور از حملات هوايي امريكا و بريتانيا عليه مواضع انصارالله در ۱۲ ژانويه انجام شد.در آن روز، جو بايدن طي بازديد از ايالت پنسيلوانيا مدعي شد: «من قبلا پيامي به ايران رسانده‌ام. آنها مي‌دانند كه نبايد كاري بكنند. اگر انصارالله پاسخ دهد، قطعا پاسخ خواهيم داد.»متيو ميلر، سخنگوي وزارت امور خارجه امريكا ادعاهاي مقاله ميدل‌ايست‌اي به نقل از منابع ايران را تكذيب كرد.
زمين مشترك
يكي از ديپلمات سابق ايراني در گفت‌وگو با ميدل‌ايست‌اي مدعي شد: «ارتباط مستمر واشنگتن و تهران نشان‌دهنده تمايل دو طرف براي كاهش تنش‌ها و اجتناب از جنگ منطقه است.» اين ديپلمات سابق كه نامش فاش نشده، ادعا كرد، با اين حال، افزايش حملات موشكي و پهپادي مقاومت اسلامي عراق به مواضع ارتش امريكايي در اين كشور، تفاهم غيررسمي ايران و امريكا براي تحت كنترل نگهداشتن اوضاع را تحت تاثير قرار داده است. سال گذشته، ميدل‌ايست‌اي در مقاله‌اي مدعي شد كه تهران و واشنگتن با هدف كاهش تنش‌ها به توافقي دست يافتند كه تا حد زيادي موفقيت‌آميز بود. طبق ادعاي اين گزارش، ايالات متحده معافيت‌هاي صادرات نفت ايران را تمديد كرده و در اجراي تحريم‌ها آسان مي‌گرفت؛ اما در عوض، خواستار توقف حملات نيروهاي مقاومت عليه مواضع ارتش خود در عراق سوريه بود. ايران همچنين موافقت كرده بود كه سرعت و ميزان غني‌سازي اورانيوم خود را كاهش دهد. در توافقي ديگر كه برخي ادعا مي‌كنند بخشي از تفاهم پيشين بود، ايران در ازاي آزادي ۶ ميليارد دلار از دارايي‌هايش از كره جنوبي، پنج دوتابعيتي امريكايي را از زندان آزاد كرد.اين ديپلمات سابق ادعا كرد كه عدم دستيابي ايران و امريكا به توافق يا تفاهمي جديد مي‌تواند در كنار جنگ غزه يا پيامدهاي آن، به بحراني جدي تبديل شود. تلاش‌هاي ادعايي عربستان سعودي در نقش واسطه ميان تهران و واشنگتن قابل توجه است. در ماه مارس، ايران و عربستان با ميانجيگري چين موفق شدند كه پس از هفت سال خصومت شديد، براي از سرگيري كامل روابط ديپلماتيك و بازگشايي سفارت‌ها به توافق برسند.تنش‌هاي ميان دو كشور با اعدام نمر النمر، روحاني سرشناس شيعه توسط عربستان به اوج خود رسيد.