مخالفت پادشاهيهاي خليجفارس با پروژه « نگهبان رفاه»
هراس از محور تهران-مسقط
رياض از جمله دولتهاي خليجفارس است كه بابت حملات امريكا عليه مواضع انصارالله ابراز نگراني كرده و حتي ميخواهد از اقدامات غرب فاصله گرفته تا خود را مبرا سازد. از ماه نوامبر، انصارالله يمن حملات موشكي و پهپادي به كشتيهاي مرتبط با اسراييل كه در خليج عدن و درياي سرخ حركت ميكردند را آغاز كرد.
در ۱۹ دسامبر، پنتاگون با ادعاي حفظ امنيت كشتيراني درياي سرخ، ائتلافي دريايي موسوم به «نگهبان عمليات سعادت» تشكيل داد كه عمدتا از كشورهاي غربي تشكيل شده و ماموريت مهار حملات انصارالله در نزديكي تنگه بابالمندب را دارد. حدود ۳۰درصد از ترانزيت كانتينري جهان از اين تنگه و سپس كانال سوئز ميگذرد.
اما نگهبان رفاه در دستيابي به اهدافش ناكام ماند و حملات انصارالله به شناورهاي اسراييلي ادامه يافت. يمنيها اعلام كردهاند كه حملاتشان در اعتراض به عمليات نظامي اسراييل در غزه بوده و تا زماني كه جنگ پايان نيابد و محاصره غزه لغو نشود، ادامه خواهند داد. به جاي اينكه امريكاييها با استفاده از اهرمهاي خود، اسراييل را براي توقف جنگ تحتفشار قرار دهند، دولت بايدن به همراه بريتانيا مواضع انصارالله در يمن را هدف حملات هوايي قرار داد و همزمان، جريان كمكهاي تسليحاتي به اسراييل را حفظ كرد. پنتاگون تاكيد داشته كه حملات اين ماه امريكا و بريتانيا به يمن، خارج از چارچوب عمليات نگهبان رفاه انجام شده است.
اين حملات كه پس از اكتبر ۲۰۱۶، اولين مداخله امريكا در يمن محسوب ميشود، تنشهاي منطقهاي را به مسيري كشانده كه موجب ناآرامي و ناراحتي متحدين عرب واشنگتن شده است.
به ادعاي ريسپانسيبل استيت كرفت، غير از بحرين كه در كنار استراليا، كانادا و هلند نقشي «غيرعملياتي» در حملات امريكا و بريتانيا ايفا ميكند، ساير كشورهاي عضو شوراي همكاري خليجفارس از پيوستن به اين كمپين دوري جسته و بيشتر آنها از بابت تشديد تنشها توسط واشنگتن و لندن ابراز نگراني كردهاند. حتي پيش از ۱۱ ژانويه كه اولين حمله امريكا و بريتانيا عليه انصارالله رخ داد، برخي مقامات خليجفارس مشخصا عليه چنين اقدامي هشدار داده بودند.
در كنفرانس خبري مشترك با آنتوني بلينكن، وزير خارجه ايالاتمتحده، محمد بن عبدالرحمن آل ثاني، وزير خارجه قطر نگرانيهاي كشورش را صراحتا بيان كرد. او با تاكيد بر اينكه حفاظت از كشتيراني تجاري تنها از طرق ديپلماتيك امكانپذير است، گفت: «از نظر ما اقدام نظامي راهحل محسوب نميشود.» ۹ روز بعد و در كنفرانس مجمع جهاني اقتصاد در داووس، شيخ محمد هشدار داد كه حمله به يمن نميتواند ظرفيت عملياتي انصارالله را محدود كند.
مدتي كوتاه پس از حمله امريكا و بريتانيا، كويت نيز با ابراز نگراني عميق اعلام كرد كه با دقت زيادي تحولات دريايي سرخ را رصد خواهد كرد.
وزير خارجه عمان كه كشورش بازيگر اصلي تلاشهاي ميانجيگري و حفظ تعادل منطقه است، اعلام كرد: «مسقط اقدامات نظامي كشورهاي دوست را محكوم ميكند.» او همچنين هشدار داد كه حملات امريكا و بريتانيا ميتواند وضعيت غزه را از آنچه هست، وخيمتر كند. در بيانيه وزارت خارجه عمان آمده است: «درحالي كه اسراييل بدون هرگونه مسووليتپذيري، به جنگ بيرحمانه خود در غزه ادامه ميدهد، ما اقدامات نظامي متحدين غربي را محكوم ميكنيم.»
اما كشوري كه در تحولات خليج عدن، درياي سرخ جنوبي و يمن بيشترين ريسك را متحمل شده، احتمالا عربستانسعودي است. اواخر سال ۲۰۲۳، رياض از دولت بايدن خواست كه در برابر حملات انصارالله به كشتيهاي ارتش امريكا، از خود خويشتنداري نشان دهد. پس از آنكه دوره حملات ايالاتمتحده و بريتانيا آغاز شد، وزارت خارجه عربستان همه طرفها را به اجتناب از تشديد تنشها فراخواند و افزود كه رياض با نگراني فراوان تحولات را دنبال ميكند. در مصاحبهاي با پايگاه ريسپانسيبل استيتكرفت، مهران كامروا، پروفسور فعال در دانشگاه جورج تاون قطر توضيح داد: «بيانيه وزارت خارجه سعودي نشان داد كه اين كشور تلاش دارد تا طرفها را به تنشزدايي تشويق كرده و همزمان با ابراز نگراني به بازيگران دخيل (خصوصا بريتانيا و امريكا)، منافع ديپلماتيك كوتاه و ميانمدت خود را تضمين كند.» عزيز الغاشيان، محقق دانشگاه لنكستر بريتانيا نيز باور دارد: «سعوديها نگران بوده و دليل خوبي نيز براي نگراني دارند.» او افزود: «حاكمان عربستان ميخواهند از قرار گرفتن در ميان جنگي منطقهاي يا حتي جهاني اجتناب كنند.»
همچنين سعوديها خواستار ادامه يافتن آتشبس با انصارالله هستند. پادشاهي عربستان مصمم است كه توافق عاديسازي روابط با تهران كه با ميانجيگري عمان، عراق و چين به دست آمده را حفظ كند. رياض باور دارد كه مداخله نظامي امريكا و بريتانيا در يمن ميتواند به اين دو هدف امنيتي آن آسيب وارد كند.
كامروا مدعي شد: «سعوديها نگرانند كه تهديدات انصارالله عليه كشتيراني درياي سرخ و حملات امريكا و بريتانيا به يمن بتواند پاي ايران را به درگيريها باز كرده و تهران و صنعا را بيش از پيش به يكديگر نزديكتر كنند. چنين پيامدي باعث ميشود ايرانيها مستقيما وارد عملياتهاي انصارالله شده و به اين گروه كمك كنند.»
او در پايان نتيجه گرفت: «امريكا و بريتانيا با حمله به يمن باعث شدند كه تنشهاي جنگ غزه اوج گرفته و به فراتر از سرزمينهاي فلسطيني برسد. عربستان ميخواهد تمام توان خود را براي مهار هر چه بيشتر تنشها و سرازير شدن آن به ساير نقاط منطقه و حتي مرزهاي خود را بگيرد.»