جنگ اسراييل و حماس عصر تازه‌اي از تنش‌هاي نظامي و اقتصادي را كليد زده است
نتانياهو سرگردان ميان شاهين‌ها
بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل تصريح كرده كه شروط حماس براي آزادي اسراي اسراييلي درقبال پايان جنگ را نخواهد پذيرفت. نتانياهو مدعي شد: «شبانه‌روز مشغول كار روي اين موضوع هستيم. اما واضح مي‌گويم؛ من تسليم شروط حماس نمي‌شوم.»
نتانياهو تاييد كرده كه حماس خواهان پايان جنگ، آزادي زنداني‌هاي فلسطيني و خروج نيروهاي اسراييلي از غزه در ازاي آزادي اسراي اسراييلي شده است.
نخست‌وزير اسراييل تاكيد كرد: «اگر ما با اين شرايط موافقت كنيم، نمي‌توانيم امنيت اسراييلي‌ها را تضمين كنيم.» درحالي نتانياهو با شروط حماس مخالفت مي‌كند كه طبق گزارش وال‌استريت ژورنال، ايالات‌متحده، مصر و قطر مي‌خواهند اسراييل به مرحله جديدي از مذاكرات با حماس پيوسته كه با آزادي اسرا آغاز مي‌شود و به خروج نيروهاي اسراييلي از غزه مي‌انجامد. نتانياهو گفته كه اعتراضش را به جو بايدن، رييس‌جمهور امريكا ابلاغ كرده و ادعاهاي هفته گذشته خود درباره لزوم كنترل اسراييل بر سرزمين‌هاي غرب اردن را تكرار كرد. درحالي نتانياهو بر سر پايان جنگ مانع‌تراشي مي‌كند كه رزمندگان انصارالله يمن به حملات خود عليه كشتي‌هاي تجاري درياي سرخ ادامه داده كه به اختلال اين مسير تجاري و بالا رفتن هزينه‌ها منجر شده است. هر لحظه خطر از كنترل خارج شدن شرايط در يمن، لبنان، عراق و سوريه افزايش مي‌يابد.
به‌رغم ميزان تلفات زياد غيرنظاميان و رنجي كه خاورميانه به آن گرفتار شده، به نظر مي‌رسد كه پيامدهاي اقتصادي تنش‌ها تا حد زيادي مهار شده است. توليد نفت و قيمت آن كه از مولفه‌هاي كليدي فعاليت اقتصادي جهاني و تورم به شمار مي‌رود، به سطح پيشابحران برگشته است. توريست‌ها نيز سفر به كشورهايي مثل عربستان‌سعودي، امارات و قطر را ازسر گرفته‌اند. همسايگان سرزمين‌هاي اشغالي (مصر، لبنان و اردن) پيامدهاي سنگيني را تجربه كرده‌اند.
طبق برآورد برنامه توسعه سازمان ملل، طي تنها سه ماه، جنگ غزه ۱۰.۳ ميليارد دلار به اين سه بازيگر آسيب زده كه معادل حدود ۲.۳درصد از مجموع توليد ناخالص داخلي آنهاست. ۲۳۰ هزار نفر نيز در اين كشورها به ورطه فقر كشيده شده‌اند.
با اشاره به افزايش جريان مهاجرت، شتاب ازدياد بدهي ملي و كاهش تجارت و توريسم كه منبع حياتي كسب درآمد، ورود ارز خارجي و اشتغال است، سازمان ملل هشدار داد: «طي دو تا سه سال آينده، توسعه انساني در مصر، اردن و لبنان شاهد پسرفت خواهد بود.» نتيجه تحليل سازمان ملل منعكس‌كننده به‌روزرساني ماه گذشته صندوق بين‌المللي پول بود كه در آن، انتظارات خود از عملكرد اقتصادي كشورهاي در معرض تنش‌ها را پايين آورد.
جاشوآ لنديس، مدير موسسه مطالعات خاورميانه دانشگاه اكلاهاما اذعان كرد: «آخرين ضربات اقتصادي به اين سه كشور در بدترين زمان ممكن اتفاق افتاد.» حتي پيش از تنش‌ها، فعاليت اقتصادي سراسر خاورميانه و شمال آفريقا مسيري نزولي داشت و از ۵.۶درصد رشد در سال ۲۰۲۳، به تنها ۲درصد در سال ۲۰۲۲ رسيد. لبنان درگيري وضعيت شده كه بانك جهاني آن را بدترين بحران اقتصادي و مالي بيش از ۱۵۰ سال اخير مي‌خواند. مصر نيز در لبه پرتگاه نكول بدهي و ورشكستگي قرار دارد. تحليلگران صندوق بين‌المللي پول در تحليل خود نوشتند كه عدم قطعيت در مورد مسير جنگ، به مرور اعتماد مصرف‌كننده و كسب و كارهاي اردني، لبناني و مصري را پايين آورده كه باعث كاهش سرعت خرج كردن و سرمايه‌گذاري شده است. دود مخالفت نتانياهو تنها در چشم اقتصاد كشورهاي منطقه نرفته، بلكه به جنگ قدرتي در داخل كابينه او شتاب داده است. درحالي كه نتانياهو تلاش مي‌كند منصب خود را حفظ كند، با خواسته‌هاي متضادي براي نحوه مديريت جنگ غزه مواجه شده است. كابينه جنگي او به طور فزاينده‌اي خواستار توافق آتش‌بس با حماس براي تضمين بازگشت اسراي اسراييلي بوده، درحالي كه قانونگذاران حزب ليكود و احزاب راستگراي ديگر ائتلاف در جهت مخالف و ادامه عمليات نظامي فشار مي‌آورند.
به نظر مي‌رسد كه رهبر اسراييل توانايي برون‌رفت از زير اين فشارها را نداشته و تاكنون، فقط توانسته تصميم‌گيري در مورد مسير جنگ را به تعويق بيندازد؛ اما بعيد است كه بتواند بيش از اين تاخير كند. جرياني مردمي در حال شكل گرفتن بوده كه خواهان توقف عمليات‌هاي نظامي اسراييل و رسيدن به توافقي با حماس براي آزادي اسراي اسراييلي است.