بودجه خبرساز

گروه اجتماعي 

در حالي كه همين چند روز پيش شهردار تهران متمم بودجه سال 1402 را به شورا تقديم كرد و به عبارتي از توان بالاي اين تيم در تامين بودجه و كسب اجازه براي مصرف آن به عنوان دستاورد مهم سخن گفته بود، يك بودجه مهم ديگر هم اين ‌روزها خبرساز و محل بحث است؛ بودجه سال ۱۴۰۳ شهرداري تهران كه ميزان و درصد رشد آن به نسبت سال پيش، دست‌كم در يك دهه گذشته بي‌سابقه است. روزهاي پر از عدد و رقم ساختمان‌هاي مهم خيابان بهشت در حالي به پايان نزديك مي‌شود كه همچنان بحث درباره بودجه انبساطي شهرداري و رشد ۱۲۳ درصدي بودجه پيشنهادي زاكاني نسبت به سال خبرساز است و يكي از دلايل اين خبرسازي هم رشد ۱۲۳ درصدي آن ‌هم در حالي است كه بودجه دولت تنها ۵۰ درصد رشد داشته است. اين اعداد و ارقام و همچنان جزييات مطرح‌ شده در اين بودجه، اما يك نگراني جدي را براي كارشناسان حوزه شهري و فعالان محيط زيست و زندگي شهري به همراه داشته است؛ منتقدان مي‌گويند بار اصلي تحقق چنين بودجه‌اي بر دوش تراكم‌فروشي خواهد بود و اين سطح از فروش تراكم آن ‌هم در شهري با شرايط تهران از نگاه آنها نگران‌كننده است. در ادامه اين گزارش اما نگاهي به بودجه سال پيش ‌روي پايتخت تهران خواهيم داشت و اما‌ و اگرهاي تحقق چنين اعدادي را به بحث مي‌گذاريم.

اعداد مهم بودجه‌اي انبساطي و كم‌سابقه

لايحه بودجه ۱۴۰۳ شهرداري يعني آنچه زاكاني تقديم شوراي شهر كرد، نزديك به ۱۷۰ همت (هزار ميليارد تومان) بود كه مقايسه آن با عدد بودجه سال گذشته حايز اهميت است؛ ۱۲۳ درصد افزايش نسبت به بودجه سال ۱۴۰۲. ميزان رشد و انبساط بودجه‌اي كه از سال ۸۴ به اين طرف، در شهرداري تهران سابقه نداشته است. با اين توضيح اما سراغ اعداد مهم اين بودجه برويم؛ بيست و چهارم دي همين امسال عليرضا زاكاني سومين بودجه دوره مديريت خود بر شهرداري را روي ميز شورا گذاشت و گفت كه «پيشنهاد ما ۱۶۹ هزار ميليارد و ۸۰۰ ميليون تومان است.» و بلافاصله هم تاكيد كرد كه «اين رقم قطعا و يقينا محقق خواهد شد.» اين اعداد اما در نهايت با موافقت شورا همراه نشد و در نهايت سقف بودجه شهرداري تهران براي سال ۱۴۰۳، در صحن شوراي شهر، رقمي بين آنچه شهرداري در لايحه آورده بود و آنچه كميسيون تلفيق تغيير داده بود، به تصويب نهايي رسيد. بر اساس مصوبه شوراي شهر كه البته فعلا مرحله اول رسيدگي به لايحه بودجه شهرداري را انجام داد، سقف بودجه سال آينده شهرداري تهران ۱۵۰‌هزار ميليارد تومان تعيين شد. به عبارتي ساده‌تر شهرداري رقم ۱۷۰ همت را پيشنهاد كرده بود و كميسيون تلفيق آن را به كمتر از ۱۴۰ همت كاهش داده بود. آن‌طور كه پايگاه اطلاع‌رساني شوراي اسلامي شهر تهران درباره اين بودجه نوشت، محمد آخوندي، رييس كميسيون برنامه و بودجه شوراي شهر تهران در تشريح لايحه بودجه ۱۴۰۳ شهرداري تهران اظهار كرد: لايحه بودجه ۱۴۰۳ كه شهرداري تهران به شوراي شهر تحويل داد، ۱۶۹‌هزار و ۸۰۰ ميليارد تومان بود و طي جلساتي كه در كميسيون برگزار كرديم و كميسيون‌‌‌هاي تخصصي شورا نيز نظرات خود را اعلام كردند و در نهايت عصر سه‌شنبه هفته پيش در جلسه كميسيون تلفيق، سه سناريو از طرف كميسيون مطرح شد. او در اين باره ادامه داد: جمع‌بندي كه كميسيون برنامه و بودجه نسبت به سقف بودجه ۱۴۰۳ شهرداري داشته عدد ۱۳۵‌هزار ميليارد تومان است كه به تصويب رسيد. اين رقم نسبت به بودجه ۱۴۰۲، حدود ۳۰‌درصد افزايش دارد، اگر اين بودجه محقق شود مانند امسال شهرداري مي‌تواند متمم ارايه كند.

با اين توضيح مي‌توان بودجه شهرداري تهران را دست‌كم تا امروز حدود ۱۳۵ همت در نظر گرفت كه البته احتمال تغيير اين عدد همچنان وجود دارد و اين احتمال كم هم نيست.

زير و رو شدن اعداد بودجه در يك دهه

اكنون كه كمي اعداد مهم اين بودجه آشكار و برجسته شده و نگاهي به اعداد سال‌هاي پيش هم داشتيم، خوب است به مقايسه اين اعداد به نسبت اعداد مشابه سال‌هاي گذشته بپردازيم. درست در همان روزي كه زاكاني بودجه سال آينده شهرداري را به شورا برد، اشاره‌اي به تحقق بودجه در سال ۱۴۰۲ هم داشت و در اين باره گفت: «امسال ۱۰۷ همت بودجه محقق شده و بر همين اساس بايد گفت كه شهر در مسير سازندگي است.»

پيش از دوره كنوني شهرداري اما اعداد بودجه تفاوت فاحشي با شرايط امروز داشت كه به نظر اين تفاوت حتي با درنظر گرفتن تورم و ديگر اعداد مهم باز هم فاحش است. بودجه سال ۱۳۹۰ رقم ۹ هزار و ۲۰۰ ميليارد تومان، سال ۹۱ رقم ۱۰ هزار و ۹۰۰ ميليارد تومان، سال ۹۲ رقم بيش از ۱۳ هزار ميليارد تومان، سال ۹۳ رقم ۱۵ هزار و ۸۴۵ ميليارد تومان، سال ۹۴ رقم ۱۷ هزار و ۲۱۹ ميليارد تومان، سال ۹۵ رقم ۱۷ هزار و ۸۸ ميليارد تومان، سال ۹۶ رقم ۱۷ هزار و ۹۰۰ ميليارد تومان، سال ۹۷ رقم ۱۷ هزار و ۴۲۹ ميليارد تومان، سال ۹۸ رقم ۲۴ هزار و ۱۸۵ ميليارد تومان، سال ۹۹ رقم ۳۰ هزار و ۵۷۴ ميليارد تومان و سال ۱۴۰۰ رقم ۳۷ هزار و ۷۰۰ ميليارد تومان بوده است. سال ۱۴۰۱ هم به روايت زاكاني «رقم ۵۰ هزار و ۳۷۰ ميليارد تومان مصوب و ۶۹ هزار و ۸۳ ميليارد تومان محقق شد. در سال ۱۴۰۲ هم رقم ۷۵ هزار و ۹۹۰ ميليارد تومان بودجه مصوب است و تا ۲۳ دي ماه از مرز تحقق ۶۰ هزار و ۷۶۷ ميليارد تومان عبور كرديم و ۱۵ هزار ميليارد تومان بودجه غيرنقد نيز در حال ثبت است كه به بيش از ۷۶ هزار ميليارد تومان خواهد رسيد. ۱۰ هزار ميليارد تومان بودجه غيرنقد نيز كارسازي شده و تا پايان سال محقق مي‌شود. ما در سال قبل نسبت به سال ۱۴۰۰ رشد ۳۵ درصدي بودجه مصوب و ۸۶ درصد رشد عملكردي نسبت به بودجه مصوب داشته‌ايم.» مقايسه اعداد بودجه در يك دهه گذشته به خوبي اين تفاوت را آشكار مي‌كند و اين تفاوت از قضا محل بحث كارشناسان هم قرار گرفته، اما زاكاني در جلسه تقديم بودجه به شورا در اين باره هم توضيحاتي ارائه كرد. او درباره دليل چنين افزايش در اعداد بودجه هم گفت: «در بودجه متمم سال ۱۴۰۲ درخواست كرديم رقم به ۱۰۷ همت برسد و اين غير از تبصره ماست. رقم تبصره بودجه امسال ۱۹ همت بوده كه به ۲۱ همت مي‌رسد. لذا پايه كار ما ۱۲۸ همت است. اميدواريم در اسفندماه مجددا متمم ارائه بدهيم. علت اين است كه بر اساس برآوردها از سال ۹۷ تا سال ۱۴۰۱ در سه ماهه آخر به ‌طور ميانگين به ميزان ۴۵ درصد بودجه محقق مي‌شود و بر اين اساس از ۱۰۷ همت عبور خواهيم كرد و ناچار به ارايه مجدد متمم خواهيم شد. بودجه سال ۱۴۰۳ را بر همين مبنا تقديم مي‌كنيم. پيشنهاد ما ۱۶۹ هزار ميليارد و ۸۰۰ ميليون تومان است. اين رقم قطعا و يقينا محقق خواهد شد.» زاكاني توضيحي درباره قرارداد شهرداري با يك پيمانكار هم داشت كه در نوع خود جالب است: «با يكي از پيمانكاران در ابتدا پنج همت قرارداد داشتيم كه به ۱۴۳ همت رسيده است. ما قراردادهاي بزرگي در شهر داريم و از صدا و سيما درخواست مي‌كنيم كه اين اقدامات بزرگ را اطلاع‌رساني كند.»

كاهش چشمگير بودجه پيشنهادي زاكاني در شورا

همچنانكه پيش‌تر هم اشاره شد بودجه مدنظر شهرداري اما با روي خوش شورا همراه نشد و عدد بودجه از حدود ۱۷۰ همت پيشنهادي تاكنون به حدود ۱۳۵ همت برسد؛ يعني شورا با كاهشي چشمگير در لايحه بودجه تنها عدد ۱۳۵ هزار ميليارد تومان را تصويب كرده است. پيش‌تر «ناصر اماني» يكي از اعضاي كنوني شوراي شهر درباره آخرين وضعيت بررسي بودجه ۱۴۰۳ شهرداري تهران گفته بود: «شهردار تهران لايحه بودجه سال آينده شهرداري تهران را با رقم بيش از ۱۶۹ هزار و ۸۰۰ ميليارد تومان تقديم شوراي شهر كرد، اما بعد از تقديم لايحه بودجه، بررسي رديف‌هاي درآمدي در كميسيون‌هاي تخصصي شورا و بعد از آن در كميسيون تلفيق آغاز شد كه نهايتا اعضاي شوراي شهر در صحن علني سقف بودجه را به ۱۳۵ هزار ميليارد تومان كاهش دادند.» او همچنين با بيان اينكه منابع بودجه سال آينده شهرداري به ترتيب درآمدها 93 هزار ميليارد تومانی از حوزه شهرسازي پيشنهاد شده بود، از محل واگذاري دارايي‌هاي سرمايه‌اي ۱۸ هزار و۲۰۰ ميليارد (فروش املاك و اموال) و واگذاري دارايي‌هاي مالي (وام و تسهيلات) ۱۶ هزار و۷۰۰ ميليارد تومان پيشنهاد شده بود، درباره دليل كاهش رقم لايحه پيشنهادي بودجه سال آينده شهرداري تهران هم گفت: «رقم بودجه شهرداري تهران براي سال آينده ۶۹ درصد بيشتر از رقم بودجه سال‌ جاري به علاوه رقم متمم بود و اين در حالي است كه يكي از منابع اصلي درآمدي ۹۳ هزار ميليارد تومان از حوزه شهرسازي بود كه به اعتقاد ما درآمد ناپايدار بود و ما موافق كسب درآمد از حوزه شهرسازي نيستيم و به همين دليل سقف بودجه را كاهش داديم.» اين عدد ۹۳ هزار ميليارد تومان آن ‌هم از حوزه شهرسازي يكي از موارد بحث‌برانگيز جدي است كه همچنان هم محل نگراني كارشناسان حوزه شهري است. اماني در گفت‌وگويي ديگر با رسانه شورا اما به دو دغدغه مهم مردم تهران هم اشاره كرد و در اين باره گفت: «مردم تهران دو دغدغه و خواسته مهم دارند و آن هم حل مشكل ترافيك و آلودگي هواست و تمام برنامه‌هاي مديريتي در حوزه حمل و نقل بايد به سمت پاسخگويي به اين درخواست باشد. هنوز در مورد ميزان افزايش به جمع‌بندي نرسيده و بايد اين مهم در صحن علني شوراي شهر بررسي و تصويب شود؛ اما دقت داشته باشيد كه نبايد به چشم درآمدي نگاه كنيم و اگر قرار باشد با اين مدل مجوز ورود به طرح ترافيك بدهيم عملا فلسفه محدوده طرح ترافيك از بين مي‌رود.» خارج از اين دو بحث مهم شيوه و روش اولويت‌بندي پروژه‌هاي در دست اجرا و ساخت هم يكي از بحث‌هاي ديگري است كه در ماه‌هاي گذشته با انتقاد كارشناسان و حتي اعضاي شوراي شهر هم روبه‌رو شد.

رونق مسكن؛ اميد شهرداري از بودجه انبساطي به فروش تراكم است؟

فارغ از تمام نقدها و بحث‌هاي درباره بودجه اما يك موضوع به ‌شدت مهم و خبرساز است؛ سهم حوزه ساخت و ساز از بودجه سال آينده شهرداري تهران و نگراني درباره تراكم‌فروشي. كارشناسان مي‌گويند چرا در حالي كه دولت بودجه سال آينده كشور را كمتر از ۵۰ درصد افزايش داده، شهردار تهران «دخل پر پول» براي شهرداري تدارك ديده و آيا ريشه چنين نگاهي جز ساخت و ساز و تراكم‌فروشي است؟ ريشه اين انتقادات اما به اعداد و ارقام بودجه برمي‌گردد كه در تعريفي ساده به اين صورت است: يكي رشد ۱۴۴ درصدي عوارض ساخت‌ و ساز در بودجه سال آينده و ديگري هم عدد ۹۳ همت از اين بودجه است كه به درآمد حاصل از صدور پروانه ساختماني تكيه كرده است. اين اعداد به ما مي‌گويد كه شهرداري و زاكاني برنامه اصلي خود را رونق ساخت ‌و ساز مسكن در سال‌ پيش‌ رو گذاشته است. همه اين اعداد بحث‌برانگيز درحالي است كه در همين سال قرار است شهرداري تهران 17 هزار ميليارد تومان از املاك شهرداري را به فروش برساند تا خرج شهر تامين شود؛ اعدادي كه به خوبي نگراني درباره بودجه سنگين و انبساطي سال آينده پايتخت ايران را آن ‌هم در سال‌هايي كه كمتر روز پاك به چشم مي‌خورد، آشكار مي‌كند.