حمله روز دوشنبه جنگنده‌هاي اسراييلي به مقر كنسولگري ايران در دمشق كه منجر به شهادت سه سردار نيروي قدس سپاه پاسداران و پنج مستشار ديگر نظامي شد، يكي از مهم‌ترين حملاتي است كه تاكنون عليه منافع ايران در سوريه رخ داده است. در همين راستا، شوراي امنيت سازمان ملل متحد در خصوص حمله رژيم اسراييل به بخش كنسولي سفارت ايران در سوريه جلسه اضطراري برگزار كرد. نمايندگي ايران در سازمان ملل متحد روز سه‌شنبه در نيويورك، ايالات متحده، از اين نهاد جهاني خواست تا نقض مقررات بين‌المللي توسط اسراييل را به‌شدت محكوم كند.زهرا ارشادي، معاون نماينده دائم ايران در سازمان ملل متحد، در جلسه شوراي امنيت گفت كه اسراييل به دنبال تشديد تنش‌ها در منطقه است و در عين حال از مسووليت كامل اقدامات خود دوري مي‌كند. او اذعان داشت كه رژيم اسرایيل از قطعنامه‌هاي شوراي امنيت سرپيچي مي‌كند و به تعهدات بين‌المللي خود بي توجهي نشان مي‌دهد. ارشادي افزود كه جنايت روز دوشنبه همچنين به وضوح اصل اساسي مصونيت ديپلماتيك و كنسولي و همچنين كنوانسيون روابط ديپلماتيك 1961، كنوانسيون 1963 وين در مورد روابط كنسولي و كنوانسيون 1973 در مورد پيشگيري و مجازات جرايم را نقض كرده است.
نماينده مسكو نيز اظهار داشت كه اقدامات اسراييل براي دامن زدن به درگيري‌هاي منطقه‌اي ادامه دارد و بايد فورا متوقف شود. واسيلي نبنزيا فرستاده روسيه در سازمان ملل متحد در نشست شوراي امنيت با انتقاد از«نقض آشكار » حاكميت سوريه گفت كه روسيه «براين باور است كه چنين اقدامات تهاجمي اسراييل براي تشديد بيشتر درگيري طراحي شده است. آنها كاملا غيرقابل قبول هستند و بايد متوقف شوند.» نماينده چين نيز حمله اسراييل را به عنوان نقض شديد منشور سازمان ملل متحد و قوانين بين‌المللي و نقض حاكميت سوريه و ايران محكوم كرد. جلسه شوراي امنيت به درخواست روسيه در مورد حمله اسراييل بعدازظهر سه‌شنبه برگزار شد.
در همين رابطه، حسين اميرعبداللهيان، وزير امور خارجه ايران روز سه‌شنبه از شوراي امنيت سازمان ملل خواست براي محكوم كردن حمله مرگبار رژيم صهيونيستي به كنسولگري ايران در دمشق، پايتخت سوريه، «اقدام مناسب و صريح» اتخاذ كند. اميرعبداللهيان گفت: در تماسي تلفني به آنتونيو گوترش دبيركل سازمان ملل متحد يادآور شد كه سازمان ملل متحد و شوراي امنيت آن مسوول تامين صلح و امنيت بين‌المللي هستند. استفان دوجاريك، سخنگوي گوترش روز سه‌شنبه گفت كه دبيركل سازمان ملل «دوباره تأكيد مي‌كند كه اصل مصون‌ناپذيري اماكن و پرسنل ديپلماتيك و كنسولي بايد در همه موارد توسط حقوق بين‌الملل رعايت شود.» هواپيماهاي جنگي رژيم صهيونيستي روز دوشنبه كنسولگري ايران در دمشق را كه در مجاورت ساختمان سفارت قرار دارد، بمباران كردند. در اين حمله دو تن از پرسنل ارشد نظامي ايران كه در يك ماموريت مستشاري به سوريه بودند و همچنين پنج افسر همراه آنها به شهادت رسيدند.
از سوي ديگر، ايالات متحده روز سه‌شنبه از ايران خواست كه به خاطر حمله به ساختمان كنسولگري ايران در سوريه، از دادن پاسخ خودداري كند و به شوراي امنيت سازمان ملل مدعي شد كه از حمله تروريستي اسراييل به كنسولگري ايران خبري نداشته و در آن مشاركتي ايفا نكرده است. رابرت وود، سفير امريكا در سازمان ملل مدعي شد كه ايالات متحده در دفاع از پرسنل خود ترديد نخواهد كرد و اين بار هشدارهاي (ادعايي) قبلي خود را به ايران و نيروهاي تحت حمايت آن تكرار نمي‌كند. به نظر، ايالات متحده نگران تشديد درگيري‌ها در منطقه است كه مي‌تواند پاي اين بازيگر را نيز به آن باز كند. حملات نيروهاي مقاومت عليه نيروهاي امريكايي مستقر در عراق و سوريه در ماه فوريه به اين سو به طرز قابل توجهي كاهش يافته است، ولي با ترور مستشاران نظامي ايران در دمشق، ايالات متحده بيم آن دارد كه اين حملات دوباره تشديد شوند.
بازي جنگ طلبانه اسراييل
به نظر مي‌رسد با شروع جنگ در غزه، رژيم اسراييل از راهبرد نيمه پنهان خود پرده برداشته است. برخي مقامات اين رژيم، معاون وزير، و يكي از اعضاي حزب حاكم در كنست نه تنها به‌طور علني به داشتن سلاح‌هاي هسته‌اي اسراييل اعتراف كردند، بلكه چگونگي استفاده از چنين سلاح‌هايي براي هدف قرار دادن غزه را نيز پيش كشيدند. همين امر و سابقه اين رژيم در به كار بردن تاكتيك‌هاي غيرمتعارف در جنگ، باعث شده است كه نيروهاي مقاومت تحت حمايت ايران هوشيارتر از قبل به تجهيز خود بپردازند. ايران و نيروهاي مقاومت نيز اكنون موشك‌هاي دوربرد و با دقت بالايي دارند كه به راحتي مي‌توانند به اهداف كليدي اسراييل برسند. به نظر مي‌رسد حزب‌الله لبنان و انصارالله يمن هر كدام اين توانايي را به دست آورده باشند كه بتوانند به اهداف مشخصي در اسراييل ضربه وارد كنند، و اين امر ممكن است در صورت بروز جنگي تمام عيار به كار گرفته شود.
با حملات اخير اسراييل به كنسولگري ايران در دمشق، خطر تشديد تنش‌ها در منطقه رو به فزوني گذاشته است. تهديدات اسراييل عليه اشخاص و منافع ايران به سطح بي سابقه‌اي رسيده است و همين امر در كنار حمله قريب‌الوقوع اين رژيم به رفح و بالا رفتن سطح تنش با حزب‌الله لبنان، منطقه را به نقطه جوش رسانده است. همچنين، وسعت و مقياس آتشي كه ارتش اسراييل در غزه استفاده كرده است، حتي قبل از شروع تهاجم زميني آن در پايان اكتبر، به‌طور قابل ملاحظه‌اي افزايش يافته است. بر اساس برآوردهاي اخير، 70 درصد از خانه‌هاي غزه و نيمي از ساختمان‌هاي ديگر آسيب ديده يا تخريب شده‌اند. بيش از 33 هزار نفر از ساكنان آن كشته شده‌اند و 85 درصد از خانه‌هاي خود آواره شده‌اند. با اين اوصاف، اشتهاي تهاجمي اسراييل نه تنها كاهش نيافته، كه اخيرا و با جسارت بيشتري در حال گسترش است.
برخي تحليلگران معتقدند كه رژيم اسراييل تلاش دارد با بالا نگه داشتن سطح تنش‌ها و ايجاد نوعي آشوب كنترل شده، از خود در مقابل نيروهاي مقاومت منطقه محافظت كند. در واقع، اين رژيم به دنبال نوعي بازدارندگي فعال و تهاجمي است. در منطقه‌اي كه اسراييل، به دليل رفتار اشتغالگرانه و ظالمانه عليه فلسطينيان، دشمنان زيادي دارد، اين تاكتيك مي‌تواند حمايت غرب، به ويژه ايالات متحده را در پشت سر خود داشته باشد. الكساندر گرينبرگ، كارشناس مسائل ايران در موسسه راهبرد و امنيت در بيت المقدس اشغالي، تاكتيك اسراييل را عليه منافع و اشخاص ايراني و همچنين ساير گروه‌هاي محور مقاومت در اين درك ادعايي اسراييل تحليل مي‌كند كه اين بازيگر با تهاجم به اهدافي از پيش تعيين شده، براي خود نوعي بازدارندگي ايجاد كند. اين كارشناس اسراييلي مدعي است كه احتمالا همين تاكتيك در آينده نيز به كار برود، مگر اينكه صحنه بازي به شكلي ديگر رقم بخورد و نيروهاي مقاومت تحت حمايت ايران نيز تاكتيك خود را به شيوه‌اي متناسب تنظيم كنند. تهران همواره حمايت خود را از حملات نيروهاي مقاومت اعلام كرده است، اما تاكيد كرده كه اين گروه‌ها مستقل عمل مي‌كنند.
در همين راستا خبرگزاري سي‌ان‌ان به نقل از گروهي از كارشناسان مدعي شد كه حمله روز دوشنبه اسراييل به كنسولگري ايران مي‌تواند آغاز‌گر دور تازه رويارويي‌ها باشد، بالاخص آنكه حمله به كنسولگري از منظر ايران و براساس مفاد حقوق بين‌الملل به مثابه حمله به خاك ايران قلمداد مي‌شود.اسراييل هنوز مسووليت اين حمله را برعهده نگرفته، اما مدعي شده كه هدف «ساختمان نظامي نيروهاي قدس » - يگاني از سپاه پاسداران انقلاب اسلامي كه مسووليت عمليات خارجي را عهده‌دار است، بود. به ادعاي اين گروه بعيد است كه ايران در اقدام تلافي‌جويانه‌اش به شكلي مستقيم اسراييل را هدف قرار بدهد، چرا كه اين گزاره ادعايي صرفا زمينه‌ساز حمله متقابل اسراييل و ورود ايالات متحده به جنگ خواهد شد.
تريتا پارسي، معاون اجرايي موسسه كوئينسي فعال در واشنگتن ادعا كرد: «به نظر مي‌رسد كه ايران امريكا را براي ماجراجويي‌هاي اسراييل مسوول مي‌داند، به همان اندازه كه ايالات متحده ايران را مسوول فعل و انفعال‌هاي محور مقاومت منطقه قلمداد مي‌كند.».پارسي در ادامه ادعايش آورده: «ايران قبلا از طريق محور مقاومت فعال در سوريه و عراق درگير يك رويارويي نيابتي در سطح پايين با ايالات متحده بوده است. اما اين درگيري پس از كشته شدن سه نظامي امريكايي در اردن در ژانويه كاهش يافت. اما احتمال دارد بار ديگر از سرگرفته شود.»اين ادعا در حالي مطرح شده كه تهران بارها اعلام كرده كه در حملات گروه‌هاي مقاومت نقشي ندارد هرچند با اهداف اين گروه كه همانا متوقف كردن رژيم اسراييل است، هم صداست.
پايان آتش بس؟
پارسي مدعي است: «واكنش ايران به حمله اسراييل نشان مي‌دهد كه «آتش‌بس» با امريكا ممكن است پايان يافته باشد.» به ادعاي او«اين بدان معناست كه حمله اسراييل به كنسولگري ايران، اهداف و پايگاه‌هاي امريكا در خاورميانه را هدف تهديدهاي جدي قرار خواهد داد. نيروهاي امريكايي در منطقه در نزديكي مقر محور مقاومت فعاليت دارند، اما حمله به ايالات متحده در تلافي اقدام اسراييل، اسراييل را بدون مجازات مي‌گذارد و احتمالا تهران و واشنگتن را در آستانه رويارويي مستقيم قرار خواهد داد؛ رويارويي كه نه تهران و نه واشنگتن خواهانش نيستند.ايران در سال 2020 و در واكنش به ترور سردار شهيد قاسم سليماني، پايگاه ايالات متحده در عراق (عين‌الاسد) را هدف حملاتش قرار داد؛ واكنشي كه شديدترين و گسترده‌ترين حمله به پايگاه نيروهاي امريكايي قلمداد شد.»
تله اسراييل براي امريكا
نكته مهم در اين مسير اين است كه اسراييل حملات را هم در كيفيت و هم كميت تشديد كرده است. حمله به ساختمان كنسولگري در دمشق، چهارمين حمله اسراييل به نيروهاي مستشاري ايران در سوريه در سال جاري است. حداقل 17 تن از اعضاي نيروي قدس سپاه پاسداران ايران در حملات اسراييل به سوريه از 7 اكتبر تاكنون شهيد شده‌اند. اما حمله به يك نمايندگي ديپلماتيك ايران، اين دست حملات را به سطح جديدي رسانده است. ايران متعهد شده است كه به آن پاسخ بدهد و اين حمله را «جديدترين جنايت جنگي اسراييل عليه يك هيات خارجي با مصونيت ديپلماتيك» توصيف كرده است.
آن طور كه از شواهد بر مي‌آيد، جنگ در غزه راهبرد اسراييل در منطقه را واضح‌تر كرده است: اين رژيم به دنبال كشاندن پاي بازيگراني جديد به مناقشه‌اي است كه دهه‌هاست با حمايت غرب در آن درگير بوده است. با تشديد تنش در منطقه، اسراييل درصدد است ايالات متحده را نيز به درگيري‌ها بكشاند، هر چند در سال انتخابات در امريكا، دولت بايدن تلاش دارد از هر گونه دخالت در مناقشات مرتبط با اسراييل به دور بماند. اما تشديد تنش از سوي اسراييل ممكن است راه را براي اين امر باز كند. مقامات تهران نيز بارها تكرار كرده‌اند كه جمهوري اسلامي ايران خواهان «درگيري مستقيم » نيست. تهران معتقد است ماهيت حمله به كنسولگري‌اش در دمشق كه با هدف فشار بر راهبرد ايران براي پاسخ انجام گرفته است، معنايش كشاندن پاي ايران و احتمالا ايالات متحده به مناقشه‌اي است كه در شرايط كنوني ميان اسراييل از يك سو، و نيروهاي مقاومت در منطقه از سوي ديگر در جريان است. شاهد اين ماجرا، اظهارات منتسب به سيد حسن نصرالله، دبير كل حزب‌الله لبنان خطاب به اسماعيل قاآني، فرمانده نيروي قدس سپاه پاسدارن است كه گفته بود اين جنگ، جنگ حزب‌الله و ساير نيروهاي مقاومت با رژيم اسراييل است. اظهاراتي كه به نوعي نشان مي‌دهد، ايران به دنبال افزايش دامنه تنش نيست. با اين راهبرد، پاسخ ايران به حمله اسراييل به كنسولگري‌اش در دمشق از طريق محور مقاومت محتمل‌ترين گزينه ممكن است.
راهبرد شكست خورده تل‌آويو
حدود يك سال پيش، در ماه رمضان (6 آوريل) سال 2023، در پاسخ به تجاوزات نيروهاي اسراييلي عليه نمازگزاران در مسجد‌الاقصي، ده‌ها موشك از لبنان و نوار غزه به حريم هوايي اسراييل پرتاب شدند. از همان زمان، مقامات نظامي اسراييل هشدار دادند كه اين رژيم در محاصره نيروهاي مقاومت قرار دارد و اولين جنگ چندجانبه اسراييل پس از جنگ يوم كيپور در سال 1973 قريب‌الوقوع است. از همان زمان و با گسترش اشغالگري و ظلم عليه فلسطينيان كرانه باختري و همچنين ادامه محاصره نوار غزه، واكنش از سوي نيروهاي مقاومت پيش‌بيني مي‌شد. اسراييل با راهبرد «كارزار جنگ در ميان جنگ ها» به دنبال ضربه زدن به منافع ايران بود و با انجام ترورهايي عليه دانشمندان هسته‌اي ايران و همچنين حمله به رآكتور هسته‌اي در سوريه سعي داشت تا بدون خطر درگيري سياست خود را پيش ببرد. اما به نظر راهبرد اسراييل تغيير كرده است. اسراييل كه نتوانسته است از قدرت نيروهاي مقاومت در منطقه بكاهد، و حمايت روز افزون تهران از اين نيروها را در پيش چشم دارد، اين بار در تلاش است تا با كشاندن جبهه جنگ در چند سو، حمايت ايالات متحده را در مناقشات احتمالي گسترده‌تر داشته باشد.
از سوي ديگر، حزب‌الله و حماس كه در گذشته تجربه حمله به شهرهاي اسراييلي را بيش از ساير نيروهاي مقاومت در كارنامه خود مي‌بينند، با تجهيز موشك‌هاي خود به سيستم‌هاي ناوبري و افزايش دقت آنها، اكنون مي‌توانند با خطاي بسيار پاييني به هدف مورد نظر در اسراييل حمله كنند. ترس از حمله دقيق موفقيت آميز به تاسيسات هسته‌اي ديمونا يا مراكز حساس در حيفا و حتي بندر راهبردي ايلات، دلمشغولي اصلي اسراييلي‌ها بوده است. فهرست دشمنان اسراييل با تجهيزاتي همچون موشك‌هاي هدايت شونده و پهپادهاي انتحاري روز به روز در حال افزايش است. انصارالله يمن و نيروهاي مقاومت در عراق و سوريه نيز اخيرا حملات موفقيت‌آميزي به برخي نقاط حساس در اسراييل داشته‌اند، كه نمونه اخير آن حمله به پايگاه دريايي اسراييل در بندر ايلات بوده است. البته، تا پيش از حمله 7 اكتبر حماس عليه اسراييل، توجهات مقامات اسراييلي بيشتر به لبنان و حزب‌الله معطوف بوده است، چرا كه نسبت به قدرت حزب‌الله عليه خود واقف بودند. اما حمله غافلگيرانه حماس طي توفان‌الاقصي معادلات تل‌آويو را به هم ريخت چرا كه عملا آنها را در چند جبهه درگير كرده است. شايد مقامات اسراييلي پيش‌بيني حمله حزب‌الله را تقريبا از حدود يك سال پيش داشته‌اند، اما حماس با توفان‌الاقصي عملا راه را براي ورود ديگر نيروهاي مقاومت به جنگ عليه اسراييل واداشته است. حال اسراييل نيز به نظر به دنبال تغيير راهبرد خود است و با حملات تحريك‌آميز عليه منافع و شخصيت‌هاي بلند مرتبه ايران مي‌خواهد تله‌اي تعبيه كند كه از طريق آن تهران و واشنگتن را نيز در جنگ خود وارد كند. پس به نظر راهبرد «كارزار جنگ در ميان جنگ‌ها »ي اسراييل همچنان فعال است. امري كه فعالانه از سوي ايران پاسخ داده شده است و با حمايت از نيروهاي مقاومت توانسته است آن را تا حد زيادي خنثي كند. تاكنون راهبردهاي دو طرف بازدارنده بوده و از آستانه درگيري مستقيم عبور نكرده است، چرا كه تهران با حمايت از نيروهاي مقاومت عملا پاسخ « كارزار جنگ در ميان جنگ‌ها »ي اسراييل را داده است.