حراج‌هاي هنري در آينه تحليل

بازار هنر ساز‌و‌كارهاي سنتي خود را همواره ميان مجموعه‌داران و علاقه‌مندان گردآوري آثار هنري داشته است، اما در ساليان اخير با توسعه جدي نهادهاي مرتبط هنري مانند گالري‌ها و بنيان‌هاي هنري خريد و فروش آثار هنري، صورتي عيان يافت كه برگزاري حراج تهران و حضور آثار هنري و هنرمندان ايراني در حراجي‌هاي مهم جهان يكي از موثرترين رخدادها در اين ميان بوده. پس از آن شاهد مواجهه علمي با دانش اقتصاد هنر بوديم كه در دانشگاه به عنوان يك رشته تحصيلي آموزش داده مي‌شود كه خود گواه عبور از دوران كلاسيك خريد و فروش آثار هنري و آشنايي با مباني علمي آن‌كه اغلب مراجع و مطالعات جهان غرب است. توليد و ترجمه آثار مستند و پژوهشي به عنوان مدخلي براي مواجهه با پديده‌ای  به نام حراج آثار هنري كه در كشور ما مولودي نوظهور است، متاسفانه، مراجع و كتاب‌هايي كه به اين مساله پرداخته باشند به تعداد انگشتان دست هم نمي‌رسد. كتاب «هل من يزيد؟» با زيرعنوان «تاريخ، ساز‌وكار و نقش حراج‌هاي هنري» توسط سجاد باغبان ماهر و منصوره بشيري‌پور گردآوري و بهمن‌ماه 1402 انتشار يافت. در اين كتاب نخست به ماهيت و چيستي حراج به‌طور عام ‌پرداخته مي‌شود، سپس خانه‌هاي حراج كريستيز و ساتبيز را به عنوان نخستين نهادهاي جدي و انحصاري خريد و فروش آثار هنري معرفي مي‌كند. در بررسي اين الگو در مطالعه تاريخ ايران و رجوع به كتب تاريخي ازجمله رساله قشريه در قرن پنجم «هل من يزيد » به معناي آيا كسي هست كه بر قيمت بيفزايد، آداب مزايده و حراج را رديابي كرده است كه هل من يزيد به مفهوم رقابت بر سر خريد و مزايده به‌كار مي‌رفته است. در اين كتاب چهار مقاله براي ترجمه انتخاب شده، مقاله اول و دوم از «شيرين هدي » نويسنده استراليايي است كه به مرور تاريخي انجام معامله به شيوه حراج از اروپای دوره باستان تا دوره معاصر مي‌پردازد. همچنين وي در مقاله دوم پيشينه حراج‌هاي هنري از ابتداي قرن شانزدهم و تاسيس خانه‌هاي حراج در قرن هجدهم ميلادي تا قوام يافتگي امروز را مورد مطالعه قرار مي‌دهد. مقاله سوم، تاليف «اورلي اشنفلتر» و «كاترين گردي» است. اين دو اقتصاددان در اين مقاله، سازوكار برگزاري حراج‌ها را از منظر اقتصادي بررسي كرده‌اند. «ليلي سربرني محمدي‌» نيز در مقاله چهارم، به بررسي حضور 10‌ساله حراج كريستيز در خاورميانه و تاثير آن بر شكل‌گيري مقوله «هنر ايران» در بازار بين‌المللي هنر مي‌پردازد. در اين مقالات گونه‌هاي مختلف حراج و ساز و كارهاي آن، عوامل و جايگاه‌هايي را كه مي‌توان امروز رسما به عنوان يك شغل تخصصي در بازار هنر فعاليت كنند، معرفي مي‌كند. اين كتاب موجز و در 70 صفحه و قطع جيبي در مجموعه كپسول هنر انتشارات آوام سرا انتشار يافته است كه با هدف تسهيل موضوعات تخصصي هنري از حوزه تئوري به عملي فعاليت مي‌كند.