همزمان با افزایش گمانه‌زنی‌ها درباره حواشی انفجارها در اصفهان و تبریز مطرح شد
هیاهو برای هیچ
ایالات متحده و بریتانیا در راستای حمایت از اسرايیل دور تازه‌ای از تحریم‌ها علیه ایران را وضع کردند
احسان پناه‌بر| بامداد روز جمعه، 31 فروردین، در پی پخش تصاویری ویديویی ادعایی، خبرهایی مبنی بر تحولاتی در شهرهای اصفهان و تبریز از سوی خبرگزاری‌های داخلی و خارجی منتشر شد. در همان ساعات اولیه انتشار این خبر، مقام ارشد نظامی ارتش در استان اصفهان اذعان داشت که: «شنیده شدن صدای نسبتا شدید در شرق اصفهان، مربوط به شلیک پدافند هوایی اصفهان به یک شیء مشکوک بوده و هیچ خسارت و حادثه‌ای نداشته‌ایم.» به گزارش تسنیم به نقل از امیر سرتیپ دوم میهن‌دوست، مقام ارشد نظامی ارتش در استان اصفهان، در پی شنیده شدن صدای نسبتا شدیدی در شرق اصفهان، این صدا مربوط به شلیک پدافند هوایی اصفهان به اشیاي مشکوک بوده و هیچ خسارت و حادثه‌ای در پی نداشته است. امیر سرلشکر سیدعبدالرحیم موسوی فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز در گفت‌وگو با دفاع‌پرس، درباره صدای انفجار شنیده شده در اصفهان اظهار داشت: «باتوجه به هوشیاری ما، چند شیء پرنده بود که به آنها تیراندازی شد.» فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران در قبال تهدیدات اخیر رژیم اسرايیل نیز موضعگیری کرد و افزود: «از هر دیوانه‌ای، بی‌عقلی بر می‌آید؛ بستگی به عقل آن دارد. واکنش ایران را پیش از این دیده‌اید.»
در همین رابطه، حسین دلیریان سخنگوی سابق سازمان فضایی کشور نیز در پستی در شبکه ایکس از سرنگونی چند ریزپرنده در آسمان ایران خبر داد. خبرگزاری فارس در اصفهان نیز صدای انفجارهای شنیده شده از پایگاه شکاری این شهرستان را ناشی عملکرد سامانه پدافندی اعلام کرد. به گزارش خبرگزاری تسنیم نیز، دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی، خبر منتشر شده برخی رسانه‌های خارجی درباره تشکیل جلسه اضطراری این شورا را تکذیب کرد. در همین رابطه، خبرهایی نیز از شنیده شدن صدای انفجار در تبریز مخابره شد که به نقل از ایسنا، این صدای شنیده شده در بامداد روز جمعه ۳۱ فروردین به دلیل فعال شدن سامانه پدافند هوایی بوده است. خبرگزاری تسنیم نیز در گزارشی اختصاصی از وضعیت مکان‌های مورد حمله ادعا شده، به تشریح آخرین وضعیت پایگاه هشتم شکاری اصفهان و فرودگاه اصفهان پرداخت. طبق گزارش خبرنگار تسنیم، در ساعات اولیه پس از اعلام وقوع حادثه در این پایگاه، امنیت کامل در فرودگاه هشتم شکاری برقرار بود و هیچ خبری از انفجار در پایگاه شکاری وجود ندارد و تمام ادعاهای رسانه‌های معاند کذب بوده و تردد در فرودگاه و اطرف پایگاه هشتم شکاری برقرار است. همچنین شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران در بامداد روز جمعه اعلام کرد که «پرواز فرودگاه‌های مهرآباد، اصفهان، شیراز و فرودگاه‌های غرب، شمال غرب و جنوب غرب کشور به حالت تعلیق درآمده‌اند و فعلا پروازها در این فرودگاه‌ها به دلیل حفظ ایمنی پروازها با تاخیر مواجه هستند.» ایرنا نیز به نقل از شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران اعلام کرد که پروازهای تهران، اصفهان و شیراز، فرودگاه‌های غرب، شمال غرب و جنوب غرب به حالت تعلیق درآمدند. مدیر روابط عمومی شرکت فرودگاه مهرآباد هم اعلام کرد: براساس نوتام «۱۳۳۰»، تمام پروازهای مهرآباد تا ساعت ۱۰:۳۰ صبح امروز (۳۱ فروردین) لغو شد. خبرگزاری تسنیم به نقل از «منابع آگاه» گزارش داده است که «هیچ گزارشی مبنی بر حمله از خارج از کشور به اصفهان یا هر نقطه دیگری از ایران وجود ندارد.» همچنین، حسین دلیریان، سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی، در پاسخ به پرسش کاربری در شبکه ایکس استدلال کرد که ریزپرنده‌ها از سوی «نفوذی‌هایی از داخل» کشور به پرواز در آمدند. شبکه خبری پرس تی‌وی نیز گزارش داد که «هیچ نشانه‌ای از انفجار یا خسارت» در یک هیچ سایت هسته‌ای در نزدیکی شهر اصفهان مشاهده نشده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید که می‌تواند تایید کند که هیچ آسیبی به سایت‌های هسته‌ای ایران وارد نشده است. در بیانیه آژانس آمده است: رافائل گروسی، ريیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، همچنان خواستار خویشتنداری شدید از همه است و تاکید می‌کند که تاسیسات هسته‌ای هرگز نباید هدف درگیری‌های نظامی قرار گیرند. این در حالی است که منابع اسراییلی مدعی شدند که اهداف ایران را با موشک های دوربرد هوا به زمین هدف قرار داده و همزمان به مواضع محور مقاومت در سوریه حمله کردند؛ درباب ادعای اول مقام‌های رسمی کشورمان چنین ادعاهایی را انکار کردند اما درباره گزاره دوم مقام های سوریه تجاوز اسراییل به خاک این کشور را تایید کرد.
به دلیل احتیاط فراوان پس از گزارش‌های ادعایی مبنی بر اینکه اسرايیل حمله تلافی‌جویانه در داخل ایران انجام داده است، کارمندان دولت ایالات‌متحده و اعضای خانواده آنها از سفر شخصی به خارج از منطقه تل‌آویو و بئرشبع منع شده‌اند. در این توصیه نامه آمده است که به دلیل فضای امنیتی «پیچیده» که «می‌تواند به سرعت تغییر کند»، سفارت ایالات‌متحده در بیت‌المقدس «ممکن است» افراد مربوطه را از سفر به بخش‌هایی از سرزمین‌های اشغالی، شهر قدیمی بیت‌المقدس و کرانه باختری اشغالی منع کند. در همین حال، فاکس نیوز در خبری از عدم نقش امریکا در حوادث ادعایی در ایران گفته است. همزمان ایتامار بن گویر، وزیر امنیت داخلی اسرايیل، که از جناح راست افراطی در کابینه نتانیاهو به شمار می رود، در شبکه اجتماعی و احتمالا خطاب به نتانیاهو و اشاره به حادثه ادعایی در ایران به کلمه: «ناتوان!» بسنده کرد. ناظران این توصیف این وزیر افراطی کابنیه نتانیاهو را ناشی از عصبانیت او از نخست‌وزیر رژیم اسرايیل می‌دانند، چراکه بن گویر خواستار حمله ادعایی به گفته او «خردکننده» علیه ایران شده بود. به نظر می‌رسد که ضعف کابینه در قبال اقدامات تجاوزکارانه علیه ایران این وزیر افراطی را به انتقاد بی پرده از کابینه متبوعش کشانده است. رویترز نیز به نقل از یک مقام ارشد ایرانی گزارش داد که ایران هیچ برنامه‌ای برای پاسخ فوری در نظر ندارد و افزود که هنوز مشخص نیست چه کسی پشت این حادثه ادعایی بوده است. این مقام ارشد ایرانی به رویترز گفته است که منبع خارجی این حادثه تایید نشده است. این مقام که خواست نامش فاش نشود، گفت که ایران مورد هیچ حمله خارجی نبوده است و بحث‌ها بیشتر درباره خرابکاری و نفوذ است تا حمله از خارج از ایران. در همین حال بلومبرگ گزارش داده است که کابینه اسرايیل از مقامات و نمایندگی‌های خود در کشورهای دیگر خواسته تا از اظهارنظر درباره حوادث اخیر در ایران خودداری کنند. همچنین، وب‌سایت انتخاب به نقل از سی‌ان‌ان گزارش داده است که حملات مستقیم ایران و اسرايیل به یکدیگر پایان یافته است.
هراس از تشدید تنش
درحالی که گمانه‌زنی‌های رسانه‌ها درباره تحولات پایگاه هوایی اصفهان تبریز ادامه دارد، عمان، یکی از میانجیان تهران و غرب، در بیانیه‌ای حمله ادعایی اسرايیل را محکوم می‌کند. وزارت امور خارجه این کشور مدعی شد که سلطان‌نشین عمان تنش‌های منطقه‌ای جاری را دنبال می‌کند و حمله ادعایی صبح اسرايیل به اصفهان و همچنین حملات نظامی مکرر این رژیم به منطقه را محکوم و تقبیح می‌کند. عمان از جوامع بین‌المللی خواست که تا به ریشه درگیری‌های منطقه بپردازند و با دیپلماسی و گفتگو تنش‌ها را کاهش بدهند. شارل میشل، ريیس شورای اروپا نیز صبح روز جمعه در مصاحبه‌ای اختصاصی با یورونیوز ادعا کرد: «آنچه مهم است شدت واکنش است. بسیار مهم است که در روزهای آینده این امر را مشاهده کنیم که آیا واقعا امکان بازگشت به وضعیت با ثبات بیشتر و جلوگیری از خطرات بیشتر و تنش‌های بیشتر وجود دارد.» او افزود: «می‌خواهم بسیار محتاط و مراقب باشم، اما صمیمانه امیدوارم آنچه اتفاق افتاد (...) پایان آن داستان باشد.»
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا پس از پایان مذاکرات در جمع خبرنگاران از اظهار نظر درباره حمله گزارش شده ادعایی اسرايیل خودداری کرد و تنها گفت که ایالات‌متحده «در هیچ عملیات تهاجمی شرکت نکرده است». اظهارات بلینکن پس از آن بیان شد که آنتونیو تاجانی، وزیر خارجه ایتالیا، گفت که ایالات‌متحده به وزرای گروه 7 گفته است که اطلاعات «لحظه آخر» را از اسرايیل درباره این اقدام ماجراجویانه را دریافت کرده است. نخست وزیر بریتانیا نیز گفت در باره تحولات به نتانیاهو هشدار داده که تشدید تنش به نفع هیچ کس نیست و بریتانیا می‌خواهد که شاهد آرامش در منطقه باشد. وزارت خارجه مصر نیز در واکنش به اخبار ادعایی در بیانیه ای اعلام کرد «از اسرايیل و ایران می‌خواهیم حداکثر خویشتنداری را به خرج بدهند و به قوانین بین‌المللی پایبندی کامل داشته باشند. نسبت به پیامدهای گسترش درگیری و بی‌ثباتی در منطقه و اثرات خطرناک آن هشدار می‌دهیم.» همچنین، امارات متحده عربی خواستار کاهش تنش برای جلوگیری از پیامدهای «جدی» در منطقه شده است. در همین حال، ایمن صفدی، وزیر خارجه اردن، در پستی در شبکه ایکس، تمام اقداماتی را که «منطقه را به جنگ کشاندن تهدید می کند» محکوم کرد.
بازگشت غرب به ریسمان پوسیده تحریم
پاسخ ایران در واکنش به اقدامات تجاوزکارانه اسرايیل در حمله به کنسولگری ایران در سوریه به در اوایل روز یکشنبه هفته گذشته انجام شد. این در حالی بود که مقامات اسرايیلی و فرماندهان ارتش این رژیم طی هفته گذشته با طرح مواضعی ادعایی تهدید کرده بودند که اسرايیل به پاسخ ایران واکنش نشان خواهد داد. این در حالی است که رهبران جهان نسبت به انتقام جویی اسرايیل هشدار داده اند و سعی می‌کنند از «مارپیچ خشونت» و تنش بیشتر در منطقه جلوگیری کنند. به ادعای ناظران، این تحولات بهانه لازم را به ایالات‌متحده جهت بررسی تحریم هایی علیه ایران را داده است. به گفته وزارت خزانه‌داری امریکا، از زمان روی کار آمدن بایدن در سه سال پیش، بیش از 600 تحریم علیه نهادهای مرتبط با جمهوری اسلامی ایران اعمال شده است. این در حالی است که دولت بریتانیا در پی پاسخ مشروع ایران به اقدامات تجاوزکارانه رژیم اسرايیل بهانه‌سازی کرده تا تحریم‌های جدیدی را علیه ایران تعریف کرده، محدودیت‌هایی ادعایی که قرار است به فهرست 400 تحریمی علیه ایران اضافه و این‌بار تلاش بر آن است تا نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز در لیست سیاه قرار بگیرد.
به گزارش رویترز، ایالات‌متحده و بریتانیا روز پنجشنبه دور جدیدی از تحریم‌ها را علیه ایران اعمال کردند با این بهانه که پاسخ مشروع و بی سابقه تهران به اهدافی اسرايیلی در سرزمین های اشغالی می تواند به جنگ گسترده تری در خاورمیانه دامن بزند. آن‌طور که مقامات امریکایی و بریتانیایی مدعی‌اند، هدف از این تحریم‌ها این است که ایران را در قبال پاسخ اخیرش پاسخگو نگه دارد و از چنین فعالیت‌های بیشتر جلوگیری کند. اما به گفته کارشناسان احتمالا تاثیر عملی آن محدود خواهد بود، زیرا بسیاری از شرکت‌های مورد هدف قبلا مشمول تحریم‌های ایالات‌متحده بوده‌اند و بعید است افرادی که برای تحریم‌های جدید انتخاب شده‌اند دارایی‌هایی در حوزه قضایی ایالات‌متحده داشته باشند. دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت‌خزانه‌داری امریکا (اوفک) 16 نفر و دو نهاد در ایران را هدف قرار داد که به ادعای این نهاد موتورهای تولید کننده پهپادهای مورد استفاده در حمله 13 آوریل به اسرايیل را تولید می کنند. اوفک همچنین پنج شرکت فعال در تولید فولاد و سه شرکت تابعه خودروساز ایرانی گروه بهمن را که متهم به حمایت مادی از ارتش ایران و سایر گروه‌های تحریم شده هستند، تحریم کرد. علاوه بر این، بریتانیا طی اقدامی ادعایی چندین شاخه نظامی و افراد ایرانی را که در صنایع هواپیماهای بدون سرنشین و موشک های بالستیک ایران دخیل بودند، هدف قرار داد. جو بایدن در بیانیه‌ای مدعی شد که به خزانه‌داری امریکا دستور داده است که به اعمال تحریم هایی که صنایع نظامی ایران را بیشتر هدف قرار می دهد، ادامه دهد. او مدعی شد: «بگذارید برای همه کسانی که حملات ایران را ممکن می‌کنند یا از آنها حمایت می‌کنند روشن باشد، ما در انجام تمام اقدامات لازم برای پاسخگویی شما تردید نخواهیم کرد.» ریشی سوناک، نخست‌وزیر بریتانیا نیز در بیانیه‌ای این ادعا را مطرح کرد که تحریم‌ها توانایی ایران برای بی‌ثبات کردن منطقه را بیشتر محدود می‌کند. علاوه بر این، وزارت بازرگانی ایالات‌متحده کنترل‌های جدیدی را برای محدود کردن دسترسی ایران به میکروالکترونیک درجه تجاری اعمال می‌کند که در مورد اقلام تولید شده در خارج از ایالات‌متحده که با استفاده از فناوری ایالات‌متحده تولید می‌شوند، اعمال می کند. این اقدامات ادعایی محدود کننده پس از آن اعمال می شود که مقامات امریکایی در اوایل این هفته هشدار دادند که در واکنش به فعالیت ایران در منطقه و جلوگیری از حملات آینده، تحریم های جدیدی را آماده می کنند. قانونگذاران در کنگره همچنین به سرعت قوانین ادعایی را به پیش می‌برند که به بهانه‌شان جمهوری اسلامی ایران و مقامات را در فهرست تحریم‌های مالی قرار می دهد. ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا روز پنجشنبه به خبرنگاران گفت که ایالات‌متحده محدودیت‌های سفر را برای هیات ایرانی به سرپرستی حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، در سازمان ملل دوباره اعمال کرد که مانع از سفر آنها به خارج از شعاع دو بلوکی از مقر سازمان ملل می‌شود. این محدودیت ها در دوران دولت ترامپ اعمال شد اما خیلی زود از سوی دولت بایدن برداشته شد. این اقدامات نشان دهنده پیگیری سیاست‌های ترامپ در قبال ایران ارزیابی شده است. در همین حال، رهبران اتحادیه اروپا روز چهارشنبه متعهد شدند که تحریم‌ها علیه ایران را تشدید کنند و صادرات پهپادها و موشک‌های ایران را یا به کلی ممنوع یا محدود کنند. آنها مدعی اند که ایران این سلاح را دراختیار گروه‌های مقاومت در منطقه قرار می‌دهد تا علیه اهداف غربی و اسرايیلی به کار گرفته شوند. جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ادعا کرد که «رژیم تحریم‌های موجود اتحادیه اروپا برای مجازات تهران و کمک به جلوگیری از حملات آتی به اسرايیل تقویت و گسترش خواهد یافت.» او در عین حال گفت که اسرايیل باید خویشتنداری کند و هشدار داد: «نمی‌خواهم اغراق کنم، اما ما در آستانه یک جنگ هستیم، یک جنگ منطقه‌ای در خاورمیانه، که موجی شوک به بقیه جهان و به‌ویژه اروپا خواهد فرستاد. پس بس کنید.»
ایالات‌متحده پیش از این نیز در اقدامی مداخله‌گرایانه صدها نهاد و افراد را در ایران -از بانک مرکزی و مقامات دولتی گرفته تا تولیدکنندگان پهپاد و صرافی‌ها- که متهم به اتهام‌های ادعایی حمایت مادی از سپاه پاسداران ایران و گروه‌های مقاومت حماس، حزب‌الله و انصارالله هستند، تحریم کرده است. تلاش‌های ادعایی امریکا برای محدود کردن درآمد ایران از نفت و فرآورده‌های نفتی به دهه‌های قبل بازمی‌گردد. اما این پرسش باقی می‌ماند که تحریم‌ها چقدر در جلوگیری از افزایش تولید تجهیزات نظامی ایران موثر بوده و هست. ریچارد گلدبرگ مقام امنیتی در دولت ترامپ، تحریم‌های جدید را مهم اما «بی‌تاثیر» خواند. گلدبرگ، مشاور ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها در اندیشکده واشنگتن است، مدعی شد که تحریم‌ها به درستی محدودیت‌هایی را برای نهادهای درگیر در ساخت موشک‌ها و پهپادهای ایران اعمال نمی کند و برخی از اقداماتی را که صنایع کلیدی را تحت تاثیر قرار می‌دهند، تقویت می‌کند. اما او گفت که تحریم‌های جدید نمی‌تواند بر ایران تاثیر چندانی داشته باشد و معادلات در منطقه را به شکل قابل توجهی علیه ایران رقم زند. دانیل پیکارد، تحلیلگر امور امنیتی نیز مدعی است که ایران اکنون به بزرگ‌ترین صادرکننده سلاح در منطقه تبدیل شده است و تحریم‌ها نمی‌توانند جلوی آن را بگیرند. اوایل این هفته، جانت یلن، وزیر خزانه‌داری امریکا در نشستی مطبوعاتی این ادعا را مطرح کرد که ایالات‌متحده برای کاهش توانایی ایران جهت صادرات نفت تلاش کرده است. ممکن است کارهای بیشتری بتواند در این زمینه انجام دهد. جانت یلن، وزیر خزانه‌داری آمریکا در بیانیه‌ای مدعی شد: «امروز با هماهنگی بریتانیا و با مشورت شرکا و متحدان، اقدامات سریع و قاطع را برای پاسخ به حمله بی‌سابقه ایران به اسرايیل انجام می‌دهیم.» او مدعی شد که: «ما از ابزارهای اقتصادی وزارت خزانه‌داری برای تنزل دادن و مختل کردن جنبه‌های کلیدی فعالیت‌های مخرب ایران، از جمله برنامه پهپادی و موشکی استفاده می‌کنیم.» همزمان وزرای دارایی گروه ۷ و روسای بانک مرکزی روز چهارشنبه با صدور بیانیه‌ای مشترک ادعایی پاسخ ایران به اسرايیل را محکوم کردند. آنها مدعی شدند که تحریم‌ها علیه تهران را تشدید خواهند کرد و با هماهنگی نزدیک هر اقدام آتی ادعایی برای کاهش توانایی ایران برای دستیابی، تولید یا انتقال تسلیحات برای حمایت از فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده منطقه‌ای اطمینان خواهند یافت. در همین رابطه، ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو و جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در نشست وزرای خارجه کشورهای گروه 7 در جزیره تفریحی کاپری ایتالیا سخنرانی کردند. جنگ روسیه با اوکراین و تشدید تنش‌ها در خاورمیانه به دلیل حمله بی‌سابقه ایران به اسرايیل در آخر هفته، در راس دستور کار این گردهمایی قرار دارد. آنتونیو تاجانی، وزیر خارجه ایتالیا، اولین جلسه کاری خود را با درخواست برای تحریم‌های جدید علیه ایران با محوریت پاسخ آخر هفته ایران به اسرايیل و ادعای همکاری تهران با مسکو آغاز کردند. نشست کاپری با حضور دیپلمات‌های ارشد بریتانیا، کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن و ایالات‌متحده با تلاش‌های دیپلماتیک منطقه‌ای که پیام‌های مشابهی را ارسال می‌کردند، همزمانی داشت. روز چهارشنبه، رهبران اتحادیه اروپا در بروکسل در نشستی متعهد شدند که تحریم‌هایی ادعایی علیه ایران را برای هدف قرار دادن پهپادها و تحویل موشک‌هایش، دست‌کم آن‌طور که رهبران غربی ادعا می کنند، به گروه‌های مقاومت در غزه، یمن و لبنان تشدید کنند. براساس بیانیه وزارت امور خارجه ایران، ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز پنجشنبه ادعاهای وزرای دارایی گروه هفت (G7) علیه تهران را رد کرد. کنعانی با بیان اینکه این‌گونه مواضع و ادعاها مبتنی بر معیارها، رفتار و رویکردهای «استاندارد دوگانه و متناقض» است.