پايان يك راهبرد
حرف اصلي هراري اين است كه نتانياهو به جاي تاكيد بر اهداف سياسي دنبال انتقام‌گيري است. به همين علت نتوانسته به اهداف ادعايي خود برسد. نابودي حماس و رها شدن نظاميان اسراييل هنوز محقق نشده است. ولي در عوض به جاي آن؛ آثار انتقام از زنان و كودكان و مردم غزه گريبان اسراييل را گرفته و اتحاد اسراييل را با كشورهاي غربي و نيز همكاري با كشورهايي چون مصر، اردن و عربستان سخت‌تر كرده است. از نظر هراري اين جنگ انتقامي كه با ويراني غزه همراه شده، علاوه بر غزه جايگاه بين‌المللي اسراييل را نيز ويران كرده و حتي اين كشور از سوي بسياري از دوستان سابق خود منفور و طرد شده است. براي تاييد ادعاي خود رفتار غربي‌ها با اسراييل را در ابتداي جنگ غزه كه بسيار حاميانه و همدلانه بود، با رفتار كنوني آنها كه بسيار منفي و فاصله‌جويانه است، مقايسه مي‌كند. ريشه آن را تصميم آگاهانه اسراييل براي ايجاد يك فاجعه انساني در غزه مي‌داند. وي صريحا اعتراف مي‌كند كه نسل جوان در ايالات متحده، اسراييل را كشوري نژادپرست و خشن مي‌دانند كه ميليون‌ها نفر را از خانه‌هاي‌شان اخراج مي‌كند و آنان را به گرسنگي واداشته و هزاران غيرنظامي را بدون دليل و تنها براي انتقام گرفتن مي‌كشد و نتايج اين رفتار نه فقط در روزها و ماه‌هاي آينده، بلكه براي دهه‌هاي آينده محسوس خواهد بود. نفرتي كه عليه اسراييل و انزواي بين‌المللي آن در ميان دانشگاهيان، هنرمندان و جوانان ابراز مي‌شود، فقط محصول تبليغات حماس نيست، بلكه محصول اولويت‌هاي نتانياهو در ۱۵ سال گذشته است.
اين تحليل هراري مطابق با واقعيت امروز اسراييل است. البته هنوز حمايت‌هاي بدون قيد و شرط غرب وجود دارد، ولي شكست راهبردي اسراييل در جنگ غزه و نيز در تقابل با ايران به وضوح روشن است. شكست‌هاي راهبردي را نمي‌توان با موفقيت‌هاي مقطعي و تاكتيكي جبران كرد. شكست راهبردي را بايد از طريق اصلاحات راهبردي جبران كرد. به‌طور طبيعي اين اصلاحات راهبردي در دولت نتانياهو انجام نخواهد شد و نيازمند تغييرات بنيادي‌تري در تل‌آويو است. بنابراين به نظر مي‌رسد كه مساله اصلي اسراييل شكست نظامي يا نرسيدن به يك موفقيت نظامي ملموس نيست. مهم‌ترين مساله اسراييل در اين جنگ شكست اخلاقي و سياسي است كه تاكنون رخ داده و اگر فلسطيني‌ها و ديگر كشورهاي منطقه به ويژه ايران درست رفتار كنند، اين شكست عميق‌تر هم خواهد شد. اين شكست ناشي از جنايات گسترده اسراييل در جنگ اخير است كه آخرين آن پيدا شدن يك گور دسته‌جمعي در نزديكي بيمارستان ناصر در غزه با بيش از ۲۸۰ جسد است كه دست تعدادي از اجساد از پشت بسته شده بود. وضعيت اسراييل به گونه‌اي شده كه امكان صدور حكم بازداشت كيفري عليه نتانياهو و برخي ديگر از مقامات سياسي و نظامي اسراييل نيز طرح شده هر چند احتمالش اندك باشد، ولي طرح و پيگيري اين مساله به تنهايي اثرگذاري مهمي دارد. شواهد براي ديدن اين جريان ضداسراييلي فراوان است. آخرين آنها اعتراضات گسترده دانشجويان معتبرترين دانشگاه‌هاي امريكا مثل كلمبيا و هاروارد،ام‌آي‌تي، ييل، عليه سياست‌هاي اسراييل در غزه و عليه حمايت ايالات متحده از اين سياست‌هاست. اين مراكز دانشجويي همواره پيشتاز تحولات سياسي مهم بوده‌اند و موجب عصبانيت شديد نتانياهو نيز شده‌اند يا نمونه مهم ديگر، پس از آنكه ده‌ها نويسنده و نامزد جوايز قلم امريكا، در اعتراض به جنگ غزه، از شركت در مراسم انجمن قلم امريكا انصراف دادند، اين انجمن مراسم سالانه اهداي جوايزش را لغو كرد. البته هنوز همه پايه‌هاي راهبردي اسراييل فرو نريخته است. ولي همين بخشي كه دچار مشكل و ضعف شده، براي ناكارآمدي اين راهبرد كافي است و آنان را به تغيير راهبرد مجبور خواهد كرد. آيا دولت اسراييل تن به راهبرد دو دولتي خواهد داد؟ راهبردي كه بايد هزينه‌هاي جدي‌تري بپردازد. آينده نشان مي‌دهد چه خواهد شد. پرسش اين است كه ديگران چه بايد انجام دهند؟ با اين ملاحظات بايد متذكر شد، مطلقا نبايد كاري كرد كه منجر به بازگشت رويكرد فعلي غرب به ويژه مردم آن به اسراييل و بازسازي نگاه پيشين يا تضعيف روند موجود شود. همچنين تاكيد يكسويه بر «ميدان» و ناديده گرفتن ديپلماسي مخل هدف فوق خواهد بود. تركيب ديپلماسي و ميدان موفق است. گرچه جناح حاكم در دولت پيش ميان اين دو تعارض ايجاد و هزينه سنگيني را بر مردم و كشور بار كردند ولي انتظار مي‌رود كه حداقل اكنون چنين تعارضي را ايجاد و تشديد نكنند و اجازه دهند سود اندكي هم از يكدست‌سازي نصيب مردم شود. از سوي ديگر تمركز اطلاع‌رساني مهم است و تندروهاي بي‌مسووليت را بايد مهار كنند. يك نمونه آن سخنان نماينده تندروي مجلس كه سعي كرد توجيه كند يا خالي‌بندي تكذيب شده فرد ديگري مبني بر احضار شبانه سفير سوييس از سوي نهاد نظامي! در پايان متذكر مي‌شود كه بدون ترديد و در آينده حساسيت‌هاي كشورهاي منطقه و فرامنطقه‌اي عليه ايران بيشتر خواهد شد و اين به سود ايران نيست، چون آنان را به سوي اقدامات نرم تقابلي پيش خواهد برد. بنابراين بايد حساسيت‌هاي احتمالي را كم كرد.