همزمان با موضع‌گیری ريیس‌جمهوری امریکا درباره عملیات نظامی اسرايیل در رفح مطرح شد
بایدن و «بی‌بی» در نقطه فروپاشی!
حماس، قاهره را ترک کرد و توپ را در زمین تل‌آویو انداخت
احسان پناه‌بر
آن‌طور که گزارش‌ها حکایت دارند، آخرین دور از مذاکرات آتش‌بس و تبادل اسرا میان رژیم اسرايیل و حماس نیز شکست خورده است و نیروهای اسرايیلی در حال انجام عملیات در چندین منطقه رفح هستند و گزارش‌ها حاکی از درگیری شدید بین رزمندگان فلسطینی و ارتش اسرايیل در شرق رفح است. همچنین رویترز و الجزیره گزارش می‌دهند که توپخانه اسرايیل محله صبرا و زیتون در شهر غزه را نیز هدف قرار داده است.
شکاف میان بایدن و «بی‌بی»
روز پنجشنبه، بایدن علنا اعتراف کرد که از سلاح‌های امریکایی برای کشتن غیرنظامیان بی‌گناه در غزه استفاده شده است، او همزمان از تعلیق ارسال محموله بمب به اسرايیل به دلیل برنامه‌های این رژیم برای حمله به رفح خبر داد. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرايیل، در واکنشی تلویحی به هشدار جو بایدن، ريیس‌جمهور امریکا مبنی بر اینکه ممکن است از ارسال تسلیحات به اسرايیل خودداری شود، گفته است که اسرايیل آماده است تا «به تنهایی روی پای خود بایستد.» او در بیانیه‌ای ویدیویی مدعی شد که «اگر مجبور باشیم، با دست خالی می‌جنگیم، اما ما خیلی بیشتر از دست‌های‌مان دراختیار داریم و پیروز خواهیم شد.» دولت بایدن با هرگونه عملیات نظامی اسرايیل در رفح در غیاب برنامه‌های معتبر برای محدود کردن تعداد تلفات غیرنظامی مخالفت کرده است. این هفته تایید شد که ارسال یک محموله از بمب‌های امریکایی به دلیل ترس از استفاده آن در شهر رفح در جنوب غزه متوقف شده است. همچنین بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرايیل در اظهاراتی که در برنامه «گفت‌وگوی امریکایی دکتر فیل» انجام داد، گفت که جو بایدن با توقف ارسال بمب به اسرايیل اشتباه کرده است. او گفت که «من جو بایدن را سال‌ها، بیش از 40 سال است که می‌شناسم. ما اغلب توافقاتی با هم داشته‌ایم، اما اختلاف‌نظر هم کم نبوده است. اما توانستیم بر آنها غلبه کنیم.» نتانیاهو در این مصاحبه گفت که او برای حفاظت از اسرايیل هر کاری را که باید انجام می‌دهد و مدعی شد که این این رژیم «راه دیگری» جز شکست حماس ندارد.
پیش‌تر جو بایدن، ريیس‌جمهور امریکا گفته در صورت تهاجم مستقیم ارتش اسرايیل به رفح، او برخی سلاح‌ها از جمله گلوله‌های خمپاره را به اسرايیل صادر نخواهد کرد. به گفته مقامات امریکایی، بایدن ارسال ۱۸۰۰ بمب ۲ هزار پوندی و ۱۷۰۰ بمب ۵۰۰ پوندی را از بیم استفاده از آنها در حمله به رفح متوقف کرده است. دولت بایدن همچنین در حال بررسی این است که از انتقال کیت‌های هدایتی که بمب‌ها را تبدیل به مهمات هدایت شونده دقیق می‌کند نیز جلوگیری کند. این اقدام دولت بایدن که نخستین‌بار توسط شبکه خبری اکسیوس مخابره شد، راهی برای امریکا بود تا نگرانی خود را نسبت به برنامه‌های اسرايیل برای حمله زمینی احتمالی به رفح اعلام کند. اظهارات جو بایدن درخصوص عدم ارسال تسلیحات به اسرايیل در صورت حمله این رژیم به رفح، انتقادات فراوانی را از طرف جمهوری‌خواهان و برخی دموکرات‌های کنگره برانگیخته است. مایک جانسون، ريیس جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان سعی کرد این اظهارات را رد کند و گفت که بایدن در سیاست خود دچار اشتباه شده است و سیاست ورزی او را کور و ناروشن خواند. او گفت: «به یاد داشته باشید، کنگره به‌تازگی ده‌ها میلیارد دلار برای ارسال اسلحه به اسرايیل تصویب کرده است.» برخی از این نمایندگان حتی خواستار استیضاح بایدن شده‌اند. این درحالی است که حمایت بی چون و چرای ایالات‌متحده در چند ماهه اخیر باعث شده است که اسرايیل به ادامه جنایات خود در غزه دلگرم باشد. سناتور لیندسی گراهام از منتقدان سرسخت جو بایدن نیز در کنفرانسی خبری استدلال کرده که «عدم استفاده از تسلیحات به اسرايیل این پیام را به دیگر شرکای امریکا به ویژه عربستان‌سعودی می‌دهد که واشنگتن یک متحد غیرقابل اعتماد است.» او همچنین با انتقاد از لوید آستين، وزیر دفاع امریکا گفت که این اقدام او «چین و روسیه را هم جسورتر می‌کند.» سناتور گراهام مدعی شد: «پای مدیریت کلان یک جنگ در کار است. اسرايیل برای زنده‌ماندن در چند جبهه می‌جنگد؛ اما تا حد امکان از غیرنظامیان حمایت می‌کند.» در همین حال، وزیر دفاع امریکا خطاب به قانونگذاران کنگره امریکا گفته: «ما از ابتدا صراحتا اعلام کرده‌ایم که اسرايیل نباید بدون محافظت از غیرنظامیان، حمله اصلی را در رفح انجام دهد. ما هنوز درباره ادامه روند ارسال تسلیحات تصمیم‌گیری نکرده‌ایم. البته پیام آخر من این است که ما قطعا به تداوم حمایت از اسرايیل نسبت به حقوقش و خودش متعهد هستیم.» توقف ارسال سلاح باعث افزایش تنش‌ها میان بایدن و نتانیاهو شده و در بحبوحه پیامدهای داخلی و جهانی جنگ غزه، این تنش در ماه‌های اخیر به شکل دايمی در حال افزایش بوده است. مقامات امریکایی هشدار داده‌اند اگر این عملیات گسترده شود یا کنترل آن مقدور نباشد و نیروهای اسرايیلی به داخل شهر رفح بروند، این اتفاق می‌تواند «مرز فروپاشی» در روابط امریکا و اسرايیل باشد. از سوی دیگر اسرايیل نگران این موضوع است که حماس با مشاهده سطح فشار امریکا بر اسرايیل، از مواضع خود کوتاه نیاید. البته برخی ترقی‌خواهان در حزب دموکرات این اظهارات بایدن را تحسین کردند و می‌گویند این اولین قدم ضروری برای ایستادن در مقابل کابینه نتانیاهو و جنایت‌هایش در غزه است. آنها از بایدن درخواست کردند که کارهای بیشتری انجام دهد. برخی این اقدام را رفع مسوولیت سیاسی و تلاش برای پیروزی در کارزار پیش رو، به ویژه برای دموکرات‌های جوان می‌دانند. آنچه در پردیس‌های دانشگاهی در سراسر امریکا اتفاق می‌افتد، نشان از خشم و انزجار نسبت به حمایت امریکا از اسرايیل است. در همین ارتباط، اوری گلدبرگ، مفسر سیاسی اسرايیلی به الجزیره گفت که در بحبوحه تنش فزاینده با ایالات‌متحده بر سر جنگ در خاک فلسطین، اسرايیل از سرنوشت جمعیت رفح به عنوان ابزاری برای معامله استفاده می‌کند. او گفت: «فکر نمی‌کنم اسرايیل در برابر فشار امریکا شانه خالی کند.» گلدبرگ افزود: فکر می‌کنم اسرايیل در مقابل اظهارات بایدن موضع‌گیری کند و نسبت به آن بی‌تفاوت باشد. او معتقد است که حتی فکر کردن به جنایاتی که قرار است در رفح رخ دهد نیز وحشتناک است. اما در حال حاضر فلسطینی‌ها در رفح در بازی‌ای که بیشتر بین اسرايیل و ایالات‌متحده انجام می‌شود، به عنوان مهره های شطرنج سرگردان هستند. او گفت که «اگر نتانیاهو بتواند به توافق آتش‌بس دست یابد، می‌تواند دست‌کم کارنامه سیاه خود را کمی بهبود بخشد.» این مفسر اسرايیلی همچنین گفت که حملاتی که اکنون به رفح انجام می‌شود، هرچند غم‌انگیز است، اما بیشتر از آن بازی و ترفند ازسوی اسرايیل است. او گفت: «در واقع، اسرايیل در رفح کاری برای انجام دادن ندارد. رفح و ساکنان آن اکنون در بازی بین اسرايیل و ایالات متحده ناخواسته شرکت داده شده‌اند و با رنج آن دست و پنجه نرم می کنند.»
دو روایت از سرنوشت پیشنهاد آتش‌بس
همزمان پایگاه خبری-تحلیلی میدل ایست آی در گزارشی اختصاصی نوشت که هیات‌های اسرايیلی و حماس روز جمعه قاهره را ترک کردند و این آخرین دور از مذاکرات آتش‌بس با میانجیگری قطر، امریکا و مصر بدون توافق به پایان رسید. منابعی نزدیک به حماس به میدل ایست آی گفتند که حماس همچنان به توافق پیشنهادی میانجیگران در اوایل هفته متعهد است، اما حماس پس از دو روز مذاکره با مقامات میان‌رده اسرايیلی که نتوانست به پیشرفتی دست یابد، قاهره را ترک کرد. یک مقام بلندپایه اسرايیلی نیز که نخوست نامش فاش شود، به رویترز گفت که اسرايیل «محفوظات» خود را در مورد قرارداد پیشنهادی آزادی اسرا ابراز کرده و این دور از مذاکرات را پایان یافته می‌داند. دفتر سیاسی حماس نیز به رویترز گفت که اسرايیل «این پیشنهاد را رد کرد» و «در چند موضوع محوری به آن اعتراض کرد.» بیانيه دفتر سیاسی حماس البته مشخص نکرد که اسرايیل بر سر چه موضوعاتی با پیشنهاد ارائه شده مخالفت کرده است. در ادامه این بیانیه آمده است که «توپ اکنون به طور کامل در زمین اشغالگران [اسرايیل] است.» امریکا اما روایت متفاوتی دارد. جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی ایالات‌متحده گفت که او معتقد است هنوز «مسیری رو به جلو» برای رسیدن به توافق وجود دارد. اما تاکید کرد که این امر مستلزم «رهبری» و «شجاعت اخلاقی» هر دو طرف خواهد بود. وزارت خارجه مصر نیز در بیانیه‌ای اظهار داشت که حماس و اسرايیل اگر می‌خواهند برای آتش‌بس در غزه و بازگرداندن اسرا به توافق برسند، باید «انعطاف‌پذیری» نشان دهند. این پیشنهاد اخیر که نسخه ای از آن به دست میدل ایست آی رسیده است، شامل آزادی تمامی اسرای اسرايیلی در غزه در ازای آزادی تعدادی از زندانیان فلسطینی است که در مراحل بعدتر ممکن است با آن موافقت شود. قطر، مصر، ایالات متحده و سازمان ملل متحد همگی به عنوان ضامنان این توافق نام برده شدند. منابعی در اوایل این هفته به میدل ایست آی گفته بودند که ویلیام برنز، پیش از اعلامیه روز دوشنبه حماس به قطر رفته بود تا بتواند راهی برای خروج از بن بست باز کند. خبرگزاری فرانسه نیز در ارتباط با آخرین دور مذاکرات گزارش داد که در تماس تلفنی سامح شکری، وزیر خارجه مصر و آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا بر سر ادامه مذاکرات و فشار به دو طرف برای رسیدن به توافق تاکید شده است. خبرگزاری فرانسه براساس این تماس، گزارش داد که هر دو دیپلمات بر «اهمیت ترغیب طرف‌ها برای نشان دادن انعطاف‌پذیری و انجام تمام تلاش‌های لازم برای دستیابی به توافق آتش‌بس و پایان دادن به تراژدی انسانی در غزه» توافق کردند. ناظران نظامی و امنیتی معتقدند در حالی که اسرايیل آماده حمله زمینی کامل به شهر رفح در جنوب غزه می شود، نیروهای اسرايیلی در حال تهاجم مجدد به محله زیتون شهر غزه هستند، چراکه رزمندگان حماس در آن منطقه همچنان در حال مقاومت علیه نیروهای اسرايیلی هستند. این در حالی است که اسرايیل مدعی شده بود که آن مناطق را از دست نیروهای مقاومت فلسطینی درآورده و کنترل آن را به دست گرفته است. رویترز نیز گزارش می دهد که در روز چهارشنبه اسرايیل عملیاتی در منطقه زیتون و صبرا شهر غزه انجام داده است که «نشان می دهد که حماس فراتر از رفح فعال است.» موسسه مطالعات جنگ (ISW) و پروژه تهدیدات بحرانی (CTP) - دو اندیشکده مستقر در ایالات متحده - در آخرین ارزیابی میدان نبرد خاطرنشان می کنند که به‌رغم «ادعاهای پاکسازی» مکرر اسرايیل، حماس «فعال است و در شمال نوار غزه مستقر است.» موسسه مطالعات جنگ و پروژه تهدیدات بحرانی به شبکه الجزیره گفتند همان‌طور که حماس ظرفیت خود را در شمال غزه بازسازی کرده است، پس از عملیات زمینی برنامه ریزی شده احتمالا در رفح نیز توانش را احیا خواهد کرد. ناظران این دو موسسه به الجزیره گفتند: «حضور فعال حماس در سراسر نوار غزه ارزیابی این دو موسسه را تایید می کند.» آنها گفتند: «حماس احتمالا ارزیابی می‌کند که می‌تواند خود را در رفح به همان شیوه‌ای که در حال حاضر در شمال نوار غزه است، بازسازی کند.» مجمع عمومی سازمان ملل روز جمعه در مورد قطعنامه‌ای رای‌گیری کرد که «حقوق و امتیازات» جدیدی به فلسطین اعطا می‌کند. این نهاد بار دیگر، از شورای امنیت سازمان ملل می‌خواهد که درخواست فلسطین برای عضویت کامل در سازمان ملل را مورد بررسی قرار دهد. ایالات‌متحده در 18 آوریل قطعنامه‌ای را که به طور گسترده مورد حمایت قرار گرفته بود، وتو کرد که راه را برای عضویت کامل فلسطین در سازمان ملل هموار می‌کرد، هدفی که اسرايیل به شدت برای جلوگیری از آن تلاش می‌کند و واشنگتن به نمایندگی از متحد اصلی خود در مسدود کردن آن نقش اساسی داشته است. رابرت وود، معاون سفیر امریکا در سازمان ملل روز پنجشنبه گفت که دولت بایدن با عضویت فلسطین مخالف است. در جریان رای‌گیری 18 آوریل، درخواست فلسطین با 12 رای موافق مورد حمایت قرار گرفت. دولت خودگردان فلسطین روز پنجشنبه از جامعه جهانی درخواست کرد و گفت که رای به عضویت در سازمان ملل در «لحظه‌ای حساس برای حق مردم فلسطین برای تعیین سرنوشت خود، ازجمله حق داشتن کشور مستقل و جایگاه شایسته آنها در میان جامعه ملل» صورت می‌گیرد.