قتل عمد

بهاره   شبانکارئیان 

بررسی‌های «اعتماد» از اخبار رسمی منتشر شده نشان می‌دهد از ابتدای فروردین تا ۱۵ اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ دست‌کم ۲۳ زن و دختر توسط «همسر، پدر، برادر و خواستگار سابق خود» به قتل رسیدند. این درحالی است که در همین بازه زمانی دست‌کم ۲ مرد مورد خشونت خانگی قرار گرفتند که یکی از آنها توسط همسرش به قتل رسیده است. این آمار مشخص می‌کند زنان و دختران نسبت به مردان بیشتر در معرض خشونت‌های خانگی قرار می‌گیرند. اکثر کارشناسان یکی از مهم ترین دلایل خشونت‌های خانگی را برخی «قوانین ناکارآمد یا عدم قوانین حمایتی از زنان» می دانند.

«طاهره طالقانی» فعال زنان در همین راستا به «اعتماد» می‌گوید: «وقتی می‌توانیم یک جامعه سالم داشته باشیم که یک خانواده سالم داشته باشیم و وقتی یک خانواده سالم داریم که جامعه سالمی داشته باشیم. جامعه‌ای که دچار بحران‌ها، مشکلات و مسائل مختلف است ناخودآگاه به سمت تنش و خشونت می‌رود و این تنش و خشونت به داخل خانواده‌ها کشیده می‌شود. این خشونت‌ها گاهی به صورت واضح در میان بچه های ۱۰ تا ۱۵ سال مشاهده می‌شود. بنابراین اولین علت قتل‌های خانوادگی بحران‌های اجتماعی است. علت دوم قتل‌های خانوادگی وضعیت اقتصادی، اجتماعی، امنیتی زن ها و نقض قوانین حقوقی است که دچار بحران و مشکلاتی است. این مشکلات همه دست به دست هم می دهند تا خشونت در خانه و جامعه افزایش یابد. خشونت باعث می‌شود تحمل افراد کم شود و با کوچک‌ترین مشکل سریع از خود واکنش نشان دهند. علت سوم ناکارآمدی قوانین و عدم مدیریت برخی مسوولان است؛ قوانین ما برای زنان جامع و حمایتی نیست. برای همین زنان مورد ستم قرار می‌‌گیرند. علت آخر قتل‌های خانوادگی یا همان ناموسی، کودک‌همسری است که در جامعه نیز قابل مشاهده است. اختلافات خانوادگی در اکثر خانواده‌ها دیده می‌شود، اما این موضوع به تنهایی نمی‌تواند منجر به وقوع قتل شود. اگر اختلاف کوچکی در خانواده به وجود می‌آید بهتر است همان موقع برای رفع آن اقدام شود چون اگر اقدامی جهت رفع آن صورت نگیرد، اختلاف باقی می ماند و مانند یک زخم وسیع و عمیق می‌شود. بنابراین خانواده‌ها باید آگاه باشند که اگر اختلافی میان آنها وجود دارد به کارشناسان، مشاوران و صاحب‌نظران مراجعه کنند. البته جامعه نیز باید این امکانات را دراختیار خانواده‌ها قرار دهد.»
طالقانی در ادامه در پاسخ به اینکه چرا قتل‌های خانوادگی و یا ناموسی در برخی استان‌ها از جمله خوزستان، لرستان، کردستان و آذربایجان بیشتر رخ می‌دهد، می‌گوید: «در برخی مناطق کشورمان فرهنگ با شرایط روز پیش نرفته است. فاصله گرفتن از مدرنیته و هم قدم نشدن با جوامع پیشرفته باعث ادامه‌دار بودن قتل‌های خانوادگی یا ناموسی می‌شود. در این سالیان گذشته فرهنگ جامعه در برخی نقاط کشور به خاطر مسائل سنتی نه تنها  رشد نکرده بلکه عقب مانده و با شرایط روز همگام نشده است؛ مثلا عنوان می‌شود که زن باید در خانه باشد، کارش بچه داری است و یا زن در اجتماع حضور پیدا نکند. در حال حاضر بحران‌هایی برای زنان و دختران در جامعه وجود دارد که باعث عدم امنیت در خیابان و خانه شده است. خشونت در خانه موجب می‌شود زن احساس بی پناهی کند، زیرا نه قانون از او حمایت می‌کند و نه مرد خانواده متوجه حق و حقوق او می‌شود.» 
این فعال زنان در رابطه با راهکارهای پیشگیری از خشونت‌های خانگی می‌گوید: «در قانون ما حق طلاق برای زنان آن‌طور که باید وجود ندارد و یک زن باید پروسه طولانی را برای طلاق طی کند، چون زن به راحتی نمی‌تواند درخواست طلاق کند. بهتر است درخواست و حق طلاق با دادگاه‌ها و تشخیص کارشناسان صورت گیرد و حق طلاق به جنسیت (زن یا مرد) داده نشود. در قرآن با آیه «عاشروهن بالمعر‌وف» به این موضوع اشاره شده که اگر زن و مرد همدیگر را نمی‌خواهند به خوبی از هم جدا شوند. اگر هم می‌خواهند زندگی کنند به خوبی زندگی کنند. یعنی لزومی ندارد اگر مردی نمی‌خواهد با همسرش زندگی کند تمام حق و حقوق زن را از او بگیرد یا رسوایش کند و یا انگ به او بزند. این اقدام مردان که وقتی نمی‌خواهند با همسرشان زندگی کنند هزار جور تهمت به او می‌زنند کاملا خلاف قرآن است. ممکن است مرد و زن هر کدام افراد موجهی باشند، اما مناسب همدیگر نباشند. پس باید به خوبی و خوشی، بدون خشونت از هم جدا شوند. یکی دیگر از راهکارهای پیشگیری از خشونت‌های خانگی دگرپذیری است که افراد باید فرهنگ دگرپذیری داشته باشند و همدیگر را بپذیرند. البته وقتی جامعه تحمل پذیری ندارد، نمی‌توان از خانواده‌ها انتظار چنین پذیرشی را داشت. در جامعه ما فرهنگ گفت‌وگوی سالم بسیار کم‌رنگ است و باید در مدارس فرهنگ گفت‌وگوی سالم به نوجوانان و جوانان آموزش داده شود. رسانه‌ها خصوصا صدا و سیما در فرهنگ‌سازی گفت‌وگوی سالم می تواند نقش مهمی داشته باشد، اما متاسفانه رادیو و تلویزیون ما هیچ‌گونه آموزش موثری به نوجوانان و جوانان نمی‌دهد. بنابراین رسانه‌ها باید مهارت‌های زندگی، قوانین و آموزش‌های لازم را به جوانان آموزش دهند. جوانان باید با حق و حقوق‌شان آشنایی کامل داشته باشند.» 
طاهره طالقانی همچنین می‌گوید: «قوانین مربوط به خانواده در کشور ما کاملا مردانه است. مرد، رییس خانواده است. در صورتی که زنان در حال حاضر در بیرون از خانه کار می‌کنند و مخارج خانه را تامین می‌کنند. بنابراین باید قوانین حمایتی از زنان در این رابطه وجود داشته باشد. چون یکی از موارد اختلافات خانوادگی در حال حاضر مسائل اقتصادی است. مرد باید متوجه شود که اگر زن در خانواده مخارج را تامین می‌‌کند چه جایگاهی دارد. مجازات های بازدارنده می‌تواند به کم شدن این نوع قتل‌ها کمک کند. مثلا در همین قتل‌های خانوادگی یا ناموسی زن توسط شوهر، پدر، برادر، عمو و دیگر افراد نزدیک خود کشته می‌شود، بنابراین ولی‌دم خودشان هستند و مجازات هم نمی‌شوند. قانون ما در این موارد دچار نقض است. ما در قرآن واژه‌ای به نام ناموس نداریم و زن و زوج به کار برده شده است. قانون مجازات اسلامی برگرفته از فقه، ناکارآمد است و برای رفع مشکلات امروزی کارایی ندارد. زیرا در فقه، فرزندان به علت نفقه ای که پدر تقبل می‌کند همچون ملک پدر هستند و پدر هرطور که بخواهد می‌تواند با آنان رفتار کند. نه در جامعه امروز که زن پا به پای مرد بیرون از خانه کار می‌کند، تحصیل می‌کند و تخصص پیدا می‌کند و وارد اجتماع و مسائل سیاسی می‌شود که البته حضور زنان و دختران در جامعه امروزی پذیرفته شده است. بنابراین قتل‌های خانوادگی یا ناموسی به علت برخی قوانین ناکارآمد یا عدم قوانین حمایتی از زنان رخ می‌دهد و نمی دانیم چه مصلحتی در کار است که این قوانین ناکارآمد اصلاح نمی‌شود. نمایندگان زن در مجلس هم باید متوجه باشند که برخی قوانین کشور در مورد زنان ظالمانه است و باید اصلاح شود.» 
    
حالا «اعتماد» با توجه به اخبار رسمی که از ابتدای فروردین تا ۱۵ اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ منتشر شده به آمار قتل زنان و دختران که توسط مردان نزدیک خانواده رخ داده، پرداخته است. همچنین در این بررسی آمار مردانی که توسط همسران خود مورد خشونت واقع شده‌اند، قرار گرفته است. 
   اوایل فروردین ماه مردی در تهران با استفاده از بنزین همسر و پسرش را به آتش می‌کشد. این اقدام که به فوت این مادر و فرزند منجر شده به دنبال اختلافات خانوادگی بوده است. قاتل در اعترافات خود عنوان کرده که در خانواده ما اختلاف زیادی وجود داشت. روز حادثه قصد داشتم برای نقاشی یک ساختمان بروم و از پسرم درخواست کردم تا برای کمک به همراهم بیاید، اما او مخالفت کرد و مشاجره‌‌ای میان ما شکل گرفت. در همین حین بنزین را روی خودم ریختم و تهدید به خودسوزی کردم، اما پسرم با بی‌‌ادبی جوابم را داد که من عصبانی شدم و بنزین را روی او ریختم و با فندک آتش‌‌افروزی کردم. در ادامه همسرم آمد تا به پسرم کمک کند، اما با توجه به اینکه بطری بنزین روی زمین افتاده بود خودش نیز دچار حادثه شد. من نیز در این آتش‌سوزی جان سالم به در بردم.
   اوایل فروردین ماه پریناز شورکی در شهر آبخش استان بوشهر توسط همسرش به قتل می رسد. طبق این گزارش قاتل به کادر درمان عنوان کرده که همسرش از طریق‌دار زدن اقدام به خودکشی کرده است. این درحالی بوده که آثار ضرب و جرح بر بدن قربانی مشهود بوده و درنهایت پزشکی قانونی علت مرگ او را قتل اعلام می‌کند. 
   اوایل فروردین ماه مردی در تبریز زن جوانش را به دلیل عدم رضایت از نحوه آشپزی و استفاده زیاد از رب گوجه‌فرنگی با اسلحه شاتگان به قتل می‌رساند. طبق این گزارش کارآگاهان وقتی به صحنه جرم وارد می‌شوند همسر مقتول عنوان می‌کند که زنش طی اقدامی خودکشی کرده‌ است، اما ماموران با بررسی‌های بیشتر به همسر مقتول مظنون و او را بازداشت می‌کنند. 
   ۵ فروردین ماه زنی ۵۹ ساله در شهرستان تالش توسط همسرش با یک چوب دستی به قتل می‌رسد. طبق این گزارش قاتل ۶۰ ساله پس از ارتکاب جنایت جسد او را در کنار یک جاده در تالش رها می‌کند. پلیس پس از کشف جسد خون‌آلود این زن میانسال به همسر مقتول مظنون و او را دستگیر می‌کند. قاتل در اعترافاتش علت قتل را آنچه اختلافات خانوادگی نام دارد، عنوان کرده است. 
   ۷ فروردین ماه زن ۳۴ ساله‌ای در یکی از محله‌های شهر جویبار توسط همسرش به قتل می‌رسد. متهم پس از ارتکاب جرم محل را ترک و به تهران متواری می‌شود. در تهران به یکی از کلانتری‌ها خود را معرفی می‌کند. درنهایت پرونده او از تهران به مراجع قضایی شهرستان جویبار ارجاع داده می‌شود. 
   ۸ فروردین ماه یک زن میانسال توسط همسر خود در یکی از محله های سمنان با انگیزه مسائل ناموسی با ضربات چاقو به قتل می رسد. طبق این گزارش دختر ۱۲ ساله آنها به پلیس گفته که پدرش فرد شکاکی بوده و سر کوچک‌ترین مسائل به رفتارهای مادرش مشکوک می‌شده و او را کتک می‌زده. قاتل پس از ارتکاب جنایت اقدام به خودکشی می‌کند، اما به یکی از مراکز درمانی منتقل می‌شود. 
   ۱۰ فروردین ماه دختری ۲۱ ساله در یکی از روستاهای مرزی شهرستان آبادان توسط پدر خود با انگیزه آنچه ناموس نامیده می‌شود خفه و به قتل می‌رسد. طبق این گزارش خانواده مقتول، پس از حادثه اعلام رضایت کردند. 
   ۱۲ فروردین ماه یک زن ۳۸ ساله به نام سامره مختارپور اهل شهرستان سلماس و ساکن ارومیه توسط همسرش به قتل می‌رسد، اما جسد این زن در جاده مهاباد کشف می‌‌شود. مقتول فارغ‌التحصیل رشته حقوق و مادر یک دختر خردسال بوده است. قاتل پس از بازداشت در اعترافات خود عنوان کرده که در جریان یک مشاجره ابتدا بر اثر ضربات مکرر به سر و گردن قربانی او را بیهوش کرده و سپس با روسری او را خفه کرده است. 
   ۱۴ فروردین ماه یک زن ۳۸ ساله اهل ارومیه به دست همسرش خفه و به قتل می‌رسد. طبق این گزارش متهم پس از قتل، جسد همسرش را در داخل خودرو در میانه جاده به حال خود رها کرده و متواری شده است. متهم پس از دستگیری انگیزه خود را اختلافات خانوادگی اعلام کرده است. 
   ۱۷ فروردین ماه زنی ۳۴ ساله با نام صبا عینی امیری اهل شهرستان الشتر استان لرستان و ساکن جویبار توسط همسرش به قتل می‌رسد. قربانی با ضربات متعدد چاقو مقابل چشمان دو فرزند خود به قتل رسیده است. 
   ۱۹ فروردین ماه یک زن ۲۷ ساله در محله عین ۲ اهواز با ضربات متعدد چاقو توسط برادرانش با انگیزه مسائل ناموسی به قتل می‌رسد. طبق این گزارش برادران این زن جوان مقابل چشمان همسرش او را به قتل رساندند و همسر خواهرشان را نیز که قصد مداخله داشته مجروح می‌کنند و سپس متواری می‌شوند. 
   ۲۱ فروردین ماه یک زن ۳۵ ساله به نام سمیرا اکبری در شهر بردسکن واقع در استان خراسان‌رضوی به دست همسر سابقش به قتل می رسد. متهم پس از فرو کردن چاقو به ناحیه سر، گلوی همسر سابق خود که حضانت فرزندانش را نیز به عهده داشته، می برد. متهم پس از جنایت بازداشت می‌شود، اما تاکنون انگیزه‌ای از قتل گزارش نشده است. 
   ۲۳ فروردین ماه یک زن ۵۹ ساله در یکی از روستاهای شهرستان خمین توسط همسر ۶۶ ساله‌اش به قتل می‌رسد. متهم با شلیک گلوله اسلحه شکاری همسر خود را به قتل می‌رساند و فرار می‌کند، اما در‌نهایت بازداشت می‌شود. طبق این گزارش متهم پس از دستگیری انگیزه خود را اختلافات خانوادگی عنوان کرده است. 
   ۲۶ فروردین ماه زنی ۳۷ ساله در محله گاندی تهران با ضربات متعدد چاقوی مردی جوان که خواستگارش بوده به قتل می‌رسد. این زن و مرد قبلا با هم در رابطه بودند و چون زن قصد پایان رابطه را داشته مورد حمله قاتل قرار می‌گیرد. مدتی بعد قاتل در شهرستان گرگان در مخفیگاهش شناسایی و دستگیر می‌شود. متهم پس از دستگیری انگیزه خود را پاسخ منفی زن جوان برای ازدواج عنوان کرده است. 
   ۲۸ فروردین ماه زنی ۴۸ ساله در یکی از باغ‌های شهرستان فلاورجان اصفهان توسط همسرش به قتل می‌رسد. قاتل در باغ شخصی خود اقدام به بستن دست و پای همسرش می‌کند و با چسب نواری که دور گلوی مقتول می‌بندد او را خفه می‌کند. قاتل پس از بازداشت در مورد انگیزه خود عنوان کرده که چون ازدواج مجدد داشته و همسرش از این موضوع بی‌اطلاع بوده با او دچار اختلاف شده و اقدام به کشتن همسرش کرده است. 
   اواخر فروردین ماه یک زن ۳۲ ساله به نام معصومه در تبریز توسط همسرش به قتل می‌رسد. قاتل پس از این جنایت جسد مقتول را آتش می‌زند. طبق این گزارش قاتل به منظور رهایی از طلبکارانش برای همسرش دسته چک گرفته تا مسوولیت بدهی‌ها به عهده همسرش باشد سپس برای نجات یافتن از بدهی همسرش را به قتل رسانده است. قاتل در اعترافات خود عنوان کرده که همسرش را به سمت جلفا برده و آنجا او را از پلی به پایین پرت کرده و با ضربات چاقو به قسمت‌های مختلف بدن همسرش او را کشته و جسدش را سوزانده و بقایای خاکستر را در چاهی انداخته است. قاتل بعد از این جنایت به پلیس مراجعه و اعلام کرده همسرش مفقود شده است. یکی از دختران خانواده از ترس اینکه پدرش او را نیز خواهد کشت دو بار اقدام به خودکشی کرده است. 
   اوایل اردیبهشت ماه یک زن جوان در تهران به دلیل اختلافات خانوادگی توسط همسرش به قتل می‌رسد. قاتل پس از کشتن همسرش بازداشت می‌شود و به قتل اعتراف می‌کند. قاتل در اعترافات خود اظهار کرده که به دلیل اختلافات خانوادگی و در جریان یک مشاجره اقدام به کشتن همسرش کرده و به مدت دو روز جنازه را زیر تخت فرزندشان مخفی کرده و سپس به شرق تهران برده و دفن کرده است. 
   ۵ اردیبهشت ماه یک زن با نام آرزو شیرخانی در شهر سبزوار توسط همسرش کشته می‌شود. قاتل با ضربات تبر ابتدا دست های او را مجروح و سپس ضربه‌ای به سر مقتول وارد می‌کند و مقتول در دم جانش را از دست می‌دهد. طبق اخبار منتشر شده این زوج قبل از حادثه دچار اختلافات شدید شده و آرزو روز حادثه برای طلاق اقدام کرده که پس از بازگشت به خانه توسط همسرش مورد حمله قرار گرفته و به قتل رسیده است. قاتل پس از ارتکاب جنایت متواری شده است. 
   ۶ اردیبهشت ماه زنی ۲۳ ساله با نام ساجده، اهل روستای کورده از توابع مشهد توسط برادر ۱۷ ساله خود با انگیزه ناموسی یا همان اختلافات خانوادگی به قتل می‌رسد. طبق این گزارش، خانواده مقتول پس از انتقال جسد به بیمارستان سعی در جلوه دادن مرگ طبیعی دخترشان داشتند. قاتل در اعترافات خود گفته که پس از طلاق گرفتن ساجده از همسرش از جانب مردم تحقیر شده و به همین دلیل جهت جلوگیری از بدنامی در یک اصطبل روستایی خواهرش را خفه کرده است. او در اعترافات خود عنوان کرده که خواهرش از شوهرش طلاق گرفته بود و رفتارهای نامناسبی داشت، به همین خاطر از دوستانش نیش و کنایه می‌شنیده و تحقیر می‌شده. برای همین تصمیم گرفته خواهرش را به قتل برساند. 
   ۱۲ اردیبهشت ماه زن جوانی با نام شهین گویلی در سنندج بر اثر جراحات شدید در بیمارستان کوثر فوت می‌کند. طبق این گزارش، همسر این زن همزمان با آتش زدن شهین اقدام به خودسوزی کرده و جانش را از دست داده است. شهین از مدتی قبل به دلیل اختلافاتی که با همسرش داشته به خانه پدر و مادرش برگشته و درخواست طلاق داده بود. روز حادثه همسر این زن از او درخواست می‌کند که به خانه‌شان برگردد، اما با امتناع شهین، همسرش روی شهین و خودش نفت می‌ریزد و خودشان را به آتش می‌کشد.
   ۱۴ اردیبهشت ماه یک زن ‌از تبعه افغانستان در منطقه مهدی‌آباد مشهد که شش ماهه نیز باردار بوده توسط همسرش به قتل می‌رسد. قاتل پس از دستگیری انگیزه خود را عدم تمکین زنش اعلام کرده است. 
   ۱۵ اردیبهشت ماه زنی ۲۴ ساله در مشهد با ضربات چاقو توسط همسرش با انگیزه مسائل ناموسی به قتل می‌رسد. طبق این گزارش، قتل در بلوار خواجه ربیع صورت گرفته و قاتل خواهر ۱۶ ساله و برادر همسرش را نیز با ضربات چاقو مجروح کرده و خواهر مقتول هم اکنون در کما به‌سر می‌برد. 
   ۱۵ اردیبهشت ماه زنی میانسال در تهران توسط پسرش با انگیزه نامشخص به قتل می‌رسد. ساعت ۲ بامداد کشف جسد زن جوانی در خانه‌ای در شهرک دانشگاه واقع در تهران به پلیس گزارش می‌شود. ماموران در پاگرد ورودی خانه جسد سوخته زن میانسالی را مشاهده می‌کنند که به وسیله جسم نوک تیز به قتل رسیده بود. براساس شواهد، پسر این زن، متهم به قتل او شناخته می‌شود. پسر جوان متهم می‌شود که ابتدا مادرش را با ضربات متعدد چاقو به قتل رسانده و پس از ارتکاب جرم، با مواد اشتعال‌زا جسد را در پاگرد ورودی خانه به آتش کشیده است. متهم هنگام بازداشت قصد داشته با محلول شبه اسید به پلیس حمله کند. 
    
   ۲۳ فروردین ماه مردی ۴۲ ساله در اراک توسط همسرش به قتل می رسد. طبق این گزارش همسر مقتول با همدستی مردی ۲۵ ساله، به دلیل اختلافات خانوادگی شوهر خود را به قتل می‌رساند. قاتل پس از بازداشت دلیل این اقدام را اختلافات خانوادگی عنوان می‌کند. همچنین متهم دیگر پرونده نیز توسط نیروهای پلیس بازداشت شده است. 
   ۲۸ فروردین ماه یک مرد در ارومیه توسط همسرش مورد ضرب و شتم قرار می‌گیرد و به کما می‌رود. او پس از چند روز به هوش می‌آید‌، اما به دلیل شدت جراحات وارده، چشم چپ او نابینا می‌شود. کانال تلگرامی اخبار آذربایجان غربی در این خصوص اعلام کرد: «مردی در ارومیه تعدادی از همکاران خانم خود را در گروه تلگرام وارد کرده و سپس باجناقش را بدون اطلاع قبلی در گروه مذکور وارد می‌کند. در پی این رویداد باجناق او مورد سوءظن همسرش که پیش‌تر نیز سابقه خشونت داشته، قرار می‌گیرد. همسر او بدون اینکه از این ماجرا خبر داشته باشد با ماهیتابه به سوی او حمله کرده و چند ضربه به سر شوهرش وارد می‌کند. در پی وقوع این حادثه همسر این زن که از ناحیه سر دچار شکستگی شده بود به کما می‌رود و به بیمارستان منتقل می‌شود. نهایتا این مرد پس از چند روز به هوش می آید، ولی به دلیل شدت جراحات وارده و آسیب دیدن عصب بینایی، چشم چپ او نابینا می‌شود.