تراز تجاري مثبت است؛ چه با نفت چه بي‌نفت

مركز روابط عمومي و اطلاع‌رساني وزارت امور اقتصادي و دارايي در پاسخ به گزارش مورخ  20/2/1403روزنامه اعتماد با تيتر «تداوم دستاورد‌سازي با آمار» توضيح داد: تعريف علمي تراز تجاري عبارت است از: تفاوت بين ارزش واردات و صادرات يك كشور براي يك دوره معين و كشوري كه از نظر ارزشي بيشتر از صادرات خود كالا و خدمات وارد مي‌كند، با كسري تجاري مواجه است، در حالي كه كشوري كه بيشتر از واردات كالا و خدمات صادر مي‌كند، داراي مازاد تجاري است.
به لحاظ علمي و عرفي هيچ كشوري تراز تجاري را بدون در نظر گرفتن برخي منابع مانند نفت و گاز يا با آن به تفكيك محاسبه نمي‌كند، اما در كشور ما علاوه بر صادرات كالاهاي غيرنفتي و ورود درآمدهاي حاصل از آن به كشور، بخش قابل توجهي از درآمدهاي ارزي كشور از محل صادرات نفت و گاز است كه در تراز بازرگاني اعلامي از سوي گمرك پيش از اين اعلام نمي‌شد و آمار بازرگاني خارجي گمركي شامل ارقام صادرات نفت‌خام، نفت كوره و ميعانات گازي نبود؛ درحالي است كه صادرات نفتي به عنوان منبع اصلي تامين ارز واردات كالاهاي اساسي است.
به‌طوركلي، مازاد يا كسري تجاري هميشه به تنهايي براي ارزيابي سلامت اقتصاد يك كشور كافي نيست و بايد در كنار ساير شاخص‌هاي اقتصادي براي تحليل استفاده شود. به‌طور مثال در ركود اقتصادي، كشورها ترجيح مي‌دهند كه صادرات بيشتري انجام دهند تا موقعيت‌هاي شغلي بيشتري ايجاد شود و تقاضا در اقتصاد افزايش يابد، اما در دوره‌هاي رونق، كشورها با افزايش واردات مشكلي ندارند و شايد از واردات براي پايين آوردن تورم استفاده كنند.
گمرك جمهوري اسلامي ايران با اصلاح اين رويه براي نخستين‌بار در راستاي ايجاد شفافيت در عملكرد تجارت خارجي، اقدام به انتشار تجارت خارجي كشور با احتساب آمار صادرات نفت، برق و خدمات فني و مهندسي در دولت سيزدهم كرد.
در همين حال يكي از دستاوردهاي دولت سيزدهم تسهيل در روند تجارت خارجي كشور اعم از نفتي و غيرنفتي بوده است. در سال گذشته، اقتصاد ايران تثبيت جايگاه گمرك به عنوان سومين منبع درآمد پايدار غيرتورمي را شاهد و درآمد‌هاي وصولي گمرك و واريزي به خزانه با افزايش همراه بود.
در سال جديد نيز با ادامه برنامه‌هاي سال قبل براي ادامه همان روند افزايشي سال گذشته، تجارت خارجي كشور (مجموع صادرات و واردات) با احتساب نفت خام، ميعانات گازي، خدمات فني مهندسي و برق در فروردين ماه سال جاري با ۴۷.۶۳ درصد افزايش به رقم ۱۰ ميليارد و ۴۲۰ ميليون دلار رسيد و به ميزان 4 ميليارد و 940 ميليون دلار مثبت بوده است.
البته تراز تجاري كشور بدون نفت هم در فروردين ماه در مقايسه با مدت مشابه قبل 430 ميليون دلار مثبت بوده و ميزان ترانزيت خارجي كشور از مسير ايران در فروردين ماه سال جاري با 47 درصد افزايش به رقم يك ميليون و 600 هزار تن رسيد.