شكاف ميان عربستان و امارات عميقتر ميشود؟
حاشيههاي اتحادي شكننده
طبق گزارش پايگاه امواجنيوز، در هفتههاي اخير ناظران و آگاهان سياسي حدس ميزنند كه اختلافات بين ابوظبي و رياض به جايي رسيده است كه وليعهد سعودي و رييسجمهور امارات ديگر با هم صحبت نميكنند. در اين زمينه اخيرا عكسي از ديدار دو رهبر عرب خليجفارس در استان شرقي پادشاهي سعودي در شبكههاي اجتماعي منتشر شده است. با اين حال، اين عكس به گمانهزنيها در مورد شكاف گسترده بين دو طرف پايان نداده است. بادر العساكر، رييس دفتر وليعهد سعودي، در 17 مه عكسي را در شبكه اجتماعي ايكس منتشر كرد كه در آن محمد بن سلمان را به همراه شيخ محمد بن زايد آل نهيان، رييسجمهور امارات در كاخ العزيزيه ثبت كرده است. انور قرقاش، مشاور رييس امارات در امور ديپلماتيك در واكنش به اين سفر گفت: ارتباط، همكاري و همگرايي با پادشاهي مسير شكوفايي، ثبات و امنيت منطقه است.
جزييات اين نشست اعلام نشده است، با اين حال در بحبوحه گمانهزنيها در مورد شكاف ادعايي بر سر رشتهاي از اختلافات، از جمله رقابت براي مسائل تجاري و منطقهاي، برخي خوديها به اين عكس به عنوان شاهدي برخلاف آن اشاره كردند. نويسنده و مفسر سعودي، علي شهابي در 18 مه در گمانهزني خود گفت كه رويارويي بين محمد بن سلمان و شيخ محمد بن زايد «شايعات مربوط به مشكلات در روابط بين دو كشور» را از بين ميبرد. در حالي كه برخي اختلافات بين دو كشور عرب خليجفارس تاييد شده است، بهطور كلي به نظر نميرسد كه اين اختلافات منجر به اختلاف يا درگيري آشكار شود.
عبدالخالق عبدالله، پژوهشگر برجسته اماراتي در برنامه يوتيوبي به مديريت محمد الملا، روزنامهنگار كويتي در 15 مه گفت: «اختلاف بين متحدان و شركا طبيعي است.» با اين حال عبدالله خاطرنشان كرد كه «هماهنگي فعلي [در مورد پروندههاي منطقهاي] كمتر از يكسال پيش رخ داده است.» او در حالي كه تفاوت در اولويتها را نشان ميداد، قاطعانه وجود يك درگيري را رد كرد. عبدالله الجنيد، نويسنده و محقق سياسي بحريني در 18 مه استدلال كرد كه روابط بين دولتها هميشه شاهد اختلافات خواهد بود .در مقابل ياسر عليماني، سياستمدار يمني در 24 آوريل ادعا كرد كه در حالي كه عربستان سعودي و امارات تلاقي منافع در برخي عرصههاي منطقهاي دارند، ابوظبي ظاهرا از مرز مشترك «تجاوز كرده» است؛ امري كه رياض آن را نميپذيرد.
در 18 مارس، عربستان سعودي شكايتي را عليه فرمان سال 2019 امارات مبني بر تعيين اليسات به عنوان ذخيره دريايي دريانوردي به سازمان ملل تسليم كرد. دو طرف مدتهاست كه منطقهاي در سواحل عربستان كه شامل چهار جزيره است، اختلافنظر داشتند. اين اقدام پادشاهي سعودي پرسشهايي را در مورد وضعيت روابط دوجانبه ايجاد كرده است. پيش از اين نيز گزارش شده بود برنامه توسعه چشمانداز 2030 عربستان سعودي و طرحهاي 50 امارات متحده عربي، رقابت اقتصادي بين دو كشور عرب خليجفارس را تشديد كردهاند. هدف عربستان سعودي اين است كه خود را به عنوان يك مركز تجاري و سرمايهگذاري خارجي پيشرو قرار دهد و امارات متحده عربي را در اين نقش به چالش بكشد. رقابت به سياست انرژي نيز گسترش مييابد. از اول ژانويه سال جاري، عربستان سعودي سياستي را اجرا كرده است كه بر اساس آن شركتهاي چند مليتي كه در داخل اين كشور فعاليت ميكنند يا به دنبال تجارت هستند، بايد دفتر مركزي منطقهاي خود را به رياض منتقل كنند.
در چند سال گذشته، افزايش نارضايتي اماراتيها از سياستهاي تحت رهبري عربستان سعودي در چارچوب اوپك پلاس، تنشها را برانگيخته و گمانهزنيهايي را در مورد خروج بالقوه ابوظبي از كارتل، هرچند توسط مقامات ارشد اماراتي رد كرده است. در حالي كه ابوظبي و رياض چشمانداز منطقهاي را براي حفاظت از منافع ملي و منافع اقتصادي خود دنبال ميكنند، بهطور فزايندهاي در مورد برخي مسائل منطقهاي، بهويژه در سودان و يمن، اختلافنظر دارند.در سودان، امارات متحده عربي از نيروهاي پشتيباني سريع (RSF) به رهبري محمد حمدان دقلو، معروف به حمدي، حمايت مالي، سياسي و نظامي ميكند. در مقابل رياض كه قصد دارد وجهه خود را به عنوان يك ميانجي بيطرف تقويت كند، حمايت ابوظبي از نيروهاي پشتيباني سريع (RSF) را مانعي براي تلاشهايش ميداند. با توجه به نزديكي آن به سودان، جنگ داخلي در اين كشور آفريقايي ميتواند امنيت عربستان سعودي را تهديد كند.
در يمن، عربستان سعودي ظاهرا براي تضعيف جناحهاي مورد حمايت امارات، به ويژه شوراي انتقالي جنوبي (STC) در حال حركت است. به موازات آن، بنا بر گزارشها، تلاشهايي براي گسترش اختيارات رشاد العليمي، رييس شوراي رهبري رياستجمهوري همسو با رياض انجام ميشود. گزارش شده است كه رياض از تشكيل شوراي ملي حضرموت حمايت كرده و عليمي را در ايجاد نيروي سپر ملت براي مقابله با STC كمك كرده است. تنش بين نيروهاي تحت حمايت عربستان و امارات اخيرا در مناطق شرقي و جنوبي يمن افزايش يافته است.
عربستان سعودي ايجاد ثبات در مناطق شمالي يمن كه با جنوب اين كشور هممرز است، در اولويت قرار داد. رياض همچنين بر تامين امنيت خط ساحلي غربي درياي سرخ خود تمركز ميكند. ابوظبي و رياض احتمالا در آينده هماهنگي عمومي را حفظ خواهند كرد، اما به نظر ميرسد اختلافات داخلي در پشت پرده افزايش مييابد و پنهان كردن اختلافات براي رهبران مربوطه سختتر ميشود.