الجزيره نوشت:
پس‌لرزه‌هاي اتحاد چین و روسیه
در سفر اخير ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه به چين و ديدار با شي جين پينگ، دو طرف وعده «دوران جديد» مشاركت را به هم دادند. اما ناظران عمق رابطه بين دو قدرت رقيب ايالات متحده و تاثير اقتصادي و راهبردي آن را زير سوال مي‌برند. از نظر راهبردي و امنيتي، مساله تايوان و اوكراين در راس چالش‌هاي دو طرف قرار دارد. در حالي كه حزب دموكراتيك مترقي، تحت رهبري رييس‌جمهور ويليام لاي، براي سومين دوره متوالي در تايوان دولت تشكيل داده، چين تلاش‌هاي خود را براي ايجاد نظم جهاني جديد با مركزيت پكن تشديد كرده است. در اين زمينه، سفر دو روزه ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه به پكن در روزهاي پنجشنبه و جمعه هفته گذشته قابل توجه بود. اين سفر كه به مناسبت 75 سال روابط ديپلماتيك دوجانبه برگزار شد، در واقع از سوي چين و روسيه براي نشان دادن روابط قوي خود ذيل بيانيه‌اي در باب تعميق مشاركت راهبردي جامع هماهنگي براي دوره جديد ترسيم شد. در اين ديدار، شي جين پينگ، رييس‌جمهور چين گفت كه روابط پكن با مسكو در خدمت منافع اساسي هر دو كشور و مردم آنهاست و به صلح، ثبات و رفاه منطقه و جهان كمك مي‌كند. پوتين نيز در اشاره‌اي پنهان به غرب گفت كه مشاركت روسيه و چين عليه هيچ طرفي نيست و هدف آن يك چيز است: ايجاد شرايط بهتر براي توسعه كشورهاي خود و بهبود رفاه مردم چين و فدراسيون روسيه. به عقيده ساميت كومار، استاديار گروه علوم سياسي در دانشگاه دهلي و عضو سابق وزارت امور خارجه در دانشگاه ملي چنگچي، بي‌ترديد يكي از جنبه‌هاي مهم رضايتمندي روسيه و چين در حوزه امنيتي و نظامي است. پكن و مسكو همكاري خود را در قالب مانورهاي نظامي مشترك گسترش داده‌اند. دو طرف همچنين اشتراك‌گذاري داده‌هاي حساس را آغاز كرده‌اند. همكاري در سيستم‌هاي دفاع موشكي توانايي‌هاي نظارتي چين را افزايش مي‌دهد. تخصص روسيه در فناوري‌هاي هوانوردي به مدرن‌سازي موتورهاي جت جنگنده دوران شوروي- پكن كمك مي‌كند. كومار افزود: اگر هنوز شكي وجود داشته باشد، مطالعه دقيق بيانيه مشترك چين و روسيه در ديدار پوتين از پكن نشان مي‌دهد كه هيچ اقدام مشخصي براي تقويت روابط دوجانبه آنها و كمك به صلح و رفاه جهاني ارايه نمي‌دهد. برعكس، پوتين و شي از اين موقعيت استفاده كردند تا مقبوليت جهاني خود را براي تقويت قدرت‌شان در سطح داخلي به نمايش بگذارند. مثلا از ديدگاه تايوان، افزايش همكاري‌هاي نظامي و ديگر همكاري‌ها ممكن است تهديدي امنيتي در نظر گرفته شود. با اين حال، چيزي كه به نفع تايپه نيز است، اين واقعيت است كه هر چه روسيه بيشتر از چين در موضوع تايوان حمايت كند، حمايت جهاني از تايوان بيشتر مي‌شود، زيرا جامعه بين‌المللي با احياي اقتدارگرايي در چين و روسيه مواجه مي‌شود. اين امر مي‌تواند در آينده هژموني غرب و ايالات متحده را به چالش بكشند. يكي ديگر از ابعاد اين رابطه، عامل اقتصادي است. براي روسيه، پس از حمله پوتين به اوكراين، چين ستون فقرات حمايت از مسكو است. تحليلگران معتقدند كه شي نه تنها از روسيه در برابر تحريم‌هاي اقتصادي و ساير تحريم‌هاي بلوك غرب به رهبري ايالات متحده حمايت معنوي كرده، بلكه از طريق خريد نفت روسيه، راه حيات اقتصادي مسكو را نيز احيا كرده است. به گزارش فايننشال تايمز، شركت‌هاي چيني به‌طور موثر فضاي اقتصادي را در بازار روسيه پر كرده‌اند كه از سوي تحريم‌هاي اقتصادي غرب تحت فشار است. اين امر تجارت دوجانبه را از 190 ميليارد دلار در سال 2022 به 240 ميليارد دلار در سال گذشته افزايش داده است. مشاركت جامع چين و روسيه همچنين منافع مشتركي در محدود كردن هژموني جهاني ايالات متحده دارد. در عين حال، پكن با حمايت از اقدام روسيه عليه اوكراين، انتظار دارد كه مسكو در چندين موضوع از جمله در درياي چين جنوبي، تايوان و جاهاي ديگر موضع خود را حفظ كند. ديدگاه گسترده‌اي وجود دارد مبني بر اينكه چين نيمه رسانا‌ها و ساير اقلام با كاربرد دوگانه را به روسيه صادر مي‌كند تا به اين كشور در ادامه جنگ در اوكراين كمك كند. اين تحولات باعث شده است كه بخشي از كارشناسان امنيت بين‌المللي روابط روسيه و چين را به عنوان نظام اتحاد جديدي در سياست جهاني معرفي كنند. اما ناظران برآنند كه اين امر بسيار دور از واقعيت است. براي مثال جنگ اوكراين، چين را قادر ساخت تا روسيه را از بازار اتحاديه اروپا منزوي و بازار روسيه را تصرف كند. مايكل كوگلمن، مدير موسسه جنوب آسيا در مركز ويلسون معتقد است كه وابستگي فزاينده روسيه به چين، مسكو را بيشتر تابع پكن كرده است. آنچه كارشناسان بر آن تاكيد مي‌رورند، تضادهاي ذاتي تصورات دو كشور در مورد ديدگاه‌شان براي نظم بين‌المللي است. به عقيده ناظران درست است كه هر دو كشور خواهان جايگزيني نظم بين‌المللي ليبرال به رهبري ايالات متحده هستند، اما در ديدگاه خود نسبت به نقش خود در نظم جديد جهاني به شدت رويكردي متفاوت دارند. شي مي‌خواهد نظم منطقه‌اي و جهاني را تحت سلطه چين بسازد. پوتين مي‌خواهد شكوه از دست رفته اتحاد جماهير شوروي را براي روسيه بازيابد. به هر حال، يكي از اهداف حمله روسيه به اوكراين، نشان دادن قدرت كرملين به بقيه جهان، به ويژه غرب به رهبري ايالات متحده بود. بنابراين اينكه بگوييم چين و روسيه براي ايجاد نظم نوين جهاني اتحادي ايجاد كرده‌اند، استدلال قانع‌كننده‌اي نيست. تحليلگران انتظار دارند كه اين روابط در آينده نزديك به رشد خود ادامه خواهد داد و چين در هر جايي كه بتواند به مسكو كمك مي‌كند. اما بايد به بازيگر ديگري يعني هند، در اين تركيب توجه كرد. الينا ريباكووا، كارشناس ارشد غير مقيم در موسسه اقتصاد بين‌الملل پترسون در گفت‌وگو با الجزيره خاطرنشان كرد: دهلي‌نو نيز با رشدي كمتر از 2 درصد به حدود 35 درصد در حال حاضر به خريدار اصلي نفت روسيه بدل شده است.
كوگلمن گفت: در حالي كه اين خريدها به كشور آسياي جنوبي در تراز پرداخت كمك كرده است، مطمئنا دهلي‌نو از جنگ روسيه در اوكراين حمايت نمي‌كند. يكي از دلايل اين است كه اين جنگ خطر نزديك‌تر كردن روسيه و چين را به همراه دارد كه مي‌تواند منافع هند را به خطر بيندازد. دهلي‌نو نگران است كه دشمن قديمي‌اش چين كه داراي 3440 كيلومتر مرز مورد مناقشه است، بتواند از اهرم فشار خود بر روسيه براي تحت فشار گذاشتن مسكو جهت كاهش معاملات با هند، از جمله فروش سامانه موشكي اس-400، استفاده كند. كوگلمن افزود: فرض كنيد روسيه از فشار چين براي كاهش فروش به هند عقب‌نشيني كند. اين امر مي‌تواند دسترسي اين كشور به سرمايه‌هاي بسيار مورد نياز پكن را به خطر بيندازد و مسكو را در موقعيتي چالش‌برانگيز قرار دهد. هند همچنين يكي از حاميان بزرگ راهبرد هند و اقيانوسيه ايالات متحده بوده است. اين راهبرد وعده حمايت از اتصال از طريق كريدورهاي راهبردي، تجارت و سرمايه‌گذاري منطقه‌اي را به هند داده، زيرا واشنگتن به دنبال ايجاد شبكه اتحادهاي خود براي مهار دسترسي چين به بازارهاي جهاني است. كومار نيز با اشاره به اينكه اخيرا كشتي‌هاي روسي در بنگلادش و ميانمار پهلو گرفته‌اند، اظهار داشت: هند از اين مي‌ترسد كه چين بتواند از اهرم‌هاي فشار استفاده كند و روسيه را براي تغيير ظرفيت‌هاي پيش‌بيني دريايي خود در خليج بنگال تحت فشار قرار دهد. در حال حاضر دهلي‌نو ظرفيت زيادي براي انجام كاري در اين زمينه ندارد. اما مسكو به هر دوستي كه دستش را بفشارد، نياز دارد، چراكه مي‌داند اين عملي متعادل‌كننده در راستاي تقويت خود در برابر غرب است.