پس از تاييد صلاحيت مسعود پزشكيان شاهد كنشگري‌هاي خاصي در ميان فعالان سياسي و و نخبگان بوديم؛ تحليل شما از فضاي تازه چيست؟
معتقدم با اين تاييد صلاحيت، پس از دولت سيد محمد خاتمي، بزرگ‌ترين فرصت ايجاد شده تا ملت تغييرات بنياديني در اداره كشور ايجاد كنند. بسيار خوشبينم. به نظرم جمهوري اسلامي با تاييد صلاحيت مسعود پزشكيان، دست به كار بزرگ و حركت عظيمي زده است. فرض حاكميت اين است كه ممكن است مسعود پزشكيان رييس‌جمهور هم شود و براي اين احتمال آماده است. اگر اين اتفاق رخ ندهد، اشتباه و كم‌كاري از ما (جريان اصلاحات و طرفداران آقاي پزشكيان) بوده است. مجموعه ضرورت‌هاي داخلي و بين‌المللي، جمهوري اسلامي را به اين نتيجه رسانده كه ريل اداره كشور بايد عوض شود و در اين مسير اقدام كرده است. تحركات جديدي در كشور پديد آمده و دوران تازه‌اي آغاز شده است. تصورم اين است كه حتما بالاي 40ميليون ايراني در انتخابات شركت مي‌كنند. امكان اينكه پزشكيان در دور اول پيروز شده و راهي پاستور شود، وجود دارد. همه ملت ايران را ابتدا بايد به راي دادن و سپس راي به پزشكيان دعوت كنيم.
حدفاصل انتخابات رياست‌جمهوري 1400 تا انتخابات 1403، رخداد اعتراضي سال 1401 را پشت سر گذاشته‌ايم. كنشگران تازه‌اي مانند دهه هشتادي‌ها، نسل z، زنان و...در عرصه عمومي و سياسي ايران ظهور و بروز يافته‌اند. تا چه اندازه اين تحولات در تغيير مسير حاكميت و تاييد صلاحيت پزشكيان اثرگذار بوده است؟
اين موارد، موضوعات جديدي نيستند. من همواره تاكيد مي‌كردم كه در ايران امروز برخلاف روزهاي منتهي به انقلاب ذهن از ماده (رويكردهاي مادي) جلو افتاده است. در انقلاب، اوضاع واقعي كشور خراب‌تر از آن بود كه مردم فكر مي‌كردند، امروز برعكس اوايل انقلاب است؛ اوضاع مادي خانواده‌ها به اندازه‌اي كه مردم فكر مي‌كنند، بد نيست. به همين دليل است كه با يك تغيير در تصميم‌گيري‌ها راجع به احراز صلاحيت‌ها و ورود پزشكيان به اتمسفر انتخابات، فضاي خاصي در كشور ايجاد مي‌شود. از سال 68 چنين فضايي تجربه شده است، در سال 76 هم اين فضا شكل گرفت، به ويژه در سال 92 و پس از درگيري‌هاي ناخوشايند سال88 كه خسارت‌هايي بسيار بيشتر از سال 1401 ايجاد شد و نقار و شكاف افزون‌تري ايجاد كرد و نهايتا به مصالحه سال 92 و رياست‌جمهوري حسن روحاني ختم شد. كسي چه مي‌داند، شايد ظهور مسعود پزشكيان در انتخابات 1403 هم نماد مصالحه حاكميت پس از رخدادهاي سال1401 باشد.
آيا شرايط امروز را مي‌توان با وضعيت سال 92 همسان دانست؟ فراموش نكنيد از سال 92 تا به امروز 3رخداد بزرگ اعتراضي در سال‌هاي 96، 98 و 1401 در طبقات محروم و متوسط شكل گرفتند.
ناآرامي‌ها جزو ويژگي‌هاي جهان سوم است. ايران هم كشوري در حال توسعه است و وقوع ناآرامي‌ها در آن گريزناپذير است. در اغلب كشورهاي خاورميانه شاهد چنين رخدادهاي اعتراضي هستيم. حتما شباهت‌ها و تفاوت‌هايي ميان ايران 1403 و ايران سال 92 وجود دارد. اما به هيچ‌وجه ايران به نقطه تكينگي نرسيده است. يعني نقطه‌اي كه نتوان مشكلات سياسي، اجتماعي، اقتصادي و...را حل كرد. ايران در عين اينكه هزار مساله مهم و ابرچالش و ابربحران دارد، اما هيچ مساله لاينحلي ندارد! بزرگ‌ترين مساله اقتصادي ايران ناترازي آن است، اما قابل حل است. البته شرايط كشور با سال 92 تفاوت‌هايي هم دارد، اما نبايد فراموش كرد كه ايران از بزرگ‌ترين فشارهاي تاريخ خودش، يعني كرونا و ترامپ عبور كرده است.
به هر حال در انتخابات نوامبر امريكا، ممكن است دوباره ترامپ ظهور كند؟
ترامپ ديگر كاري نمي‌تواند بكند. تنها كاري كه امريكا ممكن است انجام دهد و منجر به فشار به ايران شود، پايان دادن به جنگ اوكراين است.حتي اگر ترامپ روي كار بيايد ممكن است از طريق جنگ اوكراين به ايران ضرباتي بزند. اما چون بلافاصله تضادهاي امريكا با چين بيشتر مي‌شود، ايران مي‌تواند از طريق شكاف‌هاي موجود بين‌المللي حيات خود را استمرار بخشد. ايران به عنوان كشوري بدون شريك استراتژيك، تنها طي 500 سال گذشته همين گونه عمل كرده، دليلي ندارد از ترامپ بترسيم. اين ترامپ هم يك ميليون بار ضعيف‌تر از ترامپي خواهد بودكه در سال 2017 روي كار آمد.
روز دوشنبه نخستين گفت‌وگوي مسعود پزشكيان با مردم از طريق صدا و سيما انجام شد. برخي افراد و جريانات تعريف‌ها و انتقاداتي درباره اين صحبت‌ها مطرح كردند. نظر شما درباره گفتمان ارايه شده توسط پزشكيان و تيم او چيست؟
به من اجازه دهيد در اين باره انتقادي از فضاي عمومي داشته باشم. به اندازه‌اي مقولاتي چون فساد و رانت و دولت رانتير در فضاي ذهني برخي افراد نهادينه شده كه اگر كسي اهل فساد و رانت و ويژه‌خواري نباشد، عجيب به نظر مي‌رسد. در اين شرايط چون دستاويزي براي تخريب وجود ندارد، مي‌گويند فرد كمونيست است! من با اين گزاره مخالفم. اينكه كسي ساده‌زيست باشد، دزد نباشد و شرافتمند زندگي كند، گزاره‌اي است كه همه بايد به دنبال آن بدويم و آرزوي آن را داشته باشيم. ملت هم دنبال اين رويكرد مي‌دود. مهم اين است كه مسعود پزشكيان به دنبال آن است كه حرمت طبقه متوسط را نگه دارد و اين طبقه را در جايگاه خود بنشاند، اقتصاد را به ريل اصلي خود بازگرداند و بهبودي در وضعیت معيشتي كشور ايجاد كند. ضمن اينكه پزشكيان در حوزه سياست داخلي بناي رويارويي با هسته سخت قدرت را ندارد. اين مورد بسيار مهم و برآمده از دهه‌ها حاكميت دوگانه در ايران است. در ايران 35سال حاكميت دوگانه وجود داشته اگر ايران پيش نرفته به دليل همين حاكميت دوگانه بوده است.
اما برخي تحليلگران اذعان دارند بخش قابل توجهي از دستاوردهاي كشور طي دهه‌های اخير در دوران حاكميت دوگانه بوده است.دوره اصلاحات نمونه خوبي براي اين ساختار دوگانه است.
دولت دوم سيد محمد خاتمي به‌طور كلي قابل مقايسه با دور اول نبود، چراكه تلاش كرد تضادهاي خود را با حاكميت به حداقل برساند و روي اقتصاد متمركز شود. من خودم در آن دولت حضور داشتم، نمي‌شود كه الكي صحبت كرد.حكومت هم تغيير كرده است. من شهادت مي‌دهم كه خودم باور نمي‌كردم شخصي مانند پزشكيان تاييد صلاحيت شود.حالا كه شده قول مي‌دهم برترين و مطلوب‌ترين و متخصص‌ترين بدنه‌هاي كارشناسي، علمي و تخصصي براي اداره كشور نزد ايشان است و ايشان تحرك جديدي در جامعه ايراني ايجاد مي‌كند.
سعيد حجاريان مدتي قبل ديدگاهي را مطرح كرده بود كه اصلاحات بايد به گفتمان دهه 60 بازگردد و گزاره عدالت را پررنگ‌تر در گفتمان مطرح كند. آيا ظهور مسعود پزشكيان را مي‌توان در راستاي چنين ضرورتي تحليل كرد؟
حتما همين‌طور است. راستش را بخواهيد زماني كه عباس آخوندي توسط جبهه اصلاحات به عنوان نامزد مورد نظر مطرح شد، نگران و متعجب شدم. انتقادات زيادي هم در ذهنم شكل گرفت. در واقع احساس كردم همگي ما درك بالايي از اهميت عدالت در اقتصاد نداريم. وقتي مسعود پزشكيان تاييد صلاحيت و قبل از آن ذيل 3نامزد جبهه اصلاحات معرفي شد، مشخص شد جريان اصلاحات متوجه اين ضرورت شده است.جالب اينجاست، يكي از بهترين دولت‌ها در بهبود اقتصادي و پيشبرد عدالت اجتماعي در ايران دولت سيد محمد خاتمي بوده است. اما شايد جريان اصلاحات نتوانسته اين دستاوردها را به خوبي منعكس كند. بهترين سال‌هاي اجرايي ايران در توزيع عادلانه درآمدها در دولت خاتمي بوده است، چون در دولت‌هاي ديگري كه ادعاي عدالت اجتماعي داشته‌اند به خاطر كاهش توليد ثروت در واقع فقر را توزيع مي‌كرده‌اند. تنها دولتي كه هم ثروت توليد و هم توزيع كرد، دولت سيد محمد خاتمي و اصلاحات بوده است.
در دولت احتمالي مسعود پزشكيان بايد منتظر چه شاخص‌هايي در حوزه‌هاي عمومي، سياسي، اقتصادي و... باشيم؟
يكي از پيشنهاداتي كه اخيرا مطرح كردم، اين بود كه فورا 20ميليون حقوق‌بگير و مستمري‌بگير سازمان تامين اجتماعي را كه طي 2سال گذشته از بهبود شرايط زندگي آنها غفلت شد بايد مورد توجه ويژه‌اي قرار گيرند. از اقتصاد رانت‌زدايي شود، چراكه منشا فساد در ايران دوگانگي‌ها در قيمت‌هاست. به معيشت گروهي كه حقوق بگيرد و حقوق‌بگير ثابت هستند، رسيدگي شود و مهم‌تر از همه تورم در كشور مهار شود.
اگر قرار باشد پيشنهادي به مردم داشته باشيد، چه موردي را مطرح مي‌كنيد؟
به مردم پيشنهاد مي‌كنم با همه وجود در انتخابات شركت كرده و به هر فردي كه مايل هستند، راي دهند. راي ندادن مساله‌اي را در ايران حل نمي‌كند. تفاوتي را كه راي دادن در ايران ايجاد مي‌كند از تفاوتي كه راي دادن در همه دموكراسي‌ها در جهان ايجاد مي‌كند، بيشتر است. اگر شهروند امريكايي بخواهد بين ترامپ و بايدن يك فرد را انتخاب كند، تفاوت‌هايي به مراتب كمتر را تجربه مي‌كند تا اينكه شهروند ايراني بخواهد بين قاليباف و پزشكيان فردي را انتخاب كند! در ايران مردم با 15دقيقه وقت گذاشتن مي‌توانند تغييراتي ايجاد كنند كه در هيچ يك از دموكراسي‌هاي جهان مورد انتظار نيست.