نتانياهو بر سر دوراهي
محمود فاضلي
پس از گذشت بيش از هشت ماه از تجاوز بدون نتيجه و دستاورد اسراييل به نوار غزه، اين رژيم روزبه‌روز بيشتر در بحران‌هاي داخلي و خارجي خود فرو مي‌رود. تنشها و اعتراضاتي در سطح سياسي در درون اسراييل ميان نيروهاي اجرايي و نظامي وجود دارد و هزاران نفر در بيت‌المقدس دست به اعتراضات اجتماعي زدند و مخالفت خود را نسبت به راه‌اندازي جنگ، عدم توافق جهت آزادسازي گروگان‌ها اعلام كرده، خواستار استعفاي نتانياهو و برگزاري انتخابات زودرس شدند. در اين درگيري‌هاي خشونت‌بار كه ميان مردم و نيروهاي امنيتي اسراييل صورت گرفت، تعدادي افراد نيز بازداشت شدند. قرار است اعتراضات ديگري نيز در روزهاي آتي برگزار شود. نيروهاي امنيتي اسراييلي براي متفرق كردن معترضان در اطراف اقامتگاه نتانياهو از خشونت گستردهاي استفاده كردند.
خشونتها در ميدان جنگ نيز بهصورت بيوقفه همچنان ادامه دارد. بهدنبال بمباران‌هاي هوايي سنگين اسراييل در كمپ پناهجويان «النصيرات» و در مركز شهر غزه، در مجموع 17 نفر از جمله زنان و كودكان كشته شدند. بي‌شك اين بمبارانها، بدون همدستي امريكا در مناقشه كنوني غيرممكن بود، زيرا اين كشور در واقع، خود طرفِ دعواست. از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳، امريكا نزديك به ۷۰درصد واردات نظامي به اسراييل داشته است.
يكي از مقامات اسراييلي به عدم برگزاري نشست ديگري جهت مذاكره با حماس و پيشروي بر اساس نقشه راه ترسيم شده از سوي رييس‌جمهور امريكا خبر داده و مدعي شد ما نيازمند قطعيتي هستيم كه حماس مفاد توافق را تغيير نخواهد داد. به گفته سخنگوي ارتش اسراييل، عمليات در رفح از زمين و دريا ادامه دارد. تلفات در ميان ارتش اسراييل نيز در حال رشد است، اخيرا مراسم خاكسپاري 11 سرباز اسراييلي برگزار شده است.
در رابطه با بحران اسراييل در مرزش با لبنان، نماينده امريكا به اسراييل سفر كرده و با نتانياهو و مقامات اسراييل، از جمله با بني گانتز كه از كابينه جنگ استعفا داده بود، ديدار كرد. گانتز همچنين هشدار داد كه وضعيت در مرز با لبنان رو به وخامت است، زمان جهت آرام كردن وضعيت بهواسطه توافق ديپلماتيك نيز در حال اتمام است.
در عرصه داخلي مخالفتها با حاكمان كنوني اسراييل ادامه دارد. خانواده‌هاي اسراي اسراييلي مقابل منزل بنيامين نتانياهو نخست‌وزير اسراييل دست به تجمع اعتراضي زده و خواستار مبادله فوري اسرا با مقاومت در غزه هستند. معترضان در مقابل منزل نتانياهو رنگ قرمز روي خيابان ريختند و شعار «خون ما بيهوده نخواهد بود»، سر دادند. معترضان اسراييلي علاوه بر تجمع شبانه مقابل كنست، بر امضاي قرارداد تبادل اسيران جنگي با جنبش حماس در غزه و همچنين برگزاري انتخابات زودهنگام پارلماني و بركناري نتانياهو تاكيد كردند. معترضان اسراييلي بر پايان جنگ غزه تاكيد كرده و مخالفت خود را با گشودن جبهه جديد جنگ با حزب‌الله لبنان اعلام كردند. پليس رژيم اسراييل با حمله به تظاهرات ضد نتانياهو در قدس‌اشغالي، شماري از معترضان اسراييلي را با ضرب و شتم و رفتار خشونت‌آميز بازداشت كرد. پليس اسراييل براي متفرق كردن معترضان و خانواده‌هاي اسراي اسراييلي نزد حماس در قدس اشغالي، به استفاده از ماشين‌هاي آب‌پاش متوسل شد. در جريان اين تجمع، انتقادات شديدي به رفتار كابينه بهدليل ترويج قانون معافيت سربازي مطرح شده است.
بعضي از منابع اسراييل از تشديد اختلاف بين نخست‌وزير و ارتش اين رژيم خبر داده و تاكيد دارند كه اختلاف ميان دفتر نتانياهو و ارتش در حال افزايش است. روزنامه اسراييلي «هاآرتص» مدعي است: «صبر رييس ستاد كل نيروهاي مسلح رو به اتمام است. ارتش اسراييل مي‌خواهد به جنگ غزه پايان دهد، اما نتانياهو بهدليل ملاحظات سياسي مانع از اين كار مي‌شود.»
شبكه 13 تلويزيون اسراييل نيز در گزارشي در اين رابطه اعلام كرد، بنيامين نتانياهو نخست‌وزير در جلسه كابينه بهشدت به ارتش اسراييل و اعلام آتشبس تاكتيكي‌اش در جنوب غزه حمله كرد. نتانياهو در نشست كابينه ادعا كرد، براي دستيابي با هدف از بين رفتن جنبش حماس من تصميماتي گرفتم كه بعضي اوقات مورد پذيرش ارتش نبود، اما ما دولتي هستيم كه ارتش را اداره مي‌كند نه ارتشي كه دولت را اداره مي‌كند. نتانياهو به حملات خود عليه «بني گانتس» رهبر حزب بلوك دولت و «گادي آيزنكوت» هم‌حزبي او به عنوان ژنرالهاي سابق ارتش اسراييل كه اخيرا از ائتلاف استعفا داده‌اند اعلام كرد، اينها به دنبال شكست ما هستند.
تنش ميان ارتش و نخست‌وزير به بالاترين سطح خود رسيده است. اختلافات ميان ارتش اسراييل و نتانياهو بعد از اظهارات «دنيل هاگاري»، سخنگوي ارتش مبني بر اينكه صحبت درباره «نابودي حماس عوام فريبي است»، بالا گرفت. او بر اين باور است كه تا زماني كه كابينه اسراييل جايگزيني براي اين جنبش پيدا نكند، حماس پابرجا خواهد ماند. حماس يك ايدئولوژي است و هركس گمان مي‌كند كه اسراييل مي‌تواند اين جنبش را ريشه‌كن كند، سخت در اشتباه است. دربرابر نارضايتي نظاميان، نتانياهو با همان دوراهي روبه‌رواست كه به توافقهاي اسلو در سال ۱۹۹۳ منجر شد. در مقابل فشار فزاينده جهاني براي ايجاد يك دولت فلسطيني و بهويژه فشار همه جناحهاي امريكا با هم، او به دشواري مي‌تواند نسخهاي را رد كند كه پيش از اين، به بلوكه كردنش افتخار ميكرد. او الان مجبور است در برابر شركاي راست افراطياش خود را توجيه كند. او شايد بتواند به نام منافع اسراييل، ماندن در رياست يك دولت وحدت ملي بدون راست افراطي ولي با شركت رقيبش بني گانتس (كه پذيرفته بود در اكتبر گذشته در كابينه جنگي به او ملحق شود) مذاكره كند. روزنامه معاريو چاپ اسراييل طي يك نظرسنجي اعلام كرده كه 42درصد اسراييلي‌ها گفته‌اند در صورت برگزاري انتخابات ترجيح مي‌دهند بني گانتس به نخستوزيري برسد و در مقابل 35 درصد از نخستوزيري نتانياهو حمايت كردند.
كارشناس مسائل بين‌الملل