مهدي بيك اوغلي
رويارويي رفورميست‌ها - راديكال‌ها يا موافقان - مخالفان برجام در دوره دوم انتخابات چه سرانجامي خواهد داشت؟ پيام 40درصد مشاركت و 60درصد عدم مشاركت در انتخابات چيست؟ نتيجه راي به هر كدام از گفتمان‌هاي باقي مانده در دور دوم انتخابات براي بحث توسعه، محيط زيست و توسعه مناسبات ارتباطي با جهان چه خواهد بود؟اين پرسش‌ها و ساير پرسش‌هايي از اين دست، بعد از مشخص شدن شمايل نامزدهاي پيروز در دور نخست انتخابات، بازخوردهاي بسياري پيدا كرده است. اما نخستين نتيجه آراي شمارش شده، ضرورت تغييري است كه اكثريت راي‌دهندگان خطاب به سياست‌گذاران ارسال كرده‌اند. مردمي كه در انتخابات مشارت كرده‌اند تغيير در مديريت وضع موجود را خواستار شده و از تداوم وضع موجود ابراز نگراني كرده‌اند. پيام مهم ديگر اين انتخابات، عدم مشاركت 60درصدي راي‌دهندگان بود كه معاني بسيار زيادي مي‌توان از آن برداشت كرد. اين در حالي است كه چنانچه شوراي نگهبان، نامزد جريان اصلاحات را تاييد صلاحيت نمي‌كرد، اوضاع مشاركت در انتخابات به مراتب كاهنده‌تر از وضعيت فعلي بود. گروه سياسي «اعتماد» براي ارزيابي وضعيت انتخابات، گفتمان‌هاي موجود و اولويت‌هاي ضروري، گفت‌وگويي را با عيسي كلانتري، فعال سياسي اصلاح‌طلب و كارگزار اجرايي در دولت‌هاي هاشمي، خاتمي و روحاني تدارك ديد تا درباره همه اين بايدها و نبايدها در مسير دور دوم انتخابات گفت‌وگو كند. كلانتري ضمن اينكه دور دوم انتخابات را صف‌كشي مخالفان و موافقان برجام مي‌داند، معتقد است بدون حل مشكل تحريم‌ها فرايند توليد ثروت در كشور به صورت راكد باقي مانده و رييس‌جمهور آينده در خوش‌بينانه‌ترين حالت تنها مي‌تواند فقر را ميان همه ايرانيان توزيع كند.اين فعال سياسي براي دور دوم انتخابات از مردم مي‌خواهد: «ببينند كدام نامزد از تنش‌زدايي و توسعه روابط بين‌المللي صحبت مي‌كند و كدام نامزد به دنبال توقف توسعه روابط و مذاكره است و به آن راي دهند.»
با مشخص شدن نتايج دور نخست انتخابات، عملا يك دوگانه روشن ميان مخالفان و موافقان برجام، موافقان و مخالفان مذاكره، مخالفان و موافقان مدارا و...شكل گرفت. نظر شما درباره اين دوگانه چيست؟
از ابتداي انتخابات يك دوگانه جدي ميان موافقان و مخالفان برجام شكل گرفت و اين دوگانه نهايتا با پايان دور نخست انتخابات به‌طور جدي نمايان شد. حضور پزشكيان به عنوان فردي كه گفتماني مبتني بر تنش‌زدايي، مدارا، تعامل و شايسته‌سالاري را مد نظر دارد در برابر نامزدي كه گفتماني دقيقا در نقطه عكس اين مفاهیم دارد، انتخاب را براي مردم آسان مي‌كند. واقع آن است كه حل مشكلات اقتصادي كشور اساسا بدون حل مسائل بين‌المللي و حل مشكل تحريم‌ها، امكان‌پذير نخواهد بود. تنها كاري كه بدون حل مشكلات بين‌المللي مي‌توان انجام داد آن است كه تقسيم فقر را در كشور عادلانه كنند. چرا كه تقسيم ثروتي وجود نخواهد داشت. اقتصاد ايران در شرايطي است كه ثروت جديد نمي‌تواند توليد كند. افزايش توليد ملي، افزايش ثروت سرانه، كاهش فقر و... در زمان تحريم‌ها امكان‌پذير نيست. در كل در وضعيت تحريم‌ها نمي‌توان شاخص‌هاي اقتصادي و اجتماعي و فرهنگي را ارتقا داد. اگر ايده‌هاي راديكال‌ها در خصوص تداوم وضع موجود تحقق يابد و تلاشي براي حل معادلات بين‌المللي و رفع تحريم‌ها صورت نگيرد، در خوش‌بينانه‌ترين حالت، فقر به صورت عادلانه بين همه مردم تقسيم مي‌شود. چرا كه با تحريم، توليد ثروتي وجود ندارد كه بشود ميان مردم تقسيم كرد و تنها فقر است كه به صورت عادلانه ميان مردم توزيع مي‌شود. اين موضوع هم در شرايطي محقق مي‌شود كه دولت‌ها بتوانند در برابر فساد، رانت و ويژه‌خواري بايستند.
براي توليد ثروت به چه گزاره‌اي نياز است كه راديكال‌ها قادر به انجام آن نيستند؟
براي توليد و توزيع ثروت به سرمايه‌گذاري نياز است. در حال حاضر وضعيت سرمايه‌گذاري در ايران منفي است. در شرايط فعلي در اقتصاد ايران حتي امكان جايگزيني استهلاك سرمايه هم وجود ندارد، چه برسد به توليد ثروت جديد. براي توليد ثروت بايد زمينه جذب سرمايه‌هاي خارجي فراهم شود. فردي و جرياني مي‌تواند وضعيت اقتصادي و معيشتي مردم را بهبود بخشد كه بتواند گشايش‌هاي سياسي و ارتباطي در حوزه بين‌الملل ايجاد كرده و از سرمايه‌هاي بين‌المللي استفاده كند. همانطور كه آقاي هاشمي رفسنجاني در سال 69 دست به يك چنين اقدامي زد و طي 8سال آن را ادامه داد. ايشان با وارد كردن بيش از 30ميليارد دلار سرمايه از خارج، ابتدا زيرساخت‌ها و زيربناهاي اقتصادي را ساماندهي كرد و ثروت عمومي را بالا برد. روند جذب سرمايه خارجي در دولت سيد محمد خاتمي هم ادامه يافت و اقتصاد ايران را در آستانه يك جهش قابل توجه قرار داد. دوراني كه با انتخابات سال 84 و ورود طيف‌هاي راديكال و تنش‌آفرين متوقف شد و ايران را وارد دوره‌اي از تورم و ركود كرد. نامزدهايي كه قصد دارند توليد ثروت كرده و با فقر مقابله كنند در وهله نخست بايد روابط بين‌الملل را اصلاح كنند. مردم هم بايد ببينند كدام نامزد از تنش‌زدايي و توسعه روابط بين‌المللي صحبت مي‌كند و كدام نامزد به دنبال توقف توسعه روابط و مذاكره است.
يكي از موضوعاتي كه طيف‌هاي راديكال كمتر در خصوص آن صحبت مي‌كنند موضوع محيط زيست و تاثير آن در توسعه كشور است. از اين منظر شرايط ايران را چگونه مي‌بينيد؟
بله درباره محيط زيست و موضوع آب به جز نامزد اصلاح‌طلب، ساير نامزدها بحثي را مطرح نكرده‌اند. اگر طي 20سال سرمايه‌گذاري صورت گيرد و فقر ريشه‌كن شود، محيط طبيعي ايران هم روبه بهبود مي‌رود. اگر فقر ريشه‌كن نشود، محيط زيست نخستين قرباني خواهد بود. ايران نيازمند برقراري عدالت در همه حوزه‌هاي اجتماعي، سياسي و ارتباطي است. 2نامزد باقي مانده در انتخابات بايد رك و راست درباره موضوعاتي چون محيط زيست، بحث زنان، گشت ارشاد و محدودسازي فضاي مجازي و... صحب كنند تا مردم متوجه شوند راهبرد هر كدام از اين 2 نامزد چيست؟ نبايد واقعيت‌ها پنهان شود. متاسفانه نامزدهاي جريان راست با توجيهاتي، واقعيت‌ها را از مردم پنهان مي‌كنند. همانطور كه در دور اول مجري برنامه از يكي از نامزدها درباره گشت ارشاد سوال مي‌كرد و فرد مورد نظر مدام درباره عمق راهبردي زنان صحبت مي‌كرد!
دوگانه انتخابات امروز كاملا شفاف پيش روي مردم قرار گرفته است. خطر حضور طيف‌هاي راديكال در عرصه مديريت كلان كشور از نظر شما چيست؟
به نظرم اگر مردم در دور دوم مشاركت نكنند و طيف تندرو، سكان هدايت دولت را به دست بگيرد، كشور با مشكلات عديده‌اي مواجه مي‌شود. در ونزوئلا قبل از قدرت گرفتن چاوز، دولتي سر كار بود كه حمايت همه قدرت‌هاي جهاني را داشت، اما زماني كه فقر و نابساماني و ناكارآمدي شدت گرفت، چاوز روي كار آمد. در واقع ناكارآمدي باعث نزول دولت‌ها و ساختارها مي‌شود. مردم بايد بدانند اگر تندروها دوباره دولت را به دست بگيرند، ايران به خطر مي‌افتد.دولتي نياز است كه رويكرد كارشناسي را بازگرداند و با فساد مقابله كند. انواع و اقسام مفاسد در ايران شكل گرفته كه ريشه‌هاي آن به مديريت راديكال‌ها بازمي‌گردد. فساد 3ميليارد يورويي در دوران احمدي‌نژاد و فساد 3.7ميليارد دلاري دبش در دولت سيزدهم نمونه‌هايي از اين نوع مفاسد هستند.كسي كه ايران را دوست دارد، مي‌خواهد آبادي، آزادي و استقلال ايران را ببيند بايد پاي صندوق‌هاي راي برود و به اصلاحات تدريجي راي دهد.
در دوگانه‌اي كه در دور دوم انتخابات شكل گرفته به نظر شما كدام نامزد مي‌تواند به اين ضرورت‌ها توجه كند و حامل مطالبات مردم باشد؟
فكر كنم صحنه كاملا شفاف شده است. از نظر من پزشكيان نامزد اصلح است. پزشكيان از ابتدا صادقانه و شفاف اعلام موضع كرد و حاضر به دادن وعده‌هاي جذاب ولي ناممكن نشد. به نظرم مردم در دوگانه ميان راديكال‌ها و رفورميست‌ها بايد به نامزد اصلاح‌طلب راي بدهند.
مهمترين چالش پيش روي انتخابات پزشكيان در مرحله دوم را چه مي‌دانيد؟
برخورد با محمد فاضلي در صدا و سيما نشان داد كه رسانه ملي بي‌طرف نيست و در صدا و سيما نسبت به يكي از نامزدها اقبال وجود دارد. فردي كه در شمايل كارشناس در ميزگرد حضور داشت و برنامه را به حاشيه كشاند و شخصيت مستقلي نداشت. نهايتا هم ميكروفن فاضلي خاموش شد، اين برنامه كاملا از پيش تعيين شده بود. هرچند توطئه افراد پشت پرده، نتيجه‌بخش نبود و موج حمايتي پزشكیان بيشتر شد، اما من نگرانم كه از اين دست حاشيه‌سازي‌ها در صدا و سيما دوباره تكرار شود. احتمال مي‌دهم از اين دست حاشيه‌سازي‌ها در دور دوم هم عليه پزشكيان تدارك ديده شود. بنابراين بايد مراقب بود و زمينه اين نوع رفتارها را سد كرد.