ساكنان استان‌هاي با نرخ تورم و بيكاري بالا به چه كسي راي داده‌اند؟
چهاردهمين دوره انتخابات رياست‌جمهوري و نوع مشاركت در تك‌تك استان‌ها، امكان جديدي براي تحليلگران فراهم آورده است تا با بررسي اين رفتار سياسي به خاستگاه‌هاي مختلف آن پي ببرند. در طول هفته گذشته در مورد وضعيت جغرافيايي استان‌ها و رفتار قوميت‌هاي مختلف در انتخابات نكاتي مطرح شد، اما بررسي وضعيت اقتصادي استان‌ها و مقايسه آنها از نظر ميزان و نوع مشاركت در انتخابات مي‌تواند داده‌هاي روشني از ارتباط ميان شرايط اقتصادي راي‌دهندگان و كنش سياسي آنها ارايه دهد. اتاق ايران آنلاين بررسي كرده كه شاخص‌هاي اقتصادي چه نسبتي با ميزان و نوع مشاركت راي‌دهندگان در اين انتخابات داشته است. در اين گزارش رابطه سه شاخص نرخ تورم، نرخ بيكاري و شاخص فلاكت با ميزان مشاركت در هر استان و درصد آراي هر كانديدا مورد واكاوي قرار گرفته است.
رابطه معكوس شاخص فلاكت
اين بررسي نشان مي‌دهد، تقريبا در دوره‌هاي مختلف، هر اندازه شاخص فلاكت (مجموع نرخ بيكاري و نرخ تورم) در استاني بالاتر بوده، ميزان مشاركت در انتخابات در آن استان كمتر بوده است. شاخص فلاكت يك نماگر تركيبي از حاصل جمع نرخ تورم و نرخ بيكاري است. اين شاخص به‌طوركلي وضعيت اقتصادي و معيشتي مردم را نشان مي‌دهد و هر چه سطح آن بالاتر باشد به معناي نامطلوب‌تر بودن اوضاع است. شاخص فلاكت اعلام شده كشور در زمستان 1402 برابر با 49.3 بوده است. اما اين الگو در توزيع آراي ريخته شده به صندوق‌ها براي هر نامزد معكوس است. يعني تقريبا در استان‌هايي كه شاخص فلاكت بالاتر بوده آراي مسعود پزشكيان هم بالاتر بوده و برعكس در استان‌هاي با وضعيت مطلوب‌تر شاخص فلاكت، آراي سعيد جليلي افزايش يافته است.
آيا آراي قوميتي است يا خاستگاه اقتصادي دارد؟
بررسي شاخص فلاكت در پنج استان نخستي كه دو كانديدا بيشترين آرا را به خود اختصاص داده‌اند، نشان مي‌دهد كه مي‌توان ميان اين آرا با شرايط اقتصادي و نارضايتي‌ها رابطه معناداري پيدا كرد. در ميان استان‌هاي مختلف (جز تهران كه تا لحظه تنظيم اين گزارش آمار ميزان مشاركت در آن اعلام نشده است) پنج استان نخستي كه بيشترين راي را به سبد راي پزشكيان (در دور دوم) ريخته‌اند، راي‌دهندگان آذربايجان شرقي با 85.1 درصد، اردبيل با 85 درصد، آذربايجان غربي با 84.5 درصد، كردستان با 70 درصد و كرمانشاه با 69 درصد آرا بوده‌اند. پايگاه راي جليلي يا پنج استاني كه او بيشترين راي را در آنها داشته هم قم با 70 درصد، خراسان جنوبي با 68.1 درصد، سمنان با 62.7 درصد، كرمان با 62.5 درصد و خراسان رضوي با 62 درصد آرا بوده است. بر اساس اطلاعات مركز آمار ايران در حالي كه شاخص فلاكت كل كشور در زمستان 1402، برابر با 49.3 بوده، شاخص فلاكت در استان‌هاي آذربايجان شرقي، غربي، اردبيل، كردستان و كرمانشاه بالاتر از ميانگين كشوري و به ترتيب برابر با 51.7، 51.6، 54، 60.8 و 62.4 بوده است. به عكس در استان‌هاي قم، خراسان جنوبي، سمنان، كرمان و خراسان رضوي، شاخص فلاكت پايين‌تر از ميانگين كشوري يا بسيار نزديك به آن بوده است. اين شاخص به ترتيب در اين استان‌ها 50.1، 48.7، 44.2، 50.6 و 49.1 بوده است.
رابطه نرخ بيكاري با نوع مشاركت
بررسي اتاق ايران آنلاين نشان مي‌دهد، نرخ بيكاري و ميزان مشاركت در انتخابات نيز نسبت معكوس دارند. نرخ بيكاري كشور در سال گذشته 8.1 اعلام شد. هر قدر نرخ بيكاري در يك استان از ميانگين كشوري بالاتر بوده، مشاركت در آن استان نيز كاهش يافته است. همان‌طور كه در نمودار زير قابل مشاهده است، به عنوان مثال در كردستان، خوزستان و لرستان به ترتيب با نرخ‌هاي بيكاري 10.7 درصد، 11 درصد و 11.9 درصد، ميزان مشاركت پايين‌تر از ميانگين كشوري (49.8 درصد) و به ترتيب برابر با 29.2 درصد، 39.2 درصد و 47 درصد بوده است. اين در حالي است كه در استان‌هايي مانند يزد، خراسان جنوبي و خراسان رضوي با نرخ‌هاي بيكاري 7 درصد، 5.7 درصد و 6.3 درصد، ميزان مشاركت برابر با 69.4 درصد، 70.8 درصد و 57.9 درصد بوده است. همانند شاخص فلاكت، توزيع آراي ريخته شده به صندوق‌ها در ميان دو نامزد هم نسبتي با بيكاري آن منطقه داشته است. به نحوي كه در استان‌هايي با نرخ بيكاري بالاتر، از جمله كردستان با 10.7 درصد، كرمانشاه با 12.3 درصد يا سيستان و بلوچستان با 12.4 درصد، آراي مسعود پزشكيان بيشتر بوده و در اين استان‌ها به ترتيب به 70درصد، 69 درصد و 67.6 درصد رسيده است. برعكس در استان‌هايي با نرخ بيكاري كمتر مثل خراسان جنوبي با 5.7 درصد، سمنان با 6.3 درصد و خراسان رضوي با 6.2 درصد، آراي سعيد جليلي بالاتر و به ترتيب 68.1 درصد، 62.7 درصد و 62 درصد بوده است. بنابراين به نظر مي‌رسد راي‌دهندگان براي بهبود وضعيت بيكاري اميد بيشتري به مسعود پزشكيان داشته‌اند.