اولویت‌های سیاست خارجی دولت و توصیه‌های رهبری
مهدی علیخانی
روز گذشته در آيین تنفید حکم ریاست‌جمهوری دکتر مسعود پزشکیان، رهبر انقلاب اسلامی توصیه‌هایی در حوزه سیاست و روابط خارجی طرح کردند. کلیدواژه‌های مهم در این حوزه عبارت بودند از:
استفاده از «ظرفیت‌های خارجی» بدون نادیده گرفتن توان داخلی؛ -انجام هر کار خوب و شرافتمندانه در سطح دنیا؛ برخورد فعال و اثرگذار با امواج و حوادث جهانی و منطقه‌ای و مسائل سیاسی و حتی علمی مانند هوش مصنوعی؛ جایز نبودن غفلت از اتفاقات دنیا و منطقه و اعلام صریح، روشن و با «متانت» مواضع؛ تلاش جدی برای تقویت ارتباط با همسایگان و اولویت ارتباط با کشورهای آفریقایی و آسیایی؛ قدرشناسی و مستحکم کردن ارتباط با کشورهای همراه ایران در دوره فشار؛ عدم مخالفت و دشمنی ایران با اروپا در عین نگاه انتقادی به این کشورها ناشی از عملکرد گذشته‌شان و اولویت روابط با آنها در صورت عدم رفتار؛ تاکید بر مظلومیت فلسطین و غزه. پیش از این در نوشته‌ای دو قسمتی در روزنامه اعتماد با اشاره به یادداشت ريیس‌جمهور منتخب با عنوان «پیام من به جهان جدید»، به بحث پیرامون رئوس کلی سیاست و روابط خارجی دولت چهاردهم پرداخته و چند محور برجسته آن را مورد اشاره قرار داده بودم. آنچه از مرور یادداشت منتشره دکتر پزشکیان و نیز بیانات روز گذشته استنباط می‌شود چیزی جز همسویی و هم‌افزایی درخصوص اولویت‌های دولت چهاردهم و توصیه‌های ارائه شده رهبر انقلاب اسلامی نیست. اولویت‌هایی چون پیگیری «سیاستی فرصت‌گرا» در عرصه خارجی، تاکید بر «ایجاد تعادل در روابط با همه کشورها»، تاکید بر «اولویت تحکیم روابط با همسایگان»، توجه به «نقش مهم چین و روسیه»، تقویت پیوندها با «کشورهای آفریقایی و امریکای لاتین»، «رویکرد انتقادی به اروپا و آمادگی برای تعامل»، استفاده از ابزار مذاکره و دیپلماسی سازنده، دفاع از مظلومیت مردم بی‌دفاع فلسطین و غزه و... در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری کلیدواژه‌ای از سوی دکتر مسعود پزشکیان مطرح شد که به مرور سایر نامزدها نیز کم و بیش به استفاده از آن پرداختند و آن «توافق‌سازی در داخل»از جمله برای پیشبرد منافع ملی در سطح بین‌المللی بود. هر تصمیم یا موضوع کلانی در سطح داخلی و بین‌المللی بدون «توافق ملی» و نیز تعامل، هماهنگی و پشتیبانی تمامی ارکان حاکمیت نمی‌تواند نتیجه‌بخش یا پردستاورد باشد. به این دلیل، موضوع ضرورت برخورداری ريیس‌جمهور از توان «توافق‌سازی» به جد مورد اشاره همگان بود.
همسويی و هماهنگی میان اولویت‌ها و توصیه‌های مرتبط با حوزه سیاست خارجی در آغاز به کار ريیس‌جمهور جدید فرصتی مناسب برای بهره‌گیری از ابزار مذاکره و دیپلماسی در جهت پیشبرد منافع ملی، تحریم‌زدایی و عملیاتی شدن ظرفیت‌های بین‌المللی به سود توسعه کشور در همه حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و علمی است. موقعیت مناسب ایران در منطقه غرب آسیا از منظر موازنه قدرت که در پرتو تحولات دو دهه اخیر منطقه‌ای و بین‌المللی رخ داده، باید حفظ و البته با پیوندها و روابط اقتصادی عملی «نقد» شده و با تقویت قدرت نرم ایران پایداری و دوام بیشتری پیدا کند. انتخابات اخیر ایران و جهت‌گیری‌های دولت جدید در حوزه سیاست داخلی و به‌ویژه خارجی و حمایت‌های پی‌درپی رهبری از ريیس‌جمهور جدید، فرصتی است که باید همگان به ویژه رقبای دولت در عمل آن را قدر بدانند و با نگاهی فراگیر برمبنای منافع ملی عمل کنند.
اینجا به تکرار نکته پایانی یادداشت قبلی می‌پردازم که پیگیری مناسبات خارجی ایران به صورت همزمان در دو سطح منطقه‌ای (توسعه روابط با همسایگان و کشورهای هدف) و بین‌المللی (با تاکید بر احیای برجام و رفع تحریم‌ها) ضرورت امروز است و فارغ از چالش‌هایی چون جنگ‌های غزه و اوکراین یا مساله انتخابات امریکا، ريیس‌جمهور و تیم دیپلماسی او می‌توانند با ابتکار عمل ازجمله در همین مدت دو هفته تا آغاز به کار دولت، قدم‌های سازنده‌‌ای در این مسیر بردارند.