قاسم محبعلی در گفت‌وگو با «اعتماد» مطرح کرد
نتانیاهو به دنبال یارکشی علیه تهران در صفوف شاهین‌های امریکا است
در باب سخنرانی نتانیاهو در کنگره و تکرار مواضع ضدایرانی‌اش، گمانه‌زنی‌ها بسیار است، گروهی بر این باورند که نخست‌وزیر اسرايیل بر بازگشت ترامپ شرط بسته تا بدین طریق بتواند حیات سیاسی اش را تضمین کند. طبیعتا این گزاره سرنوشت تنش‌ها در خاورمیانه و فراتر از آن رابطه ایران و ایالات‌متحده را تحت تاثیر قرار خواهد داد. به همین بهانه روزنامه اعتماد با قاسم محبعلی، تحلیلگر مسائل سیاسی گفت‌وگو داشته است. به باور محبعلی، هدف اصلی نتانیاهو انحراف توجه افکار عمومی از مقوله فلسطین و تلاش برای قرار دادن ایران در لیست تهدیدهای ادعایی است. نخست‌وزیر اسرايیل در راستای این هدف جمهوری‌خواهان را که از مخالفان تهران هستند را مخاطب مواضعش قرار داد تا بدین طریق بتواند پیش از کارزار نوامبر در داخل ساختار سیاسی امریکا یارکشی کند.
سخنرانی نتانیاهو در کنگره‌به‌رغم چالش‌هایی که در این رابطه وجود داشت را چگونه ارزیابی می‌کنید و اساسا حامل دستاوردی برای شخص او با لحاظ کردن موقعیت متزلزلش در سرزمین‌های اشغالی بوده است؟
در ابتدا باید بگوییم که نتانیاهو به دعوت جمهوری‌خواهان به واشنگتن سفر و در کنگره سخنرانی کرد. به همین دلیل سخنرانی را که او ایراد کرد بیشتر مطلوب جریان تندروی جمهوری‌خواهان به ویژه جریانی که هم حامی ترامپ هستند و هم حامی اسرايیل، بود. بنابراین مخاطبان خاصی داشت هر چند در عین حال نشان داد که در درون امریکا اگرچه در حمایت از اسرايیل اتفاق نظر وجود دارد اما در حمایت از بنیامین نتانیاهو و کابینه‌اش اختلافاتی نیز حاکم است. در هر صورت او احتمالا این‌گونه برنامه‌ریزی کرده بود که آقای ترامپ رييس‌جمهور بعدی خواهد بود و با این محاسبات و براساس پیش‌بینی پیروزی او متن سخنرانی خود را تنظیم کرده بود.
یکی از محورهای سخنرانی نتانیاهو ایران و تکرار اتهام‌زنی‌هایی به تهران در رابطه با تحولات منطقه بود. از طرفی در دولت‌های قبلی از جمله دولت دونالد ترامپ و باراک اوبا چنین مواضعی تکرار شده، در دوران اوباما شاهد امضای توافق هسته‌ای و در دولت ترامپ شاهد خروج ترامپ از همان توافق بودیم. آیا موضع‌گیری‌های اخیر نتانیاهو با توجه به شرایط انتخاباتی امریکا می‌تواند تحولی در گفتمان ایالات متحده در قبال ایران ایجاد کند یا خیر؟
در حوزه مسائل سیاست خارجی امریکا مسائل روسیه جایگاه بالایی در میان رای‌دهندگان امریکایی ندارد. از همین رو این موضوع در اولویت‌های پایین‌تری قرار دارد. اما مساله اسرايیل متفاوت است. تلاشی که آقای نتانیاهو در این سخنرانی داشت این بود که مساله را از فلسطینیان منحرف و توجه‌ها را به سوی ایران متمرکز کند. نخست‌وزیر اسرايیل تلاش کرد تهدید ایران علیه امریکا در منطقه و حتی تهدیدهای ادعایی علیه صلح و امنیت بین‌المللی را پررنگ کند. اینکه تا چه حد این تلاش‌ها موفق بوده است طبیعتا بخشی از امریکایی‌ها تحت تاثیر این موضع‌گیری‌ها قرار گرفتند به ویژه بخش نظامی و امنیتی امریکا. نتانیاهو که تمرکز خود را روی جمهوری‌خواهان گذاشته بود از این جهت می‌تواند تاثیرگذار باشد. متاسفانه مشکل ما این است که در درون امریکا اسرايیل دارای لابی قوی و تریبون است. این مقوله با لحاظ کردن این گزاره که نتانیاهو طی اظهاراتی ادعایی تظاهرات مخالفان در درون امریکا را که علیه اسرايیل در رابطه با جنگ غزه انجام شد را به ایران نسبت داد و در پی آن سخنگوی کاخ سفید نیز به نوعی این اتهامات ادعایی او را تایید کرد که بله تامین مالی بخشی از این اعتراضات و تظاهرات توسط ایران صورت می‌گیرد اما نه همه اعتراضات، قابل تامل است. این موضوع می‌تواند در آینده تهدیدی برای ایران باشد و همچنین افکار عمومی امریکا را تحریک کند که علیه ایران بسیج شوند و در انتخابات نیز این موضوع به مساله‌ای مهم برای آنها تبدیل شود هرچند که اهمیت این موضوع در مقایسه با اولویت‌های دیگر رای‌دهندگان امریکایی دارای جایگاه به مراتب پایین‌تری است و خیلی بالا نخواهد بود. این آثار هم می‌تواند در کوتاه‌مدت نمایان شود هم در بلندمدت. با توجه به اینکه سوء قصد انجام شده به ترامپ این توهم را در او و اسرايیلی‌ها ایجاد کرده که در قالب یک دسیسه ترور رخ داده و پشت آن ایران قرار داشته است، ادعایی که از پایه بی‌اساس است. اکنون اسرايیل و جمهوری‌خواهان در حال سرمایه‌گذاری بر این موضوع هستند که اگر ترامپ به قدرت برسد از ایران انتقام خواهد گرفت. بنابراین باید تا ژانویه صبر کرد و در نوامبر که این انتخابات برگزار خواهد شد ببینیم چه اتفاقی خواهد افتاد و احتمال اینکه دموکرات‌ها در قدرت باقی بمانند وجود دارد یا اینکه جمهوری‌خواهان با یک دولت افراطی به کاخ سفید بازمی گردند. حال این دولت احتمالی افراطی با توجه به اتفاقاتی که رخ داده می تواند یک تهدید جدی برای ایران تلقی شود مگر این که در این فاصله اتفاقاتی صورت بگیرد و ایران موفق شود در مسیری دیپلماتیک حداقل با اروپایی به تفاهماتی برسد و تهدیدات مرتبط با دو مساله مهم را تاحدودی حل و فصل کند؛ اولین مساله توافق بر موضوع برنامه هسته‌ای ایران است و دومین مساله موضوعات منطقه نیز هست که بتواند از حجم تبلیغات منفی علیه کشورمان بکاهد. در غیر این صورت اگر ترامپ روی کار بیاید احتمالا باید منتظر اتفاقات ناخوشایندی باشیم به ویژه اینکه ممکن است او از طریق توافقاتی با پوتین جنگ اوکراین را خاتمه بدهد در آن شرایط تمامی توجهات و تمرکزات از روسیه به سمت ایران سرازیر خواهد شد.
سفری که اخیرا نتانیاهو به واشنگتن به منظور سخنرانی در کنگره داشت در بازه زمانی اتفاق افتاد که تعدادی از اعضای پارلمان اسرايیل به مرخصی رفته بودند و از طرفی نتانیاهو تا حدودی توانسته بود اعضای راست افراطی را برای ادامه جنگ و جلوگیری از آتش بس قانع کند. باتوجه به مولفه‌های مذکور سرنوشت جنگ غزه و آتش‌بس چه خواهد شد؟
سرنوشت نتانیاهو با سرنوشت آتش‌بس در غزه و به نوعی پایان جنگ گره خورده است. بنابراین بیشترین کسی که علاقه‌مند است جنگ ادامه پیدا کند خود شخص نتانیاهو و کابینه ائتلافی او است که هم اکنون در اسرايیل بر سر کار هستند. از طرف دیگر نتانیاهو علاقه مند است که این جنگ تا پایان انتخابات امریکا ادامه داشته باشد و بعد از روی کار آمدن دولت جدید که تلقی و تلاش آنها این است که ترامپ به کاخ سفید بیاید این جنگ پایان یابد و در صورت پیروزی بایدن درگیری‌های غزه ادامه داشته باشد. بنابراین پیروز نتایج انتخابات امریکا می‌تواند سرنوشت جنگ غزه را تعیین کند. همان‌گونه که امریکا در دولت دونالد ترامپ تمامی مطالبات اسرايیل را پیگیری کرد و سفارت‌شان را به بیت‌المقدس منتقل کرد و آنجا را به عنوان پایتخت اسرايیل به رسمیت شناخت، این تصور برای نتانیاهو به وجود آمد که بیت‌المقدس پایتخت ابدی سرزمین‌های اشغالی است هرچند که این تصور برخلاف قطعنامه‌های سازمان ملل و مواضع رسمی امریکا و همچنین اروپایی‌ها بود. حال اگر ترامپ به قدرت برسد همه این مسائل تکرار خواهند شد و مجددا به اولویت امریکا تبدیل می‌شوند. مساله تشکیل دولت فلسطینی که امریکایی‌ها از آن صحبت می‌کنند از دستور کار خارج خواهد شود. لذا به نظر می رسد که این طولانی‌تر کردن جنگ از جمله خواسته های نتانیاهو است که تا زمانی که دولت امریکا بعد از انتخابات این کشور تغییر کند و شرایط در منطقه نیز دچار تحولاتی شود. آن زمان ممکن است نتانیاهو برای تحقق خواسته‌های خود جنگ غزه را به جنگ بزرگ‌تری یعنی جنگ ایران و اسرايیل یا جنگ ایران و امریکا تبدیل کند.