مهدي بيك اوغلي
اگر قرار باشد دو كليدواژه اختصاصي و مهم در گفتمان مسعود پزشكيان، استخراج شود، واژه‌هايي چون «عدالت و رفع تبعيض» در كنار دولت« وفاق ملي» در راس اين مفاهيم قرار مي‌گيرند. اما هر اندازه كه مقوله عدالت و ضرورت رفع تبعيض براي اكثريت ايرانيان روشن و مبرهن است، موضوع تشكيل دولت وفاق ملي، همراه با ابهام و غبار‌آلود است. برخي معتقدند دولت وفاق ملي مانند دولت ائتلافي در ساختارهاي سياسي ساير جوامع است كه با حضور احزاب مختلف شكل گرفته و يك كليت سياسي را ايجاد مي‌كند. گروهي ديگر از تحليلگران اما بر خلاف اين رويكرد نظر مي‌دهند و دولت وفاق ملي را كاملا متمايز از دولت‌هاي ائتلافي تحليل و تفسير مي‌كنند. به نظر مي‌رسد هدفي كه مسعود پزشكيان و ياران نزديكش از دولت وفاق ملي دنبال مي‌كنند رهيافتي است كه نهايتا منجر به اجماع نخبگاني و تحقق آشتي ملي مي‌شود. پزشكيان تلاش مي‌كند به سال‌ها دوري، تجزيه، دشمني و كشمكش ميان جريانات مختلف سياسي پايان داده و رويارويي آنها را به تلاش براي اخذ دستاوردهاي بيشتر تقليل دهد. به اعتقاد پزشكيان هر فرد و جرياني به اندازه تخصص و شايستگي و كارآمدي كه دارد مي‌تواند در دولت وفاق ملي سهم داشته باشد، منوط بر آنكه در راستاي گفتمان دولت مستقر عمل كند. اعتماد در امتداد گفت‌وگوهاي قبلي در اين زمينه، اين‌بار سراغ اشرف بروجردي بانوي اصلاح‌طلب ايراني رفته تا در باب چيستي و چگونگي دولت وفاق ملي و ساير موضوعات مطروحه طي روزهاي اخير صحبت كند. بروجردي ضمن تشريح ويژگي‌هاي دولت وفاق ملي از دولت پزشكيان مي‌خواهد قبل از هر گزاره ديگري به ضرورت توجه به كارآمدي و تخصص افراد توجه كند و بعد جنسيت، دين و جناح او را مد نظر قرار دهد. به اعتقاد اين فعال سياسي، وفاق ملي به معناي سهميه‌بندي پست‌ها نيست.
طرح موضوعاتی چون دولت وفاق ملی از سوی مسعود پزشکیان این روزها بازخوردهای زیادی پیدا کرده، اما هنوز معنای دولت وفاق ملی برای جامعه ایرانی چندان روشن نیست. شما این مقوله را چطور ارزیابی می‌کنید؟
برخی افراد و گروه‌ها و شاید عموم مردم وقتی صحبت از دولت وفاق ملی می‌شود، تصور می‌کنند منظور دولت ائتلافی است. درحالی که معنای دولت وفاق ملی با دولت ائتلافی فرق دارد. دولت وفاق ملی یعنی زمانی‌که مدیر، وزیر یا کارگزاری از تخصص لازم برخوردار است، در صورت نیاز بدون توجه به خاستگاه سیاسی و جناحی او، به فعالیت‌هایش ادامه دهد. از زمانی که صحبت از تشکیل دولت وفاق ملی شده، برخی اصولگرایان تصور می‌کنند معنای آن سهمیه‌بندی پست‌ها است. آقای پزشکیان از دل گفتمان جدید خود که در آن عدالت و وفاق جایگاه ویژه‌ای دارد به دنبال استفاده از همه ظرفیت‌های کشور است. نمی‌توان گفت وفاق ملی یعنی اینکه حتما باید از جریان مقابل دولت در کابینه استفاده شود و آنها هم بدون توجه به گفتمان اصلاحی دولت، هر کاری که دولت داشته باشند، انجام دهند. تنها افراد و گروه‌هایی می‌توانند بخشی از دولت وفاق ملی باشند که تعارضی با گفتمان و منش دولت مسعود پزشکیان نداشته باشند.
ایران با چالش‌های اساسی بسیاری مواجه است. فقر گسترده، فیلترینگ، تحریم‌ها و نهایتا برخوردهای سلبی در موضوعات فرهنگی و اجتماعی، ظرفیت‌های کشور را هدر داده است. اخیرا تصویری از برخورد تند عوامل انتظامی با 2 دختر ایرانی منتشر شد که بازخوردهای منفی بسیاری پیدا کرد. چگونه می‌توان به این چالش‌ها پایان داد؟
نظرخواهی از مردم، گام نخست هر حرکت اصلاحی است. مردم در جریان انتخابات 1403 نشان دادند که به چه گفتمانی تمایل دارند. آقای پزشکیان درباره تعامل، تنش‌زدایی، پایان دادن به برخوردهای سلبی با جوانان و زنان و شایسته‌سالاری سخن گفتند و مردم به این گفتمان رای دادند. امروز زمان تحقق مطالبات رسیده است. باید از مردم نظرخواهی شود که آیا با این برخوردهای سلبی و تند موافقند یا نه؟ وقتی این نظرات استخراج شد، این وظیفه دولت است که زمینه تحقق مطالبات مردم را فراهم سازد. باید با مردم تعامل کرد و از طریق آموزش و فرهنگ‌سازی، سطح فهم عمومی را ارتقا داد. اگر این فرهنگ‌سازی و آموزش‌ها صورت گیرد، شک نکنید که مردم بهترین انتخاب و خودشان ناهنجاری‌ها را رفع می‌کنند.
براساس اعلام مسوولان، کابینه چهاردهم به زودی و طی روزهای ابتدایی هفته آینده معرفی می‌شوند. در آرایش کابینه مسعود پزشکیان و یاران نزدیک او جایگاه ویژه‌ای را به زنان، جوانان، قومیت‌ها و ادیان مختلف که سال‌ها تحت تبعیض بوده‌اند، تخصیص داده‌اند. آرایش کابینه را چطور پیش‌بینی می‌کنید؟
قبل از هر چیز درخصوص کابینه باید به شایستگی و تخصص و کارآمدی افراد توجه کرد. تخصص و کارآمدی ارجح بر جنسیت، دین و سن و سال افراد دارد. اگر تخصص و توانایی وجود داشته باشد، عملکردهای مثبت شکل می‌گیرد و اگر توانایی و کارآمدی وجود نداشته باشد، فرقی ندارد زن وزیر باشد یا مرد، جوان روی کار باشد یا پیر، اهل تسنن سکان هدایت را به دست گرفته باشند یا اهل تشیع. در عین حال در تاریخ معاصر ایران برخی اقشار و گروه‌ها با تبعیض منفی بسیار مواجه بوده‌اند. باید اعتماد به نفس این اقشار (زنان، اهل تسنن، جوانان و...) را ارتقا داد تا در یک بازه زمانی چند دهه‌ای به جایگاه اصلی خود برسند. لازم است حتما از جوانان استفاده بیشتری شود. لازم است اهل تسنن هم متناسب با جایگاه و اندازه و شایستگی که دارند، در مدیریت کشور حضور جدی داشته باشند. ما باید روی اشتراکات‌مان دست بگذاریم و این‌قدر به تفاوت‌ها اهمیت ندهیم. اشتراکات ما شامل انسان بودن و ایراني بودن است. پس از این موارد است که پای سایر موارد مانند مسلمان بودن و جناح‌بندی‌های دیگر به میان می‌آید.
برخي افراد و گروه‌های تندرو اما نگرانند که حضور زنان، اهل تسنن و جوانان مشکلاتی را برای کشور ایجاد کند.
اتفاقا تجربیات ایران نشان می‌دهد که استفاده از همه ظرفیت‌ها گره‌گشاست. مثلا در یک نمونه خاص، آقای سپنتا نیکنام هموطن زرتشتی ما در شورای شهر یزد فعالیت کرده و تاثیر بسیار مثبتی هم ایجاد کردند. او در روند حل و فصل مشکلات مردم نقش مثبتی ایفا کرد و جلوه‌ای از ایران با همه زیبایی‌هایش ارائه کرد. تفاوت مذهب یا جنسیت نباید بهانه‌ای به دست برخی افراد و جریانات بدهد که سایر اقشار را حذف کرده و کشور را یک‌دست دراختیار یک جریان اقلیت قرار دهند.
اتفاقا همین خالص‌سازی‌ها و نگاه‌های تک‌بعدی به مسائل کشور باعث شد تا حداقل 50درصد ایرانیان در مهم‌ترین آوردگاه سیاسی کشورمان مسیر عدم مشارکت را انتخاب کنند. دولت چگونه می‌تواند حداقل بخشی از این جمعیت مردمی را وارد عرصه کنشگری مثبت کند؟
معتقدم اگر فرصت در تبلیغات انتخابات بیشتر بود و مسعود پزشکیان وقت افزون‌تری برای بیان دیدگاه‌ها و دیدارهای چهره به چهره با مردم داشت، مشارکت در انتخابات بسیار بیشتر می‌شد، اما وقوع حادثه غیرمترقبه سقوط بالگرد رییس‌جمهور سابق باعث شد تا انتخابات در یک بازه زمانی کوتاه برگزار شود. مردم اما نشان دادند که به دنبال تغییر هستند و افراد صادق را به عنوان کارگزاران ارشد در صدر می‌نشانند. چه کسانی که به پزشکیان رای دادند و چه افرادی که مسیر عدم مشارکت را انتخاب کردند، خواستار تغییر وضع موجودند، بنابراین دولت و حاکمیت باید زمینه تغییر قطار مدیریت و سیاست‌گذاری را فراهم سازند.
اگر قرار بود توصیه‌ای به مسعود پزشکیان داشته باشید به چه موضوعی اشاره می‌کردید؟
من سال‌هاست که آقای پزشکیان را می‌شناسم و ایشان را قبول دارم. تواضع، فروتنی، صداقت، همراهی با مردم و نهایتا دلسوزی برای کشور ویژگی‌هایی است که پزشکیان را به رییس‌جمهوری متفاوت بدل می‌کند. تا زمانی که پزشکیان خودش باشد و از اصول و دیدگاه‌هایش عدول نکند، مردم هم او را تنها نگذاشته و زمینه موفقیت او را فراهم می‌کنند. تحقق عدالت، رفع تبعیض، شایسته‌سالاری، رفع فقر و توسعه کشور مهم‌ترین مطالباتی است که مردم دارند و پزشکیان هم وعده تحقق آنها را داده است.
تا زمانی که پزشکیان خودش باشد و از اصول و دیدگاه هایش عدول نکند، مردم هم او را تنها نگذاشته و زمینه موفقیت او را فراهم می کنند.
در یک نمونه خاص از حضور اقلیت های دینی ، آقای سپنتا نیکنام هموطن زرتشتی ما در شورای شهر یزد فعالیت کرده و تاثیر بسیار مثبتی هم ایجاد کردند.
معتقدم اگر فرصت در تبلیغات انتخابات بیشتر بود و پزشکیان وقت افزون‌تری برای دیدارهای چهره به چهره داشت، مشارکت بسیار بیشتر می شد.
قبل از هر چیز در خصوص کابینه باید به شایستگی و تخصص و کارآمدی افراد توجه کرد. تخصص و کارآمدی ارجح بر جنسیت، دین و سن و سال افراد دارد.
دولت وفاق ملی یعنی زمانی‌که مدیر، وزیر یا کارگزاری از تخصص لازم برخوردار است، در صورت نیاز بدون توجه به خاستگاه سیاسی و جناحی او، به فعالیت هایش ادامه دهد.