خبرگزاري رويترز:
گزارش محرمانه آژانس اتمي ادعاي افزايش اورانيوم غني شده در ايران را تكرار كرد
احسان پناه‌بر | گزارش محرمانه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي روز پنجشنبه مدعي است تهران ذخاير اورانيوم غني‌شده خود را تا سطوح نزديك به آستانه گريز هسته‌اي افزايش داده است. گزارش محرمانه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي كه نسخه‌اي از آن به دست رويترز رسيده، مدعي است ايران تا 17 آگوست، 7/164 كيلوگرم اورانيوم غني‌شده تا خلوص 60 درصد در اختيار داشته است. طبق ادعاي اين گزارش، اين حجم اورانيوم غني شده با خلوص60 درصد، افزايش 6/22 كيلوگرمي را نسبت به آخرين گزارش آژانس در ماه مه نشان مي‌دهد. رافائل گروسي، رييس آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، پيش‌تر ادعا كرده بود تهران به اندازه كافي اورانيوم غني شده براي گذر از آستانه گريز هسته‌اي در اختيار دارد. او همچنين مدعي شده بود آژانس نمي‌تواند تضمين كند بر تمامي سانتريفيوژهاي ايران نظارت كامل داشته باشد.
اين گزارش ادعايي آژانس در حالي رسانه‌اي مي‌شود كه پيش از اين در خردادماه نيز نشست شوراي حكام قطعنامه‌اي عليه ايران صادر كرد كه با واكنش شديد مقامات ايران مواجه شد. تهران صراحتا اين قطعنامه را «سياسي و غيرسازنده» خواند. همين امر سطح روابط آژانس با تهران را به پايين‌ترين سطح خود در سال‌هاي اخير رسانده است. اين قطعنامه در 6 ژوئن از سوي شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي صادر شد و اين نهاد پادماني ايران را به دليل ادعايي «عدم همكاري كامل با آژانس» محكوم كرد. در سال‌هاي اخير و پس از خروج يكجانبه ايالات متحده از توافق برجام، ايران نيز از برخي محدوديت‌هاي ذيل اين توافق خارج شده، هرچند همچنان به پادمان آژانس متعهد است. تهران تاكنون در چند گام كه فرصتي براي طرف غربي براي بازگشت به تعهدات خود قلمداد مي‌شد، از تعهدات خود ذيل برجام كاسته است: در گام اول، عبور از سقف ۳۰۰ كيلوگرمي ذخاير اورانيوم غني‌شده 67/3 درصد، عدم فروش آب سنگين و مازاد اورانيوم غني شده؛ در گام دوم، افزايش سطح غني‌سازي از 67/3 درصد و در گام سوم، كاهش و توقف برخي تعهدات ذيل برجام كه بيشتر مربوط به برداشتن محدوديت‌ها بر فعاليت‌هاي تحقيق و توسعه از جمله توسعه و راه‌اندازي نسل جديد سانتريفيوژها در تاسيسات غني‌سازي اورانيوم است. در گام‌هاي بعدي نيز ايران بيش از پيش از تعهدات خود ذيل برجام كاست.
اين دست گزارش‌هاي ادعايي آژانس مدعي است در سه ماهه گذشته هيچ پيشرفتي در چند موضوع فرسايشي مورد اختلاف ايران و آژانس از جمله محدوديت ذيل برجام براي ايران در باب حضور بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در سايت‌هاي هسته‌ايش و مناقشه آژانس با تهران نسبت به چند سايت كه آژانس مدعي است در آنها ذرات اروانيوم ادعايي پيدا كرده، حاصل نشده است. همزمان، آژانس مدعي است ايران آبشارها يا خوشه‌هايي از سانتريفيوژها براي تصفيه اورانيوم در سايت‌هاي اصلي غني‌سازي خود در نطنز و فردو اضافه كرده است.
طبق مصوبه مجلس در طرح اقدام راهبردي براي لغو تحريم‌ها، سازمان انرژي اتمي ايران موظف شد عمليات غني‌سازي و تحقيق و توسعه با ماشين‌هاي نسل ششم 6IR- را با حداقل ۱۶۴ ماشين از اين نوع آغاز كند و آن را ظرف مدت يك‌سال پس از تصويب اين قانون به ۱۰۰۰ دستگاه ماشين توسعه بدهد. اكنون يكي از اين گزارش‌هاي آژانس مدعي است ذخاير اورانيوم ايران در فرم UF6 غني‌شده تا 60 درصد به 7/164 كيلوگرم رسيده است. اين گزارش اخير آژانس همچنين مدعي است تهران در تصميم سپتامبر خود مبني بر ممنوعيت نظارت بازرسان آژانس بر برنامه هسته‌اي خود تجديدنظر نكرده و دوربين‌هاي نظارتي آژانس همچنان خاموش هستند. آژانس مدعي است در نامه‌اي در 8 آگوست از تهران خواسته است بازرسان آژانس بتوانند به سايت توليد سانتريفيوژ در اصفهان دسترسي داشته باشند تا آژانس بتواند دوربين‌هاي خود را به روزرساني كند، اما پاسخي از مقامات اتمي ايران دريافت نكرد. علاوه بر اين، اين گزارش اين ادعا را مطرح مي‌كند كه ايران هنوز پاسخي به تحقيقات سال‌هاي اخير ديد‌بان هسته‌اي درباره منشا و مكان فعلي ذرات اورانيوم در دو مكان ادعايي ورامين و تورقوزآباد ارائه نكرده است.
گزارش ادعايي و تحريك‌آميز آژانس تنها چند روز پس از آن منتشر مي‌شود كه دولت جديد در ايران كار خود را رسما آغاز و آشكارا اعلام كرده است درها روي «تعامل عزتمندانه» با غرب، به ويژه مذاكرات مجدد با ايالات متحده بر سر برنامه هسته‌اي و رفع تحريم‌ها عليه ايران باز است. طبق گزارش‌ها، در ماه‌هاي اخير تا روي كار آمدن دولت جديد در ايران، مذاكرات از اين دست ميان ايران و طرف غربي متوقف بوده است. همچنين تنش‌هاي منطقه‌اي نيز بر اختلافات ميان تهران و واشنگتن دامن زده. اما طبق گزارش رويترز، رافائل گروسي، مديركل آژانس اميدوار است «تعامل اوليه» او با دولت مسعود پزشكيان، رييس‌جمهور ايران، با سفري قريب‌الوقوع به ايران و برقراري «گفت‌وگوي پويا و سازنده» كه به سرعت به نتايج ملموس منتهي شود، دنبال شود. در همين حال، واشنگتن تايمز در گزارشي به نقل از يكي از مقامات سيا در دوران دولت اوباما مدعي است، سازمان سيا در دوران اوباما مانع از افشاي برخي اسناد محرمانه مربوط به ايران شده است، گزارش‌هايي با محور اين ادعا كه «تلاش‌هاي تهران براي گذر از آستانه گريز هسته‌اي بيشتر از حد تصور» است. جان شيندلر، جاسوس سابق سيا در گفت‌وگو با واشنگتن تايمز مدعي شد: توقف افشاي اين اسناد و اطلاعات از سوي دولت اوباما «به قصد جلوگيري از در هم شكستن تلاش‌هاي واشنگتن و برخي قدرت‌هاي جهاني براي دستيابي به برنامه جامع اقدام مشترك 2015، موسوم به برجام» انجام شد. شيندلر 12 سال پيش نيز در يك كنفرانس كارشناسان امنيتي و اطلاعاتي در اروپاي مركزي مدعي شده بود اسنادي مربوط به پرونده هسته‌اي ايران دريافت كرده است. طبق ادعاي شيندلر، اين اسناد حاوي اطلاعات فني در مورد برنامه سانتريفيوژ ايران بوده است.
اين ادعاهاي مامور سابق سيا در حالي مطرح مي‌شود كه يك تحليل دانشگاهي از نفوذ مهره‌هاي سياسي در سيا خبر مي‌دهد و اين نهاد جاسوسي در امريكا را به سياسي كاري متهم مي‌كند. در مقاله‌اي كه اخيرا وال استريت ژورنال منتشر كرده است، جان جنتري، تحليلگر سابق سيا معتقد است بسياري از ادعاهاي مطرح شده از سوي برخي مقامات كنوني و پيشين سيا بر پايه‌هاي سياسي كاري استوار است و ممكن است پايه و اساس درستي نداشته باشد. جنتري سياست‌زدايي كنوني در سيا را با سه دوره گذشته مقايسه كرد: بحث در مورد جنگ ويتنام، دولت ريگان در دهه 1980 و دولت جورج دبليو بوش در سال‌هاي 2003 و 2004. جنتري در شماره فعلي مجله استراتژي در مقايسه‌اي ميان ادعاهاي مطرح شده از سوي مقامات سيا در دولت‌هاي مختلف نوشت: به‌طور خلاصه، موج اخير ادعاها و اتهامات عليه برنامه دولت‌ها بسيار بزرگ‌تر و موثرتر بوده است، و از نظر كيفي با قسمت‌هاي قبلي تفاوت داشته است. افشاگري‌ها دوران رياست‌جمهوري ترامپ پس از بايدن فروكش كرد، اما فرهنگ افشاگري‌ها در سيا همچنان به قوت خود باقي است كه اين امر مي‌تواند بيشتر سبقه سياسي داشته باشد تا فني.