اگر چه در ايران سازمان ملل متحد به عنوان متولي اصلي فعاليت‌هاي بشر دوستانه شناخته مي‌شود، اما در حقيقت اين آژانس‌هاي همكار اين سازمان و سازمان‌هاي بشر دوستانه بين‌المللي هستند كه نقش اصلي را در اين‌گونه فعاليت‌ها ايفا مي‌كنند. سازمان‌هايي كه افراد داوطلب و غيرداوطلب همكار آنها، در اقصي نقاط جهان به فعاليت مشغول هستند و ستون فقرات فعاليت‌هاي بشردوستانه را تشكيل مي‌دهند. در ادامه با تعدادي از سازمان‌هاي مهم بين‌المللي و آژانس‌هاي اصلي زيرنظر سازمان ملل كه در فعاليت‌هاي بشردوستانه دخيل هستند، آشنا مي‌شويم.
UNICEF
صندوق كودكان سازمان ملل متحد (يونيسف) كه در ابتدا به عنوان صندوق بين‌المللي اضطراري كودكان سازمان ملل شناخته مي‌شد، توسط مجمع عمومي سازمان ملل متحد در 11 دسامبر 1946 ايجاد شد تا به كودكان و مادران در كشورهايي كه بر اثر جنگ جهاني دوم ويران شده بودند، غذا و مراقبت‌هاي بهداشتي اضطراري ارايه دهد. در سال 1950، ماموريت يونيسف براي رسيدگي به نيازهاي بلندمدت كودكان و زنان در كشورهاي در حال توسعه در همه جا تمديد شد. در سال 1953 به بخشي دايمي از سيستم سازمان ملل متحد تبديل شد و كلمات «بين‌المللي» و «اضطراري» از نام سازمان حذف شدند، اگرچه مخفف اصلي «يونيسف» را حفظ كرد. يونيسف از اوايل دهه پنجاه ميلادي وارد ايران شد و از برنامه‌هاي دولت وقت ايران براي كودكان، حمايت كرد. از همان ابتدا، يونيسف در برنامه واكسيناسيون كودكان عليه بيماري سل مشاركت كرد و همچنين در تجهيز اولين كارخانه شير پاستوريزه ايران همكاري كرد. ترويج تغذيه با شير مادر، واكسيناسيون و مبارزه با بيماري‌هاي اسهالي و همكاري در تقويت نظام مراقبت بهداشتي كشور، برنامه‌هاي سلامت مادران، تغذيه، مبارزه با كمبود ريزمغذي‌ها مانند كمبود يد و همچنين عفونت‌هاي حاد تنفسي و در ادامه برنامه‌هايي براي حمايت از آموزش و حمايت از كودكان توسط يونيسف در ايران اجرا شده يا در حال اجراست.
WHO
سازمان جهاني بهداشت در حال ساختن آينده‌اي بهتر و سالم‌تر براي مردم در سراسر جهان است. كاركنان سازمان جهاني بهداشت با همكاري با 194كشور عضو، در 6 منطقه و از بيش از 150 دفتر، در يك تعهد مشترك براي دستيابي به سلامتي بهتر براي همه و در همه جا متحد هستند. اين سازمان همكاري خود با ايران را از سال ۱۹۵۵ آغاز و دفتر نمايندگي خود را در ايران در سال ۱۹۸۴ افتتاح كرد. اين سازمان در زمان بحران همه‌گيري كوويد ۱۹ همكاري چشمگيري با ايران داشت و از طريق اين سازمان، كمك‌هاي بين‌المللي دراختيار ايران قرار گرفت.
WFP
برنامه جهاني غذا (WFP) با كمك به 80 ميليون نفر در حدود 80 كشور سالانه، يكي از سازمان‌هاي پيشرو در حوزه بشردوستانه است كه زندگي‌ها را نجات داده يا آنها را تغيير مي‌دهد، كمك‌هاي غذايي در مواقع اضطراري ارايه كرده و با جوامع براي بهبود تغذيه و ايجاد انعطاف‌پذيري كار مي‌كند. تلاش‌هاي برنامه جهاني غذا روي كمك‌هاي اضطراري، امدادرساني و توانبخشي، كمك‌هاي توسعه‌اي و عمليات ويژه تمركز دارد و بيش از دو سوم فعاليت اين سازمان در كشورهاي متاثر از درگيري است كه در آن مردم، سه برابر بيشتر از كساني كه در كشورهاي بدون درگيري زندگي مي‌كنند، تحت تاثير سوءتغذيه قرار مي‌گيرند. در موارد اضطراري، برنامه جهاني غذا اغلب به عنوان اولين گروه در صحنه حضور پيدا مي‌كند و كمك‌هاي غذايي را براي قربانيان جنگ، مناقشات داخلي، خشكسالي، سيل، زلزله، توفان، نابودي محصول و بلاياي طبيعي فراهم مي‌كند. هنگامي كه شرايط اضطراري از بين مي‌رود، برنامه جهاني غذا به جوامع محلي كمك مي‌كند كه زندگي و معيشت خود را بازسازي كنند. WFP در ايران از سال 1366 به پناهندگان كمك غذايي مي‌كند. همچنين در سال 2018، برنامه جهاني غذا بخشي از توزيع غذاي خود را با كمك‌هاي نقدي جايگزين كرد. اين آژانس هم‌اكنون در ايران به پناهندگان خدمات اضطراري ارايه كرده و همچنين خدمات تغذيه‌اي به ويژه به كودكان و دختران را به‌طور روزانه انجام مي‌دهد.
UN WOMEN
زنان ملل متحد، آژانسي است كه به برابري و توانمندسازي زنان اختصاص دارد. اين آژانس در سال ۲۰۲۰ براي تسريع پيشرفت در رفع نيازهاي زنان در سراسر جهان تاسيس شد. اين آژانس در حال حاضر فعاليت رسمي در ايران ندارد، ولي هر سال گزارشي درباره وضعيت زنان در ايران براساس منابع خود، ارايه مي‌كند.
UNRWA
آژانس امداد و كار سازمان ملل براي آوارگان فلسطيني (UNRWA) در دسامبر ۱۹۴۹ با هدف امدادرساني و تامين تسهيلات و كمك‌هاي انساني براي حمايت بيش از ۵ ميليون پناهنده ثبت شده فلسطيني تاسيس شد. پناهندگاني كه طي جنگ ۱۹۴۸ فلسطين و همچنين جنگ ۶ روزه ۱۹۶۷ همراه با فرزندان خود، توسط رژيم صهيونيستي از خانه مادري خود اخراج شده يا مجبور به فرار شدند، توسط آنروا حمايت شده و به آنها امدادرساني مي‌شود. بودجه اين آژانس تقريبا به‌طور كامل از كمك‌هاي داوطلبانه كشورهاي عضو سازمان ملل تامين مي‌شود. UNRWA همچنين مقداري بودجه از بودجه منظم سازمان ملل دريافت مي‌كند كه بيشتر براي هزينه‌هاي كاركنان بين‌المللي استفاده مي‌شود. اين آژانس در حال حاضر بيشترين كمك را در بين سازمان‌هاي بين‌المللي حاضر در فلسطين اشغالي به مردم مي‌كند و تعدادي از كاركنان محلي و بين‌المللي آن در حملات رژيم صهيونيستي مجروح يا كشته شده‌اند. در جريان جنگ اخير غزه، اين رژيم اتهاماتي را نسبت به آنروا مطرح و ادعا كرد كه به مبارزان فلسطيني كمك مي‌كند. طرح اين اتهامات به امريكا و برخي ديگر كشورها بهانه داد تا كمك‌هاي خود به آنروا را قطع كنند، اما تحقيقات بعدي سازمان ملل نشان داد كه اين اتهامات صحت نداشته‌اند.
UNHCR
كميسارياي عالي سازمان ملل متحد براي پناهندگان، يك سازمان جهاني است كه به حفظ جان افراد، حفاظت از حقوق و ساختن آينده‌اي بهتر براي پناهندگان، جوامع به زور آواره شده و افراد بدون تابعيت اختصاص دارد كه در ١۴ دسامبر ١٩۵٠ تشكيل شده است. اين سازمان به عنوان جايگزين سازمان بين‌المللي پناهندگان و قبل از آن اداره كل نجات و توانبخشي سازمان ملل، به وجود آمد و تاكنون دو بار جايزه صلح نوبل در سال‌هاي ۱۹۵۴ و ۱۹۸۱ به آن اعطا شده است. تا سال ۲۰۲۳، نزديك به ۱۹ هزار نفر از ۱۳۸ كشور مختلف در كميسارياي عالي پناهندگان سازمان ملل مشغول به كار بوده‌اند و تعداد نامشخصي از افراد محلي نيز به اين سازمان در مكان‌هاي مورد نياز، كمك مي‌كنند. اين آژانس در سال ۱۹۸۴ نخستين دفتر خود در ايران را افتتاح كرد و به دنبال ورود گسترده پناهندگان عراقي در پي جنگ خليج‌فارس در سال ۱۹۹۱ و شروع بازگشت جمعي افغانستاني‌ها به كشورشان در سال ۱۹۹۲، حضور و فعاليت‌هاي خود در ايران را گسترش داد. بنا بر آمارهاي ارايه شده ازسوي اين آژانس، جمعيت پناهندگان در ايران در دوره‌هاي ورود گسترده به نزديك ۵ ميليون نفر نيز رسيده است.
UNDP
برنامه توسعه سازمان ملل متحد در حدود 170 كشور و منطقه فعال است و براي ريشه‌كن كردن فقر و در عين حال محافظت از كره زمين تلاش مي‌كند. UNDP به كشورها كمك مي‌كند تا سياست‌ها، مهارت‌ها، مشاركت‌ها و موسسات قوي را توسعه دهند تا بتوانند پيشرفت خود را حفظ كنند.
UNDP در سال ۱۹۶۵ آغاز به كار كرد تا برنامه‌هاي گسترده مربوطه به كمك‌هاي تكنيكي و كمك‌هاي مالي (صندوق) مخصوص ملل متحد را با هم تلفيق كند. در سال ۱۹۷۱، اين دو سازمان به‌طور كامل با هم تلفيق شدند و UNDP را شكل دادند. اين سازمان از سال ۱۹۶۵ در ايران دفتر نمايندگي خود را تاسيس كرده و از آن زمان تاكنون به فعاليت در زمينه بشردوستانه مشغول است.
OCHA
OCHA بخشي از دبيرخانه سازمان ملل متحد است كه مسوول گردآوري عوامل بشردوستانه براي اطمينان از پاسخ منسجم به شرايط اضطراري است. OCHA همچنين تضمين مي‌كند كه چارچوبي وجود دارد كه در آن هر بازيگر مي‌تواند در تلاش كلي پاسخ سهيم باشد. هماهنگي موثر اقدامات بشردوستانه مستلزم رهبري موثر در محل است. ما اين را در قالب هماهنگ‌كننده‌هاي بشردوستانه (HCs) يا هماهنگ‌كننده‌هاي مقيم سازمان ملل متحد (RCs) ارايه مي‌كنيم. مسووليت اصلي هماهنگي كمك‌هاي بشردوستانه برعهده مقامات ملي است، اما زماني كه نياز به كمك بين‌المللي باشد، هماهنگ‌كننده مقيم سازمان ملل، مسوول رهبري و هماهنگي تلاش‌هاي سازمان‌هاي بشردوستانه (اعم از سازمان ملل متحد و غيرسازمان ملل) است.
FAO
سازمان خواربار و كشاورزي (FAO) يك آژانس تخصصي سازمان ملل متحد است كه تلاش‌هاي بين‌المللي را براي شكست دادن گرسنگي رهبري مي‌كند. هدف فائو دستيابي به غذا و امنيت براي همه و اطمينان از دسترسي منظم مردم به مواد غذايي با كيفيت بالا و داشتن زندگي فعال و سالم است. اين سازمان در سال ۱۹۴۵ با حضور ۴۴ عضو سازمان ملل تشكيل شد و از آن زمان شمار اعضاي آن به ۱۹۵ عضو رسيده است. ايران در سال ۱۹۵۳ ميلادي به عضويت فائو در آمد و از آن زمان همكاري طولاني مدتي با آن داشته است. دفتر كشوري فائو در ايران در سال ۱۹۹۲ بازگشايي شد و طي سال‌هاي بعد، فائو كمك‌هاي فني و سياستي خود را در زمينه ارتقاي توسعه پايدار بخش كشاورزي و روستايي به ايران ارايه كرده است.
ICRC
كميته بين‌المللي صليب سرخ، يك سازمان بشردوستانه بين‌المللي است كه مقر اصلي آن در شهر ژنو واقع در سوييس قرار دارد و سابقه تاسيس آن به سال ۱۸۶۴ مي‌رسد. اين سازمان در ابتدا فقط در حوزه مراقبت از سربازان زخمي در جنگ فعاليت مي‌كرد، اما بعد در ديگر زمينه‌ها نيز وارد شد. تقريبا در همه كشورهاي جهان شعبه‌هايي از صليب سرخ وجود دارد كه در طول جنگ و صلح فعاليت مي‌كنند و در كشورهاي اصلي اين سازمان با نام هلال‌احمر شناخته مي‌شود.
اين سازمان هم‌اكنون در زمينه ارايه كمك‌هاي اوليه، پيشگيري از وقوع حوادث، سالم نگهداشتن آب آشاميدني، تعليم دادن پرستاران و ماماها، مراقبت از زايشگاه‌ها و مراكز رفاهي كودكان، بنا نهادن مراكز بيمارستان‌ها و برپا كردن بانك‌هاي خون فعال است.
فعاليت‌هاي هلال‌احمر در ايران تقريبا شناخته شده است و در اكثر بحران‌‌ها يا هر جا كه در سطح ملي نياز به حضور اين سازمان باشد، داوطلبان و كادر آن حاضر مي‌شوند و به ارايه كمك و خدمات اقدام مي‌كنند.