در واكنش به ادعاي وال‌استريت ژورنال
ايران ارسال موشك‌هاي بالستيك به روسيه را قويا تكذيب كرد
هراس غرب
از فصل تازه هم‌صدايي تهران-مسكو
روزنامه وال استريت ژورنال و خبرگزاري رويترز، به‌طور جداگانه، به نقل از مقامات امريكايي و اروپايي مدعي شدند ايران موشك‌هاي بالستيك كوتاه‌برد به روسيه ارسال كرده است. مقامات غربي مدعي شدند اين اقدام تهران، ابزار نظامي قدرتمند ديگري دراختيار روسيه براي ادامه جنگ در اوكراين قرار خواهد داد. همزمان ايران تحويل موشك‌هاي بالستيك براي استفاده در جنگ روسيه در اوكراين را تكذيب كرد. سخنگوي نمايندگي ايران در سازمان ملل در نيويورك گفت: ايران خود از مشاركت در چنين اقداماتي پرهيز مي‌كند، اما از ديگر كشورها نيز مي‌خواهد كه تحويل تسليحات به طرف‌هاي درگير در مناقشه را متوقف كنند. همچنين، در بيانيه هيات نمايندگي ايران آمده است: ايران ارايه كمك نظامي به طرف‌هاي درگير در مناقشه -كه منجر به افزايش تلفات انساني، تخريب زيرساخت‌ها و فاصله گرفتن از مذاكرات آتش‌بس مي‌شود- غيرانساني مي‌داند. بنابراين، ايران نه تنها خود از مشاركت در چنين اقداماتي خودداري مي‌كند، بلكه از ساير كشورها نيز مي‌خواهد كه تحويل سلاح به طرف‌هاي درگير در مناقشه را متوقف كنند. در همين راستا، سفارت روسيه در واشنگتن از اظهارنظري فوري در اين باره خودداري كرد. پيش از اين نيز غرب مدعي بود روسيه پهپادهاي ايراني را در جنگ عليه اوكراين استفاده مي‌كند؛ ادعايي كه ايران همواره آن را رد كرده است. غرب همچنين كره‌شمالي را شريك تسليحاتي روسيه در جنگ اوكراين مي‌داند.
اين ادعاها درحالي رسانه‌اي شد كه همكاري نظامي ايران و روسيه عميق‌تر شده با اين همه تهران بارها نقش خود در جنگ اوكراين را انكار كرده و بر صلح تاكيد داشته و دارد. با اين همه مقامات اروپايي در گفت‌وگو با وال استريت ژورنال مدعي شدند كه ايالات‌متحده در جريان نشست پنجشنبه براي سفرا در واشنگتن، خبر ارسال محموله‌هاي موشكي را با متحدانش به اشتراك گذاشته است. در همين رابطه، الجزيره به نقل از مقامات امريكايي گزارش داد ايالات‌متحده و اروپا در حال هماهنگي و تلاش براي تصويب و اعمال تحريم‌هايي ادعايي عليه تهران به دليل حمايت از روسيه هستند. در همين رابطه، يك مقام امريكايي در گفت‌وگو با وال استريت ژورنال مدعي شد اين موشك‌ها، مدت‌هاست قرار بوده به روسيه ارسال شود كه بالاخره چنين شد. شان ساوت، سخنگوي شوراي امنيت ملي ايالات‌متحده نيز در ادعايي، رويكرد غرب را در قبال اين تحولات ادعايي اين‌گونه مطرح كرد: ما نسبت به تعميق مشاركت امنيتي بين روسيه و ايران از آغاز حمله تمام عيار روسيه به اوكراين هشدار داده‌ايم و از اين گزارش‌ها نگران هستيم. هرگونه انتقال موشك‌هاي بالستيك ايران به روسيه نشان‌دهنده حمايت (ادعايي) ايران از روسيه در اوكراين خواهد بود. اين مقام امريكايي در موضع‌گيري ادعايي خود عليه ايران افزود: در اجلاس گروه 7 و در اجلاس ناتو در تابستان امسال، ما و شركاي‌مان به صراحت اعلام كرده‌ايم كه آماده هستيم تا هم‌صدا در باب همكاري تهران و مسكو اقدامات لازم را تعريف كنيم.
ناظران معتقدند اين اتهامات و ادعاهاي غرب درحالي مطرح مي‌شود كه در ايران، دولت جديد مسعود پزشكيان اميدوار است با «تعامل عزتمندانه» با غرب و برداشتن تحريم‌هاي اروپا و ايالات‌متحده، به رونق اقتصادي در داخل كمك كند. پيش از اين، در ماه مارس، رهبران گروه هفت تهديد كردند در صورت انتقال موشك‌هاي ايران، تحريم‌هاي هماهنگ‌شده‌اي را عليه تهران اعمال خواهند كرد. طبق ادعاي مقامات غربي، محموله ارسالي (ادعايي) شامل چندصد موشك بالستيك كوتاه‌برد مي‌شود. ايران انواع مختلفي از اين تسليحات را دراختيار دارد كه برد آنها تا حدود 800 كيلومتر است. يك مقام بلندپايه اروپايي در گفت‌وگو با وال استريت ژورنال مدعي شد: اين پايان كار نيست و احتمالا در روزها و هفته‌هاي آينده روند انتقال سلاح ادامه خواهد داشت. او مدعي شد ارسال محموله موشك درحالي انجام مي‌شود كه پدافند هوايي اوكراين به‌شدت از سوي موشك‌ها و رگبارهاي هواپيماهاي بدون سرنشين روسيه به چالش كشيده شده است. ضعف پدافند هوايي اوكراين، نكته‌اي بود كه ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين به مقامات غربي كه روز جمعه براي گفت‌وگو درباره نيازهاي نظامي اوكراين در پايگاه هوايي رامشتاين در آلمان گرد هم آمده بودند، گوشزد كرد. زلنسكي گفت كه جهان به اندازه كافي سامانه‌هاي دفاع هوايي دارد تا اطمينان حاصل كند كه حملات روسيه عليه اوكراين عقيم خواهد ماند. اوكراين براي مهار موشك‌هاي بالستيك شليك شده از سوي روسيه تلاش زيادي كرده است. براساس تجزيه و تحليل وال استريت ژورنال از داده‌هاي نيروي هوايي اوكراين، در شش ماهه منتهي به ماه مارس، اوكراين تنها 10درصد از موشك‌هاي بالستيك پرتاب شده توسط روسيه را ساقط كرد.
پيش از اين، در پي گزارش‌هايي مبني بر تعميق روابط تهران و مسكو در هفته‌هاي اخير و پيشبرد پيمان راهبردي بيست ساله ميان آنها و همچنين طرح ادعاهايي مبني بر انتقال تسليحات از ايران به روسيه، ايالات‌متحده روز جمعه اعلام كرد، هرگونه انتقال موشك‌هاي بالستيك ايران به روسيه، زمينه‌ساز تشديد دامنه جنگ در اوكراين مي‌شود. رويترز در ماه آگوست مدعي شد روسيه منتظر تحويل قريب‌الوقوع صدها موشك بالستيك فتح-360 از ايران است و ده‌ها پرسنل نظامي روس در ايران در حال آموزش تسليحات هدايت‌شونده ماهواره‌اي براي استفاده نهايي در جنگ اوكراين هستند.
پيش از اين نيز منابع و رسانه‌هاي غربي ادعاهاي مشابهي را مطرح كرده بودند. بلومبرگ در گزارشي به نقل از منابع امريكايي مدعي شده بود گزارش‌هايي مبني بر تامين موشك‌هاي بالستيك ايران به روسيه منتشر شده است، اما هنوز بر سر برخي از نكات ضروري توافق حاصل نشده است. در اكتبر 2022، واشنگتن‌پست نيز مدعي شد ايران در حال آماده‌سازي اولين محموله موشك‌هاي بالستيك كوتاه‌برد فاتح-110 و ذوالفقار است. در فوريه سال جاري، رويترز اين ادعا را مطرح كرد كه روسيه تاكنون حداقل چهار محموله موشك از ايران دريافت كرده است. سپس، اوايل هفته گذشته، بلومبرگ در گزارشي ادعا كرد كه ايران ارسال اين تسليحات را در عرض چند روز آغاز خواهد كرد. تا به امروز، هيچ موشك بالستيك ايراني ازسوي روسيه به سوي اوكراين شليك نشده است. برخي گزارش‌ها نيز در باب حمل دو نوع موشك بالستيك كوتاه برد ابابيل و فتح-360، با پرسنل روسي كه گفته مي‌شود قبلا در ايران آموزش ديده‌اند، ادعاهايي را مطرح كردند.
موشك‌هاي بالستيك براي اكثر سامانه‌هاي پدافند هوايي بسيار سريع و بزرگ هستند كه رهگيري آنها را سخت مي‌كند. به ادعاي تحليلگران نظامي غربي، سامانه دفاع موشكي پاتريوت تنها راه قابل اعتماد اوكراين براي سرنگوني اين موشك‌ها است، اما كي‌يف تعداد كمي از اين موشك‌ها را دراختيار دارد. فابيان هينز، پژوهشگر موسسه بين‌المللي مطالعات استراتژيك، انديشكده مستقر در لندن، به وال استريت ژورنال گفت: موشك‌هاي ادعايي ايراني مي‌توانند در كنار بمب‌هاي گلايد و پهپادهاي روسي به كار گرفته شوند و سعي كنند اوكراين را در ميدان نبرد تحت كنترل خود درآورند.
در همين حال، مقامات اروپايي روز جمعه مدعي شدند كه با همتايان امريكايي براي اعمال تحريم‌هاي تازه عليه ايران هم‌صدا شده‌اند. به گزارش رويترز، مقامات اروپايي مدعي شدند با توجه به اينكه موضع ايران در ماه‌هاي اخير نسبت به همكاري تسليحاتي با روسيه به طور گسترده مورد انتظار بود؛ بنابراين، كارهاي مقدماتي عليه ايران در تابستان انجام شد. طبق گزارش الجزيره، اروپايي‌ها احتمالا شركت هواپيمايي ايران، ايران اير، را از پرواز به فرودگاه‌هاي اروپايي منع خواهند كرد. به ادعاي ناظران اين امر مي‌تواند روابط تجاري ايران و اروپا را تحت‌تاثير قرار داده و روابط ميان اين گروه از بازيگران را سرد كند. رويترز نيز مدعي شد، اروپايي‌ها همچنين قرار است مجموعه‌اي از شركت‌ها و افراد ايراني را كه در انتقال ادعايي موشك‌ها مشاركت دارند، از‌جمله شركت‌هاي حمل‌ونقل هدف تحريم قرار دهند.
با اين حال، درحالي كه مقامات اتحاديه اروپا در اوايل سال جاري گفته بودند كه انتقال موشك‌هاي ايران به روسيه «خط قرمزي» خواهد بود كه مي‌تواند مستقيما بخشي از كاهش تحريم‌هايي را كه تهران در توافق هسته‌اي 2015 به دست آورد، به عقب برگرداند. يك ديپلمات ارشد اروپايي هفته گذشته به وال استريت ژورنال گفت كه ديگر روابط اقتصادي يا بانكي با ايران فراتر از بخش خطوط هوايي قطع نمي‌شود. مقامات غربي و ايراني اميدوارند كه انتخاب مسعود پزشكيان به رياست‌جمهوري بتواند زمينه‌ساز تعامل با تهران در باب نفوذ ايران در منطقه و برنامه هسته‌اي‌اش شود. همچنين، انتظار مي‌رود تهران از مجمع عمومي آتي سازمان ملل به عنوان فرصتي براي مقدمه‌چيني جهت تعامل با غرب استفاده كند، اما به نظر مي‌رسد تنش‌ها ميان تهران، بروكسل و واشنگتن بالا گرفته باشد.
ايالات‌متحده طي 18 ماه گذشته با ميانجيگري مقامات عماني مذاكرات دوره‌اي با ايران داشته و نسبت به انتقال موشك به روسيه هشدار داده است. به ادعاي وال استريت ژورنال، مقامات ايالات‌متحده مدعي‌اند كه به دنبال ادامه رايزني‌ها با ايران در ماه‌هاي آينده هستند. آن‌طور كه وال استريت ژورنال مدعي است، تمايل مسكو براي دستيابي به اين موشك‌ها در ماه دسامبر زماني مشخص شد كه هيات روسي از منطقه‌اي آموزشي در ايران كه مقر موشك‌هاي بالستيك و تجهيزات مرتبط از‌جمله موشك كوتاه‌برد ابابيل هستند، بازديد كرد. اين گزارش مدعي است، سفر هيات روسي، به دنبال سفر سرگئي شويگو، وزير وقت دفاع روسيه، به مقر نيروي هوافضاي سپاه پاسداران در تهران صورت گرفت. مقامات امريكايي در آن ديدار گفتند كه شويگو از موشك‌هاي ابابيل و ساير سامانه‌هاي موشكي بازديد كرد. اين مقام روسي همچنين با سرلشكر محمد باقري، رييس ستاد كل نيروهاي مسلح ايران ديدار داشت و از اينكه روابط روسيه و ايران در حال رسيدن به سطح جديدي است، خرسند بود. مايكل سينگ، مدير ارشد سابق امور خاورميانه در شوراي امنيت ملي به وال استريت ژورنال گفت كه واشنگتن و متحدانش بايد از وسوسه تحميل تحريم‌ها در واكنش به انتقال ادعايي موشك به روسيه اجتناب كنند. به باور اين تحليلگر چنين كنشي صرفا زمينه‌ساز تشديدتنش شده و مانع از تعامل سازنده با ايران خواهد شد.