نیاز هلال احمر به طبيبي حاذق و دلسوز
پرستو اميدي
جمعيت هلال احمر كشور به عنوان بزرگ‌ترين سازمان مردم نهاد و محور خدمات بشردوستانه در روزهايي بحراني و نابسامان از بدو شكل‌گيري به سر مي‌برد.
جمعيت هلال احمر، در طول بيش از يك قرن فعاليت خود به عنوان بزرگ‌ترين سازمان مردم نهاد كشور نقش موثري در حوزه‌هاي مختلف از جمله امداد و نجات، خدمات بشردوستانه، بهداشت و‌درمان و... ايفا كرده است. بسياري از خدماتي كه از آنها با عنوان امور حاكميتي ياد مي‌شده است، در اين سال‌ها توسط اين سازمان مردم نهاد به خوبي ارائه شده بدون آنكه نيازمند تخصيص منابع و اعتبارات كلان باشد. اين كار بزرگ به واسطه بهره‌مندي اين نهاد اجتماعي از سرمايه ارزشمندي محقق شده است كه از آن با عنوان «سرمايه اجتماعي» ياد مي‌شود. سرمايه اجتماعي بزرگ‌ترين دارايي جمعيت هلال احمر است كه در طول اين سال‌ها و در همه بحران‌ها (اعم از جنگ، زلزله، سيل، اپيدمي كرونا و...) موجب شده كه عملكرد هلال احمر ايران در داخل و خارج از كشور «تحسين‌برانگيز» ارزيابي شود. بهرام بیضایی و سوسن تسلیمی در پشت‌صحنه فیلم «شاید وقتی دیگر» البته مهم‌ترين دليل محبوبيت و كارآمدي اين نهاد بين‌المللي در «اصول هفتگانه نهضت جهاني صليب سرخ و هلال احمر» كه همه جمعيت‌هاي ملي عضو اين نهضت، ملزم به پذيرش و اجراي آن هستند، نهفته است. «بي‌طرفي»، «بي‌غرضي»، «استقلال»، «خدمات داوطلبانه»، «بشردوستي»، «يگانگي» و «جهان شمولي» هفت اصلي هستند كه از ابتداي تشكيل نهضت جهاني صليب سرخ و هلال احمر، چارچوب اصلي فعاليت اين نهاد را مشخص كرده و همواره محافظ آن در برابر انحراف‌ها و كجروي‌ها بوده‌اند.
اينكه امروز شرايط هلال احمر بحراني است، ناشي از عدول از همين اصول است. اگر چه در تمام دوران‌هاي مديريتي، هم قبل از پيروزي انقلاب اسلامي و هم پس از آن، دولت‌ها نگاهي مصلحت‌انديش و سياسي به اين نهاد مردمي داشته‌اند، اما عمدتا مديران، كاركنان و داوطلبان توانسته‌اند در سايه همين اصول هفتگانه از استحاله اين سازمان جلوگيري و از توفان‌ها به سلامت عبور كنند، اتفاقي كه در دولت سيزدهم به گونه‌اي ديگر رقم خورد و جمعيت هلال احمر را به سازماني سياست‌زده و رو به افول بدل كرد.
انتخاب رييس جمعيت هلال احمر در دولت شهيد رييسي از ابتدا با حاشيه‌هايي همراه بود، نه به حرف دلسوزان و دغدغه‌مندان توجه و نه حتي قوانين موجود به درستي رعايت شد و نتيجه آن آغاز دوراني بود كه جمعيت هلال احمر را در لبه خطرناك پرتگاهي قرار داد كه نجات آن كاري بسيار حساس و دشوار است.
در سه سال گذشته، در شوون مختلف هلال احمر بدعت‌هاي خطرناكي ايجاد شده است. بدعت‌هايي كه اگر هرچه سريع‌تر متوقف و اصلاح نشوند، مي‌توانند جمعيت را در سراشيبي سقوط قرار بدهند گرچه كه شايد همين حالا هم دير باشد.
اگر بخواهيم از همين روزها و هفته‌هاي اخير شروع كنيم، انتخابات مجامع جمعيت هلال احمر كه تعيين‌كننده مهم‌ترين ركن سياستگذاري و نظارت در اين سازمان است، در فرآيندي غيرشفاف مهندسي شد. نه به توصيه‌ها براي تعويق زمان آن با توجه به شرايط دولت توجه و نه حداقل مسائل اخلاقي در روند اطلاع‌رساني، ثبت‌نام و راي‌گيري در آن رعايت شد. به عنوان نمونه براي ثبت‌نام نامزدها اطلاع‌رساني مناسبي انجام نشد، اما پس از پايان انتخابات، تمام توان رسانه‌اي جمعيت هلال احمر براي تبليغ نتايجي كه از قبل قابل پيش‌بيني بود، بسيج شدند. نگاهي به منتخبان مجامع شهرستان‌ها و هيات‌مديره استان‌ها بيانگر اين واقعيت است كه جرياني در جمعيت هلال احمر تمام تلاش خود را براي تشكيل يك شوراي عالي همسو، با استفاده از فرصت به وجود آمده از زمان شهادت دكتر رييسي تا استقرار دولت جديد، به كار بسته است.
در سه سال گذشته مسير حركت هلال احمر در حوزه‌هاي مختلف دستخوش تغييرات اساسي شد، از آن‌جمله مي‌توان انتصاب بي‌سابقه مديران نامرتبط در پست‌هاي حساس، اعزام بي‌ضابطه افراد و نزديكان به ماموريت‌هاي خارجي، هزينه‌هاي سنگين براي تبليغات و همراه كردن خبرنگاران و رسانه‌ها را نام برد.
جالب است كه در سال‌هاي اخير، به يك‌باره همه رسانه‌ها براي تبليغ هلال احمر و خصوصا مديران آن همسو شده‌اند و صداي هيچ انتقادي از رسانه‌اي شنيده نمي‌شود، حال آنكه عملكرد هلال احمر در اين چند سال بيش از هر زمان ديگري درخور انتقاد بوده كه امدادرساني در سوانح داخلي و خارجي اين چند سال اوج بروز و ظهور اين شرايط است. بايد ديد اين عدم انتقاد رسانه‌ها اعم از رسانه ملي، روزنامه‌ها، پايگاه‌هاي خبري و... از كجا نشات گرفته است؟
در اين ماه‌هاي اخير «آش آنقدر شور شد» كه حتي مديران ارشد و منصوب شده در همين دوره نيز ناراضي از شرايط، لب به انتقاد گشوده و حتي دبيركل هلال احمر كه دومين مقام اجرايي اين سازمان محسوب مي‌شود و در بين كاركنان به عنوان فردي شريف، صديق و دلسوز شناخته مي‌شد از سمت خود استعفا كرد.
دولت چهاردهم در هلال احمر كار سختي پيش رو دارد، از طرفي بايد يك زمين سوخته را كه به عنوان باغي پر رونق معرفي شده است، تحويل گرفته و به شكلي آن را مديريت كند كه حداقل بتواند به سال‌هاي قبل خود برگردد!
از طرف ديگر استخدام‌هاي بي‌ضابطه و پرتعداد، كاركناني دلسرد شده در سه سال، انحراف از مسير اصول و اهداف، خريدهاي كلان و غيرشفاف، از بين بردن سرمايه‌هاي استراتژيك و بسياري موارد ديگر چالش‌هايي هستند كه به زودي بايد با تدبير رييس جديد هلال احمر چاره‌انديشي شوند.
رييس جديد هلال احمر ابتدا بايد كاركنان متخصص و توانمندي كه هريك به شكلي دور نگه داشته شده و كنار مانده‌اند را دوباره به روزهاي بهتر اميدوار كند، رمز موفقيت هلال احمر در سال‌هاي گذشته مديران و كاركنان دلبسته، دلسوز و متخصص بوده است كه اين افراد امروز يا كنار گذاشته شده‌اند يا نااميد از آينده، روزها و ماه‌ها را سپري مي‌كنند، همان طور كه دكتر پزشكيان تاكيد كرد، هر كس بدون شايستگي به مسووليتي رسيده است بايد به جايگاه واقعي خود بازگردد و كساني كه به ناحق كنار گذاشته شده‌اند لازم است در جايگاه خود قرار بگيرند. وقتي در همين انتخابات اخير رياست‌جمهوري، مديران ارشد هلال احمر فعاليت سياسي كردند و تا آنجا پيش رفتند كه بدون واهمه «راي‌دهندگان به پزشكيان» را كساني دانستند كه جايي در هلال احمر ندارند، اكنون كه پزشكيان در راس قوه مجريه قرار گرفته است، نمي‌توانند دلسوز و همراه باشند و احتمال آنكه سرپيچ‌هاي خطرناكي كه در مسير است، نپيچند تا تماشاگر سقوط به دره‌هاي ناكامي باشند، زياد است. اين در حالي است كه هلال احمر بر اساس اصول هفتگانه خود (صرف‌نظر از قوانين ناظر بر انتخابات در كشور) اساسا نبايد جهت‌گيري سياسي داشته باشد و اين عدول از اصول هفتگانه آسيبي است كه جبران آن به سادگي امكان‌پذير نيست.
پس از آن مي‌توان انتظار داشت، هلال احمر در شكل واقعي دوباره حركت رو به رشد خود را آغاز كند، البته اين حركت مثل همه اين يك قرن بايد با آرامش همراه باشد، هياهوي رسانه‌اي در اين چند سال جز براي سرپوش گذاشتن به واقعيت موجود، دستاوردي براي هلال احمر نداشته است.
در اين راه البته مشورت گرفتن از دلسوزان بسيار مهم است، پيشنهاد نگارنده به رييس جديد جمعيت هلال احمر كه احتمالا در هفته‌هاي آينده ساكن طبقه دوازدهم ساختمان «صلح» خواهد شد، اين است كه از توصيه‌هاي نماينده ولي‌فقيه در جمعيت استفاده كند، ايشان بهتر از هركسي مي‌تواند ابعاد پنهان آنچه در اين سال‌ها بر هلال احمر گذشته است را روايت كند.
و در آخر اينكه فراموش نكنيم فرصت هلال احمر اندك است و خطرها بسيار، همين روزهايي كه جريان‌هايي در تلاش براي حفظ وضع موجود‌ند، نفس‌هاي اين سازمان آسيب ديده به شماره افتاده است. پزشك جمهور خود بهتر از هر كسي مي‌داند كه بيماري اينچنين رنجور، طبيبي حاذق و دلسوز مي‌خواهد.