احسان پناهبر | حملات بيامان و بيوقفه اسراييل به نقاطي در لبنان در 24 ساعت گذشته نشان ميدهد هدف اين رژيم قرار دادن خاورميانه در آستانه جنگي ويرانگر و منطقهاي است. به گزارش الميادين، جنگندههاي اين رژيم شامگاه جمعه و بامداد شنبه در بيش از 30 حمله متعدد به ضاحيه بيروت ويرانيها و تلفات بسياري را بر لبنان تحميل كردند. همچنين حملات متعدد و مرگباري نيز به دره بقاع صورت گرفته كه ويراني و تلفات بسيار بالايي برجاي گذاشته تا جايي كه عكاس خبرگزاري فرانسه مدعي است كه شكافهايي به اندازه 5 كيلومتر ايجاد شده است.
شامگاه جمعه، در جريان حمله هدفمند اين رژيم با بمبهاي سنگرشكن به شش ساختمان در ضاحيه بيروت، ارتش اسراييل مدعي است برخي فرماندهان و مقامات حزبالله را هدف قرار داده است. گزارشهاي محلي حجم ويراني را بسيار بالا ارزيابي ميكنند و ميگويند آواربرداري ممكن است روزها به طول بينجامد. نيويورك تايمز نيز به نقل از منابعي مدعي شد هدف قرار دادن مقامات بلندپايه حزبالله و احتمالا سيدحسن نصرالله، پس از اطلاع اسراييل از برگزاري نشست بلندپايه فرماندهان اين گروه در استحكامات زيرزميني اين جنبش صورت گرفت.
دفتر بنيامين نتانياهو، نخستوزير اسراييل شامگاه جمعه و پس از حمله به ضاحيه بيروت در اطلاعيهاي اعلام كرد شخص نخستوزير اسراييل دستور حملهاي را -كه ادعا ميشود سيدحسن نصرالله هدف آن بوده- صادر كرد. اين اطلاعيه همچنين اعلام كرد كه نتانياهو سفر خود به امريكا را كوتاه كرده و فورا به اسراييل بازخواهد گشت. آكسيوس به نقل از مقامات اسراييلي مدعي شد اولين بحث براي ترور سيدحسن نصرالله پيش از سفر نتانياهو به نيويورك مطرح شد. همزمان، دانيل هاگاري، سخنگوي ارتش اسراييل مدعي شد اين حملات «بسيار دقيق» ارزيابي شده و مقر اصلي حزبالله كه به ادعاي او در زير زمين در زير ساختمانهاي مسكوني قرار داشت، هدف قرار گرفت. وزارت بهداشت لبنان گفت كه دستكم 6 نفر شهيد و 91 نفر مجروح شدهاند، درحالي كه برخي برآوردهاي اوليه تعداد كشتهها را تا 300 نفر اعلام ميكند. انتظار ميرود با آواربرداري تدريجي، تعداد تلفات بيشتر شود. رسانههاي اسراييلي مدعي شدند سيدحسن نصرالله، دبيركل حزبالله لبنان هدف اصلي حملات به ضاحيه بيروت بوده است. اين درحالي است كه رسانههاي منطقه و بينالمللي به نقل از منابع حزبالله گفتند كه رهبر حزبالله «زنده و سالم» است. به گزارش ايرنا، مسعود پزشكيان، رييسجمهور ايران در پيامي اين حمله را «جنايت جنگي آشكار» خواند و آن را به شدت محكوم كرد. عباس عراقچي، وزير امور خارجه ايران كه در نيويورك به سر ميبرد، در جلسه اضطراري شوراي امنيت سازمان ملل با اشاره به همكاري امريكا در جنايات اسراييل در منطقه گفت: اسراييل در حملاتش از بمبهاي امريكايي استفاده ميكند. آنتوني بلينكن، وزير خارجه امريكا نيز گفت ايالاتمتحده خواستار آتشبس در سراسر مرز لبنان با سرزمينهاي اشغالي است. او با ابراز نگراني از گسترش جنگ به سراسر منطقه گفت: «هماكنون لحظهاي بحراني در سراسر منطقه و جهان است.» همچنين، رسانههاي محلي لبنان گزارش دادند اندكي پس از نيمه شب نيز صداي انفجارهاي تازهاي در بيروت شنيده شد و دود بر فراز شهر بلند شد. در همين رابطه، اسراييل اعلام كرد كه به سه مكان ديگر در ضاحيه بيروت حمله كرد. حزبالله با صدور بيانيهاي وجود سلاح در ساختمانهاي غيرنظامي مورد هدف را تكذيب كرد. حملات بيشتر اسراييل به حومه جنوبي بيروت تا پيش از ساعت 4 صبح نيز ادامه داشت.
اين تحولات درحالي است كه منابع لبناني گزارش ميدهند اسراييل در شبانهروز گذشته دامنه حملات به لبنان را گسترش داده است. شبكه المنار، وابسته به حزبالله لبنان از حملات به نقاط مختلف ازجمله طاريا، النبي شيت، و جنتا در در دره بقاع خبر ميدهد. به گزارش الميادين، اسراييل از هوا و دريا نيز به منطقه صور در جنوب لبنان حمله كرد. در پاسخ، رزمندگان حزبالله نيز با حملات راكتي و موشكي به برخي شهرها در سرزمينهاي اشغالي، به جنايات شامگاه اسراييل در بيروت پاسخ دادند. گزارشها از منابع عبري حاكي از فعال شدن آژير خطر در برخي شهرهاي اسراييلي بود. همزمان، ارتش اسراييل مدعي است محمدعلي اسماعيل، فرمانده يگان موشكي حزبالله لبنان در جنوب لبنان را به همراه معاونش، حسين احمد اسماعيل، به شهادت رسانده است. محمد علي اسماعيل فرمانده يگان موشكي اسراييل، در روزهاي اخير ضربات متعددي به شهرهاي اسراييلي وارد كرده است، از جمله پرتاب موشكهاي متعدد جديد بالستيك به تلآويو و حيفا. آويچاي آدرايي، سخنگوي عربي ارتش اسراييل در شبكه ايكس مدعي شد اين دو فرمانده به شهادت رسيدهاند، گرچه از چند و چون آن اطلاعاتي منتشر نكرد. حزبالله لبنان هنوز در اين زمينه اظهارنظري نكرده است.
ناظران معتقدند اسراييل به دنبال گسترش جنگ در منطقه است و هدف اسراييل از حملات بيامان به لبنان، ايجاد شرايطي مشابه در غزه است. اليا مگنير، تحليلگر نظامي و امنيتي مستقر در بروكسل به گاردين گفت كه ارتش اسراييل هيچ تمايزي بين غيرنظاميان و جنگجويان در غزه و اكنون در لبنان قائل نميشود. سياست ارتش اسراييل براي تخريب زيرساختهاي غيرنظامي مانند ساختمانهاي آپارتماني در بيروت براي گسترش وحشت در ميان مردم طراحي شده است. اين تحليلگر نظامي و امنيتي افزود راهبرد اسراييل در منطقه همين است. آنها بر اساس ارزش بالاي هدفي كه ميخواهند ترور كنند، حق خود ميدانند كه حتي غيرنظاميان را به تعداد معيني بكشند. مگنير در ادامه گفت در دكترين ارتش اسراييل تلفات غيرنظاميان اهميت چنداني ندارد. او با اشاره به حمله قريبالوقوع زميني اسراييل به لبنان افزود: من فكر ميكنم اين آغاز يك جنگ بسيار طولاني و يك كشتار بزرگ است، زيرا اكنون ديگر قوانيني در اين جنگ وجود ندارد.
برخي ناظران نيز بر آنند حمله به بيروت به معناي گسترش دامنه تاكتيكهاي اسراييل است؛ تاكتيكهايي كه در غزه به آن متوسل شده بود. عبدالجواد عمر، پژوهشگر و نظريهپرداز در مورد بحرانهاي منطقه در گفتوگو با نيويورك تايمز معتقد است بمباران گسترده اسراييل با هدف آوارگي گسترده غيرنظاميان طراحي شده است. اين پژوهشگر افزود حمله به لبنان البته از مقوله ديگري جداي از غزه است. حزبالله از نظر انواع تسليحات، عمق استراتژيك و سيستمهاي اتحاد با حماس يكسان نيست. اسراييل بايد منابع زيادي را براي اين حمله تدارك ببيند. به علاوه، با حمله به لبنان، خطر گشوده شدن جبهههاي ديگر، ازجمله در كرانه باختري و يمن نيز براي اين رژيم وجود دارد. اين نظريهپرداز بحران منطقه معتقد است: وقتي صحبت از جنگ همهجانبه ميشود، وقتي صحبت از لبنان ميشود، بايد از تهاجم زميني نيروهاي اسراييلي به سمت شهرهاي جنوبي لبنان و سپس بيروت گفت. اسراييل به دنبال اجراي دكترين ضاحيه است و به نظر هدف بلندمدت اين رژيم، اشغال بخشهايي در نواجي جنوبي لبنان باشد.
باتوجه به اهميت حملات شبانهروز گذشته به لبنان، چشم تمامي جهان به سمت تحولات منطقه دوخته شده است. در همين راستا، رسانههاي مطرح جهان نيز با قرار دادن اين تحولات در صدر خبرهاي خود، به آن واكنشهاي متفاوتي نشان دادهاند. روزنامه اعتماد به بررسي و بازنشر اهم نظرات اين رسانهها پرداخته است.
1- گاردين: اسراييل ستون مقاومت
را هدف قرار داد اما پيروز نميشود
روزنامه گاردين، چاپ بريتانيا در واكنش به حمله شامگاه جمعه اسراييل به ضاحيه بيروت نوشت هدف قرار دادن نصرالله، حتي اگر آسيبي به او وارد نشده باشد، به معناي تشديد تنشها است. اين روزنامه با حياتي خواندن اتحاد ميان تهران و حزبالله، اين جنبش را مهمترين دارايي منطقهاي ايران دانست كه عليه اسراييل در منطقه مقاومت ميكند. گاردين حزبالله را «ستون محور مقاومت» در منطقه ارزيابي كرد و افزود وجود زرادخانه موشكي بزرگ حزبالله در مرز شمالي سرزمينهاي اشغالي مدتهاست كه به عنوان يك عامل بازدارنده در برابر حمله اسراييل به ايران و برنامه هستهاي آن عمل ميكند. بنابراين، تضعيف اين جنبش از سوي اسراييل، نه در طول جنگ غزه كه سالهاست برنامهريزي ميشود. گاردين همچنين مدعي شد حملات به قلب فرماندهي حزبالله در روزهاي اخير با دو هدف تشديد تنش در منطقه و همچنين فروپاشي تشكيلات نظامي حزبالله صورت گرفته است. هر كدام از اين اهداف اگر محقق شود، خود به زنجيره تنشها ميافزايد. به ادعاي اين روزنامه بريتانيايي، بعيد است ايران اجازه دهد متحد اصلي و قدرتمندش در منطقه با حملاتي مانند شامگاه جمعه تضعيف و دلسرد شود.به ادعاي گرادين احتمالا، ايران با باز كردن جبهههاي ديگر عليه اسراييل تلاش خواهد كرد فشار بر حزبالله و لبنان كاهش يابد.
2-بلومبرگ: اسراييل به دنبال كشاندن
ايران به جنگ است؛ تهران اجازه نميدهد
رسانه ديگر بريتانيايي، بلومبرگ نيز به افزايش تنش ميان حزبالله و اسراييل پرداخته است و حملات جمعه شب به مقر فرماندهي حزبالله در حومه بيروت را بخش پاياني پازل جنگ تمام عيار در لبنان ميداند. بلومبرگ مينويسد در روزهايي كه از انفجار پيجرها در لبنان ميگذرد، نيروهاي اسراييلي حملات خود را به حزبالله افزايش دادهاند، اهدافي را در سراسر كشور هدف قرار داده و رهبران ارشد اين جنبش را ترور كردهاند. حزبالله نيز در پاسخ، صدها راكت به شمال اسراييل شليك كرده كه شامل اولين تلاش براي هدف قرار دادن تلآويو با موشك بالستيك نيز ميشود. از نظر اين رسانه، دو طرف در ماههاي اخير با محك زدن يكديگر، تلاش داشتند تا از بروز جنگ تمام عيار پرهيز كنند. اما به نظر ميرسد در ماهها اخير، به شرايط بحرانيتر شده و سرعت نزديك شدن به جنگ تمام عيار بسيار بالا رفته است. بلومبرگ با اشاره به نقش (ادعايي) ايران در اين درگيريها نيز نوشت تلاش ايران بر اين بوده است تا در شرايط كنوني از مداخله مستقيم در درگيريها اجتناب كند، چراكه مسعود پزشكيان، رييسجمهور ايران آن را «تله»اي از جانب اسراييل براي ايران ميداند.
3- واشنگتن پست: اسراييل
مقدمه حمله زميني به لبنان را فراهم كرد
واشنگتن پست در گزارشي به تحولات اخير لبنان پرداخته و مينويسد درحالي كه ديپلماتها براي جلوگيري از جنگ همهجانبه تلاش ميكردند، بنيامين نتانياهو، نخستوزير، در مجمع عمومي سازمان ملل گفت كه اسراييل تا زماني كه به پيروزي نرسد به جنگ ادامه ميدهد. اين روزنامه از شكست طرح آتشبس 21 روزه در لبنان با توجه به حمله اسراييل به ضاحيه بيروت نوشت و معتقد است در صورت هر گونه نتيجهاي، بعيد است طرح صلح بايدن راه به جايي ببرد. اين روزنامه به نقل از يوسي كوپرواسر، رييس سابق تحقيقات در اطلاعات نظامي اسراييل نوشت، پس از حمله روز جمعه به ضاحيه بيروت ساعتها و روزهاي آينده در منطقه بحراني خواهند بود. اگر حزبالله پاسخ سنگيني به اسراييل بدهد، اين به معناي آن است كه ايالاتمتحده نيز به اسراييل براي تهاجم زميني چراغ سبز نشان ميدهد. اين روزنامه همچنين مدعي استقبال اسراييليها از حمله سراسري اسراييل به لبنان است و مينويسد نوعي همگرايي در اسراييل براي تهاجم به لبنان و حملات عليه حزبالله وجود دارد. واشنگتن پست در گفتوگو با اساف اوريون، رييس سابق برنامهريزي استراتژيك ارتش اسراييل، به نقل از او نوشت اگرچه هنوز حمله زميني به لبنان رخ نداده است، تجمع نيروهاي مختص رزم در شمال، در مرزهاي لبنان، آرايش زرهي ارتش رژيم اسراييل، حملات بيامان هوايي نشان از اين دارد كه به زودي حمله زميني صورت خواهد گرفت.
4-النهار: تلآويو معادلات خاورميانه را پيچيده كرده است
روزنامه النهار چاپ بيروت نيز به حملات اخير اسراييل به لبنان واكنش نشان داد. اين روزنامه لبناني به نقل از يك مقام امنيتي اسراييل نوشت كه انتظار دارد جنگ احتمالي عليه حزبالله به اندازه جنگ كنوني در غزه طولاني نباشد زيرا اهداف ارتش اسراييل در لبنان بسيار محدودتر است. اين مقام اسراييلي مدعي شد تلآويو متعهد شده است كه ساختار نظامي و سياسي حماس در غزه را از بين ببرد، اما هدف در لبنان صرفا دور كردن حزبالله از مرز با اسراييل است. اين مقام كه نخواست نامش فاش شود در راستاي دستورالعملهاي توجيهي نظامي اين ادعا را مطرح كرد كه از نظر اهداف عملياتي «درجه خنثيسازي حزبالله به بزرگي آن در غزه» نيست. اما برخي مفسران نسبت به نيات اسراييل ظنين هستند. النهار نيز در مطلب ديگري به اين موضوع پرداخت كه به نظر اهداف اسراييل فراتر از چيزي باشد كه مقامات اين رژيم ادعا دارند. به نظر ميرسد هدف اوليه اسراييل عقب راندن حزبالله به پشت رودخانه ليتاني باشد، اما از نگاه ناظران روزنامه النهار، هدف اشغال بخشهايي در نوار جنوبي لبنان است. پس ادعاي كوتاه بودن جنگ در لبنان به نظر تبليغات رسانهاي اسراييل است. النهار با اشاره به اظهارات يوسي يوشوا، خبرنگار امور نظامي در روزنامه اسراييلي يديعوت آحارونوت در مورد اينكه حزبالله هنوز 10درصد از تواناييهاي خود را به كار نگرفته است، نوشت هر گونه حمله به خاك لبنان ميتواند وضعيت را در اسراييل بسيار پيچيده كند و اين به معناي موشك باران حزبالله عليه شهرهاي اسراييلي در هفتههاي پيش رو است.
5- نيويورك: اسراييل خط قرمزي نميشناسد
نشريه نيويورك تايمز با انتشار گزارشي مدعي شد، ارتش اسراييل با حمله به مقر فرماندهي مركزي حزبالله نشان داده است در راستاي تشديد تنش در منطقه خط قرمزي نميشناسد. به گزارش نيويورك تايمز، ارزيابي اوليه سازمانهاي اطلاعاتي اسراييل اين ادعا را مطرح ميكند كه سيد حسن نصرالله، رهبر حزبالله ترور شده است. با اين حال، آنها هشدار دادند كه اين ارزيابي ممكن است تغيير كند. از نگاه نيويورك تايمز، با توجه به تحولات اخير، فارغ از خبر ترور رهبر حزبالله و برخي مقامات اين جنبش، اين حركت رژيم اسراييل به معناي خواست اين بازيگر براي افزايش تنش است. نيويورك تايمز همچنين مدعي شد مقامات بلندپايه ايران جمعه شب و بلافاصله پس از حملات اسراييل به ضاحيه بيروت در جلسه شوراي عالي امنيت ملي شركت كردند تا به شكل فوري وضعيت را بررسي كنند. اين روزنامه مدعي است در اين ديدار كه پشت درهاي بسته برگزار شد، مقامات ايراني نسبت به عدم ارايه بيانيه حزبالله درباره وضعيت سيدحسن نصرالله ابراز نگراني كردند. اين ديدار درحالي برگزار شد كه مسعود پزشكيان، و وزارت امور خارجه ايران با صدور بيانيههايي اين حملات را به شدت محكوم كردند. پزشكيان در بيانيهاي گفت: ايران جنايت اخير صهيونيستها را پيگيري خواهد كرد و در كنار مردم لبنان و مقاومت خواهد بود.
6-الجزيره: اسراييل بايدن را در باتلاق
در جنگ خودخواسته قرار داده است
الجزيره، به برجسته كردن جنبههاي غيرنظامي حمله اسراييل به ضاحيه بيروت پرداخت و در گفتوگو با لارا بيطار، سردبير نشريه «پابليك سورس»، مستقر در بيروت، نوشت يكي از اهداف حملات به پايتخت لبنان براي ايجاد رعب و وحشت در مردم لبنان طراحي شده است. بيطار به الجزيره گفت: شاهد شبي خونين بوديم كه نه تنها حومه جنوبي بيروت را هدف قرار گرفت، بلكه بسياري از مناطق مختلف كشور ازجمله بقاع، چوف و البته بخشهاي جنوبي كشور نيز بمباران شد. هدف از اين كار، ترساندن مردم لبنان، تسليم و وادار كردن گروه مقاومت حزبالله به رها كردن مردم فلسطين در غزه است كه در 11 ماه گذشته با يك نسلكشي روبهرو بودهاند. «هدف نهايي» اسراييل ايران است و ايالاتمتحده را به «مقابله نظامي مستقيم» ميكشاند. در تحليلي ديگر در اين رسانه، معين رباني، عضو غيرمقيم مركز مطالعات جنگ و امور بشردوستانه، مدعي است كه حمله به بيروت آخرين ماجراجويي اسراييل است كه براي تغيير شكل قدرت در منطقه و در صورت امكان، كشاندن امريكا به رويارويي مستقيم با ايران طراحي شده است. اين تحليلگر امنيتي معتقد است تصميم راهبردي اسراييل اين است شكل خاورميانه را اساسا تغيير بدهد. رباني مدعي شد: عنصر كليدي در حملات اخير درهم شكستن حزبالله و حذف يكي از بازوان قدرتمند تهران و مقاومت در منطقه است. اين تحليلگر ادعا كرد هدف از اين ماجراجوييهاي خطرناك تلآويو تضعيف تهران و در صورت امكان در طول ماههاي باقيمانده دولت بايدن، دخالت دادن ايالاتمتحده در يك رويارويي مستقيم نظامي با ايران است. رباني گفت به همين دليل است كه اسراييل مطلقا وقعي به ديپلماسي نميدهد و همين دليل اهداف حملاتش بسيار فراتر از حفظ امنيتش ارزيابي ميشود.
7-هيل: ترور ادعايي حسن نصرالله براي اسراييل گران تمام ميشود
نشريه امريكايي هيل نيز به تفسير حمله اسراييل به مقر فرماندهي مركزي حزبالله در حومه بيروت پرداخت و مدعي شد اسراييل با ترور ادعايي سيدحسن نصرالله به دنبال ضربهاي قاطع به اين جنبش بوده است. اين نشريه با اشاره به تاريخچه رهبري سيدحسن نصرالله بر حزبالله، او را فردي دانست كه هم در كيفيت و هم در كميت به توسعه نيرو و توان رزمي اين جريان كمك شاياني كرده است. اين نشريه همچنين، نقش سياسي و نفوذ حزبالله در دهههاي اخير در صحنه سياسي لبنان را مرهون تلاشهاي سيدحسن نصرالله دانست و نوشت نصرالله به عنوان رهبري «فرهمند، بسيار باهوش و عميقا معتقد به آرمان خود» در ميان هوادارانش در لبنان و حتي محور مقاومت در منطقه شناخته ميشود. بنابراين، تلاش اسراييل در سالهاي اخير براي حذف او، در همين راستا تفسير ميشود تا بتواند به بدنه حزبالله ضربه قاطعي وارد كند. نشريه هيل نقش برجسته رهبري سيدحسن نصرالله را در حزبالله اساسي ميشمارد و مينويسد او توانست حمايت نظامي و سياسي بخش بزرگي از گروههاي مقاومت، از يمن تا سوريه را به دست آورد و با توسعه ساختاري حزبالله، اين جنبش را به عنصري بازدارنده در مقابل اسراييل و ايالاتمتحده بدل كند. از نگاه اين نشريه، اگرچه ترور رهبر حزبالله هنوز تاييد نشده است، اين امر در صورت صحت ادعاي منابع اسراييلي، ميتواند ضربه سختي براي حزبالله تلقي شود.
8-اكونوميست:
نتانياهو به جهان دهن كجي كرد
اكونوميست نيز در وبگاه خود به سخنراني نتانياهو و ارتباط آن با تحولات اخير پرداخته است. اين نشريه مدعي است نخستوزير اسراييل در سخنراني خود در مجمع عمومي سازمان ملل متحد در 27 سپتامبر به اين گمانهزني پرداخت كه ممكن است به زودي آتشبس ميان اسراييل و حزبالله اعلام شود؛ طرح صلحي كه امريكا و فرانسه مشتركا روي ميز طرفين قرار دادهاند. اما اكونوميست مدعي است اين موضعگيري اسراييل به نظر تاكتيكي در مقابل رهبران جهان بود و بلافاصله پس از اينكه او سخنراني خود را ايراد كرد، حمله به مقر فرماندهي مركزي حزبالله در بيروت نشان داد اين نشريه در ادامه آورد، نتانياهو به دنبال آتشبس نبوده است. از همين رو اين حمله به خودي خود ميتواند هرگونه طرح آتشبس را بياعتبار كند، چراكه اين حمله به مثابه تشديد تنش ويرانگر از سوي اسراييل است كه ميتواند حزبالله را وادار كند زرادخانه موشكهاي دوربرد و دقيق خود را عليه مواضع و شهرهاي حساس اسراييلي به كار بگيرد. اكونومست با اشاره به حضور افراد تندرو در كابينه نتانياهو معتقد است اين امر باعث شده نتانياهو براي پذيرش طرح آتشبس تحت فشار باشد و به اين ماجراجويي هولناك دست بزند. اين نشريه در ادامه مينويسد: هيچ تصميمي براي حمله تمام عيار به لبنان وجود ندارد و در روزهاي آينده نيز احتمال آن كم ارزيابي ميشود. اما اسراييل به وضوح مدعي شده كه آماده است تا روياروي حزبالله قرار بگيرد، مگر اينكه توافق آتشبس بهتري از منظر آن ارائه شود. يك افسر ارشد اسراييلي مدعي است بازگشت به قطعنامه 1701 سازمان ملل- كه براي پايان دادن به جنگ سال 2006 تصويب شد و حزبالله را ملزم به عقبنشيني 30 كيلومتري از مرز ميكند - «كافي نيست.» او به اكونوميست گفت اسراييل به دنبال به سازوكاري است كه تضمين كند اينبار حزبالله نزديك مرز نخواهد بود.