سي‌ان‌ان:
ديپلماسي ايران نتيجه داد؛ اعراب عقب‌نشيني كرد
به نوشته خبرگزاري سي‌ان‌ان، هم‌‌پيمانان عرب واشنگتن گزينه تعامل با ايران را برگزيده‌اند، اين درحالي كه تلاشهاي امريكا براي مهار خشونت در خاورميانه همچنان ناكام مانده است. افزايش نگراني‌ها درباره ناتواني ايالات‌متحده موجب شده تا برخي از نزديك‌ترين هم‌‌پيمانان عرب واشنگتن تعاملات خود را به‌طور قابل‌توجهي با رقيب اصلي منطقه‌اي‌شان، يعني ايران، افزايش دهند. در ماه‌هاي اخير، كشورهاي عربي با استفاده از روابط احياشده خود با جمهوري اسلامي ايران تلاش كرده‌اند تا از بروز جنگ منطقه‌اي گسترده‌‌تر جلوگيري كنند، درحالي كه امريكا در مهار تشديد تنش‌هاي قريب الوقوع در منطقه ناكام مانده است. آنتوني بلينكن، وزير خارجه ايالات‌متحده، روز سه‌شنبه براي يازدهمين بار در يك سال گذشته ظاهرا با هدف دستيابي به آتشبس در غزه وارد سرزمين‌هاي اشغالي شد. با اين حال، مقامات امريكايي انتظارات را تعديل كرده‌اند، چراكه درخواست‌‌هاي واشنگتن براي آرامش بي‌‌پاسخ مانده و اسراييل همچنان به جنگ‌هاي خود در غزه و لبنان ادامه مي‌دهد. سفر بلينكن همچنين درحالي انجام مي‌شود كه ادعا شده است اسراييل براي پاسخ احتمالي به حملات موشكي گسترده تهران در اول اكتبر، يكي از بزرگ‌ترين حملات عليه اين رژيم آماده مي‌شود. اين حمله در پاسخ به شهادت سيد‌حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله، در ماه گذشته توسط اسراييل و همچنين شهادت اسماعيل هنيه، رهبر حماس، در تهران در ماه جولاي صورت گرفت. كشورهاي عربي مدت‌هاست به نقش و نفوذ ايران در منطقه‌اي كه تحت سلطه دولت‌هاي هم‌پيمان با امريكا است، با ترديد مي‌نگرند و همزمان نگران فعل و انفعال‌هاي محور مقاومت، متحدان ايران در منطقه نيز هستند.
در يك ماه گذشته، تهران تلاش كرده است موضع كشورهاي عربي در مورد درگيري احتمالي (ادعايي) با اسراييل را ارزيابي كند، به همين منظور، مقامات عاليرتبه و ديپلمات‌هاي خود را براي كارزار ديپلماتيك فشرده به سوي همسايگانش كه بسياري از آنها ميزبان نيروها و پايگاه‌هاي نظامي امريكا هستند، اعزام كرده است. اما كشورهاي عربي كه سال‌ها از نفوذ منطقه‌اي ايران در هراس بودند، اكنون تغيير رويكرد داده‌اند و مجددا گزينه تعامل با تهران را در پيش گرفتهاند.
ديپلماسي فشرده
در جريان ديداري نادر و بي‌سابقه در اين ماه، محمد بن سلمان، وليعهد عربستان‌سعودي با عباس عراقچي، وزير امور خارجه ايران، در رياض ملاقات كرد. اين سومين ملاقات ميان مقامات ايراني و سعودي در يك ماه بود. وزير امور خارجه كشورمان همچنين با ملك عبدالله دوم، پادشاه اردن، در امان ديدار كرد و سفري غيرمنتظره نيز به مصر داشت تا با عبدالفتاح السيسي، رييس‌جمهور اين كشور، در قاهره ملاقات كند. او همچنين با نخست‌وزير قطر در دوحه، وزير خارجه عمان در مسقط و پادشاه بحرين در منامه ديدار كرده است. به نظر مي‌رسد تلاشهاي رييس دستگاه ديپلماسي ايران نتيجه داده است.
عباس عراقچي پس از ديدار با وليعهد كويت، صباح الاحمد الجابر الصباح در كويت گفت: «تمام دوستان ما به ما اطمينان دادند كه سرزمين و فضاي هوايي آنها براي حمله به ايران استفاده نخواهد شد... ما اين را از تمام كشورهاي منطقه انتظار داريم.» در شرايطي اين ادعا مطرح است كه به ادعاي ناظران كشورهاي عربي شايد با فرصتي براي كاهش نفوذ منطقه‌اي ايران روبه‌رو باشند، اما فارغ از اين گزاره موضعي بي‌طرفانه اتخاذ كرده‌اند. در همين راستا يك منبع منطقه‌اي به خبرگزاري سي‌ان‌ان گفت كه هفته گذشته مقام‌هاي ابوظبي صراحتا اعلام كردند كه فضاي هوايي امارات متحده عربي براي هرگونه حمله (ادعايي) به جمهوري اسلامي ايران مورد استفاده قرار نخواهد گرفت. سينزيا بيانكو، پژوهشگر مهمان در شوراي روابط خارجي اروپا، در اين باره ادعا كرد: «اولويت كشورهاي خليج‌فارس اين است كه به طور مستقيم در يك درگيري منطقه‌اي جدي درگير نشوند. آنها مي‌ترسند كه هدف قرار گيرند و در آتشبس دچار آسيب شوند. آنها بر اين باورند كه بهترين راه براي اجتناب از چنين سناريويي، تبديل شدن به رايزني‌كنندگاني است بسيار مفيد براي هر دو طرف و به‌ويژه ايران، چراكه هرگونه اقدام تلافي‌جويانه عليه تهران آثار مخرب و ويرانگري براي اين گروه از بازيگران به دنبال خواهد داشت.» به ادعاي اين خبرگزاري درحالي كه ممكن است برخي از كشورهاي عربي خليج‌فارس به طور خصوصي از تضعيف (ادعايي) حماس حمايت و استقبال كنند، كارشناسان اما مي‌گويند آنها به‌شدت نگران احتمال تشديد قابل‌‌توجه خشونت در منطقه هستند. حسن الحسن، پژوهشگر ارشد سياست خاورميانه در موسسه بين‌المللي مطالعات استراتژيك در بحرين، در گفت‌وگو با سي‌ان‌ان مدعي شد: «(كشورهاي خليج‌فارس) از كاهش (ادعايي) توان حزب‌الله ناراضي نيستند، اما با توجه به رفتار غيرمسوولانه اسراييل و عدم وضوح اهداف استراتژيك اين بازيگر در جنگ، نگراني‌‌هاي گسترده‌‌تري وجود دارد درباره اينكه جايگاه آنها پس از پايان جنگ چگونه خواهد بود.» تلاشهاي يك‌ساله دولت بايدن براي ميانجي‌گري در دستيابي به توافق آتشبس در غزه و مهار خشونت‌ها در لبنان با شكست مواجه شده است. همچنين، ايالات‌متحده در متقاعد كردن بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل، براي كاهش تنش‌ها به مشكل برخورد كرده است.
يك «نقطه عطف حياتي»
كشورهاي عربي خليج‌فارس مانند عربستان‌سعودي و امارات متحده عربي (امارات)، كه از بزرگ‌ترين توليدكنندگان نفت در جهان هستند، در سال‌هاي اخير سياست‌هاي خارجي خود را به سمت دوري از درگيري‌ها سوق داده‌اند تا به منافع اقتصادي خود خدمت كنند و به همين دليل روابط خود را با رقباي پيشين، ازجمله ايران، ترميم كرده‌اند، اما آنها نگرانند كه يك جنگ منطقه‌اي غيرقابل كنترل بتواند مانع تحقق آرزوهاي اقتصادي آنها شود. انور قرقاش، مشاور ديپلماتيك رييس‌جمهور امارات، اين ماه به سي‌ان‌ان گفت: «در اين نقطه عطف حياتي، امارات بر اين باور است كه نقش قوي و موثر امريكا به‌شدت ضروري است. ما به آتشبس سريع در لبنان و غزه نياز داريم.» كشورهاي عربي خليج‌فارس كه چندين‌بار ازسوي گروه‌هاي مقاومت مورد حمله قرار گرفتهاند، نسبت به تمايل ايالات‌متحده براي محافظت از خود در صورت حمله (ادعايي) ايران يا مقاومت بدبين شده‌اند. تاسيسات نفتي عربستان‌سعودي در سال ۲۰۱۹ هدف قرار گرفت و همچنين حوثي‌هاي يمن در سال ۲۰۲۲ ابوظبي را مورد حمله قرار دادند. ايالات‌متحده در هيچ يك از اين موارد مداخله نكرد. امارات متحده عربي از اقدام رييس‌جمهور امريكا در حذف نام حوثي‌‌ها از فهرست سازمان‌هاي سياه نااميد شد و همچنين از عدم بازگرداندن اين عنوان در پي حملات ابوظبي ابراز نارضايتي كرد. ايالات‌متحده امسال پس از آنكه اين گروه به منظور مجازات اسراييل پس از ۷ اكتبركشتي‌هاي اين بازيگر را كشتي‌هاي در مقصد سرزمين‌هاي اشغالي در درياي سرخ هدف قرار داد، مجددا اين عنوان را بازگرداند.بيانكو مدعي است: «احساسات در خليج‌فارس قطعا تغيير كرده است» و افزود: «كشورهاي سلطنتي خليج‌فارس ايمان خود را به ضامن اصلي امنيت‌شان يعني ايالات‌متحده، از دست داده‌اند.» اين تغيير در احساسات ناشي از آن است كه كشورهاي خليج‌فارس سال‌ها تلاش ايالات‌متحده براي كاهش حضور خود در خاورميانه را به عنوان انتقال تمركز به چين مي‌دانند. با اين حال، كشورهاي منطقه به شدت به روابط نظامي خود با ايالات‌متحده وابسته‌اند. عربستان‌سعودي در تلاش براي دستيابي به يك توافق امنيتي رسمي با واشنگتن است و امارات متحده عربي، كه حدود 5 هزار نفر از نظاميان امريكايي را در خود جاي داده، انتظار مي‌رود به يك شريك دفاعي عمده ايالات‌متحده تبديل شود. تنها يك هفته قبل از حمله حماس در ۷ اكتبر سال گذشته، جيك ساليوان، مشاور امنيت ملي ايالات‌متحده، در يك بحث در جشنواره آتلانتيك در واشنگتن‌دي‌سي گفت كه خاورميانه «امروز آرام‌تر از دو دهه گذشته است.» او گفت: «مقدار زماني كه امروز بايد براي بحران و درگيري در خاورميانه صرف كنم نسبت به هر يك از پيشينيانم از زمان حملات ۱۱ سپتامبر به طور قابل‌توجهي كاهش يافته است.» او افزود كه تلاشهاي ايالات‌متحده بر ادغام منطقه‌اي و عادي‌‌سازي روابط با اسراييل متمركز است كه «مي‌تواند پايه‌اي بزرگ‌تر و پايدارتر براي آينده ايجاد كند.» امروز همه اين محاسبات برهم خورده و ايالات‌متحده به نظر ناگزير است تا براي برقراري صلح نقشي جدي‌تر براي مهار اسراييل ايفا كند.