پايان خاموشي‌هاي پاييزي؛ بحران تمام شده است؟
پس از نزديك به ۱۶ روز اعمال خاموشي‌هاي برنامه‌ريزي‌شده به دليل كمبود سوخت نيروگاه‌ها، وزارت نيرو اعلام كرد كه اين محدوديت‌ها به پايان رسيده و از اين پس نيازي به اعمال خاموشي نخواهد بود. اين تصميم پس از افزايش تأمين سوخت نيروگاه‌ها اتخاذ شده است. خاموشي‌هاي برنامه‌ريزي‌شده از ۲۰ آبان و به دنبال اطلاعيه شوراي اطلاع‌رساني دولت آغاز شد. در اين اطلاعيه تأكيد شده بود كه هدف از اين اقدام، جلوگيري از استفاده از مازوت در نيروگاه‌ها و كاهش آلودگي هوا در شهرهاي آلوده‌اي مانند اراك، كرج و اصفهان است. سخنگوي دولت در آن زمان گفت: شرط عدالت نيست كه براي توليد برق، بخشي از جامعه با جان خود هزينه بپردازد. اما چند روز بعد مشخص شد كه مشكل اصلي نه صرفا آلودگي هوا، بلكه كمبود سوخت نيروگاه‌ها بوده است. محمدجعفر قائم‌پناه- معاون اجرايي رييس‌جمهور- با اشاره به توقف مازوت‌سوزي در نيروگاه‌ها گفت: به دليل كمبود گاز و كاهش ذخاير گازویيل، چاره‌اي جز اعمال خاموشي منظم نداشتيم. اين تصميم در راستاي جلوگيري از توليد آلودگي و حفظ ذخاير سوخت مايع اتخاذ شد. طبق گزارش‌هاي ارايه شده در مجلس، وضعيت ذخاير سوخت مايع نيروگاه‌ها در سال جاري بحراني بوده است. وزير نفت، محسن پاك‌نژاد، اعلام كرد كه سطح ذخاير نفت‌گاز در ابتداي سال حدود ۲۹۰ ميليون ليتر بوده كه رقمي بسيار پايين و ۸۲۰ ميليون ليتر كمتر از مدت مشابه سال گذشته است. اين ذخاير در مرداد ماه نيز حدود ۴۳ درصد كمتر از شرايط پايدار نيروگاهي بوده است. از سوي ديگر، مصرف برق در ايران همچنان در حال افزايش است. روز گذشته، عباس علي‌آبادي- وزير نيرو- در مجلس اعلام كرد كه رشد مصرف برق در سال جاري به ۸.۷ درصد رسيده كه تقريبا دو برابر ميانگين ۱۰ سال گذشته است. اين رشد مصرف در حالي اتفاق افتاده كه ظرفيت نيروگاهي كشور همچنان با كمبود حدود ۲۰ هزار مگاوات مواجه است.
مديريت بحران يا تصميمات از پيش برنامه‌ريزي‌نشده؟
دولت در ابتدا با تأكيد بر لزوم توقف مازوت‌سوزي، اين تصميم را «عادلانه» خواند. اما شواهد نشان مي‌دهد كه بحران سوخت در نيروگاه‌ها عامل اصلي اعمال خاموشي‌ها بوده است. وزير نفت در اين باره گفت: رشد مصرف گاز خانگي در سال‌هاي اخير، تحويل گاز به نيروگاه‌ها را با مشكل مواجه كرده است. كاهش ذخاير سوخت مايع نيز دست ما را براي استفاده از ظرفيت كامل نيروگاه‌ها بسته بود. در عين حال، وزير نيرو نيز اعلام كرد كه «ناترازي سوخت» اصلي‌ترين چالش نيروگاه‌ها در تأمين برق بوده است. وي گفت: علي‌رغم آمادگي نيروگاه‌ها براي توليد برق، كمبود سوخت باعث شد كه به ناچار خاموشي‌هاي برنامه‌ريزي‌شده را اجرا كنيم.
با افزايش تحويل گاز به نيروگاه‌ها و بازسازي ذخاير سوخت مايع، دولت اكنون اعلام كرده كه ديگر نيازي به اعمال خاموشي نيست. وزير نيرو در اين خصوص گفت: در حال حاضر هيچ محدوديتي در توليد برق نداريم و نيروگاه‌ها در آمادگي كامل به سر مي‌برند.
به گزارش ايسنا، با اين حال، سوال اينجاست كه آيا دولت توانسته است بحران سوخت را به‌طور پايدار مديريت كند؟ يا اين صرفا مسكني موقت براي عبور از يك دوره بحراني است؟ كارشناسان معتقدند كه برنامه‌ريزي براي افزايش توليد گاز و برق در آينده و جلوگيري از ناترازي بايد در اولويت قرار گيرد.
بحران اخير نشان داد كه ضعف در مديريت دولت گذشته در حوزه ذخيره منابع انرژي و عدم شفافيت در اطلاع‌رساني در دولت فعلي مي‌تواند به اعتماد عمومي آسيب برساند. دولت در ابتدا خاموشي‌ها را تصميمي براي حفظ سلامتي مردم و جلوگيري از آلودگي هوا معرفي كرد، اما در نهايت مشخص شد كه اين اقدام ناشي از كمبود سوخت بوده است.
وزارت نيرو وعده داده كه تا پيك سال آينده بيش از ۱۰ هزار مگاوات افزايش ظرفيت و كاهش مصرف ايجاد شود كه مي‌تواند گام موثري در كاهش ناترازي برق در سال آينده باشد. همچنين وزارت نفت نيز اعلام كرده كه برنامه‌ريزي براي سواپ گاز به عنوان يكي از راهكارهاي پيش‌بيني شده براي افزايش تحويل گاز به نيروگاه‌ها انجام شده و در شرف نهايي شدن است. همچنين برنامه‌ريزي براي واردات نفت و گاز نيز به نحو مطلوب انجام شده و اين ميزان نسبت به زمان مشابه در سال گذشته به مراتب افزايش پيدا كرده است. اكنون كه خاموشي‌ها به پايان رسيده، مردم انتظار دارند كه دولت براي پيشگيري از وقوع بحران‌هاي مشابه در آينده، اقدامات اساسي‌تري انجام دهد و در تصميم‌گيري‌ها شفاف‌تر عمل كند.