پيام پزشكيان از قاهره
سبحاني در پاسخ به ديگر سوال «اعتماد» در رابطه با استقرار تحريرالشام در سوريه و اينكه مي‌تواند تهديد مشتركي براي ايران و اعراب و مشخصا تهران و قاهره باشد، گفت: شخصا معتقدم كه بهار عربي در سال 2011 نه تنها در كشورهايي كه بيداري اسلامي را تجربه كردند، بلكه در تمامي كشورهاي منطقه تاكنون نيز ادامه دارد و مردم همچنان به دنبال مطالبات خود هستند. اين مطالبات عمدتا آزادي‌‌خواهانه و مبتني بر رفاه بيشتر است و مردم به دنبال حكومتهاي پاسخگو هستند. سبحاني اين را هم گفت كه حكومت بشار اسد نيز از اين قاعده مستثنا نيست. موضوع فرقه‌‌گرايي و حكومتهاي ديني كه به دنبال تفسيرهاي مختلف از دين هستند، نمي‌توانند به ثبات و آرامش در منطقه كمك كند. بايد توجه داشت كه ناامني در هر كشور مي‌تواند به كشورهاي ديگر سرايت كند. به اعتقاد من، مكانيسمي كه كشورهاي عربي، تركيه، ايران و ديگر كشورها مي‌توانند از آن براي حل مشكلات سوريه استفاده كنند، پذيرش آزادي‌خواهي و سكولاريسم است. اين نيروهاي سياسي بايد بر پايه حقوق شهروندي و مشاركت همه اقوام و گروه‌ها عمل كنند. گروه‌هاي اسلامي به تنهايي نمي‌توانند با يك ديدگاه خاص و حمايت برخي كشورها موفق شوند. اين ديپلمات پيشين همچنين معتقد است كه مصر و عربستان هر كدام ديدگاه‌هاي متفاوتي در مورد حل مشكلات سوريه دارند و اين تفاوت‌ها نيز در رابطه با رويكرد قطر، تركيه و ساير بازيگران منطقه‌اي نيز وجود دارد. «اگر هر يك از اين كشورها بخواهند تفكرات ايدئولوژيك خود را در سوريه دنبال كنند، آرامش در اين كشور به دست نخواهد آمد. بنابراين، نيازمند ارايه راه‌حل‌‌هاي دقيق و موثر هستيم.» سبحاني در اين زمينه به روند نشست‌‌هاي همسايگان عراق درباره آينده اين كشور اشاره مي‌كند كه براساس آن تمامي كشورهاي منطقه‌اي و بين‌المللي مي‌توانند بر پايه عدالت جمعيتي و حقوق شهروندي به يك چارچوب مشترك برسند و سازوكار سياسي موثري را پياده‌سازي كنند. سبحاني همچنين در ادامه اين را هم گفت كه البته يك تفاوت ميان ساز و كاري كه در عراق به ثبات منجر شد با شرايط كنوني سوريه وجود دارد و آن وجود رژيم اسراييل است كه مي‌تواند مانع بزرگي براي تحقق اين سازوكار باشد. به همين دليل، معتقدم كه نيازمند حمايت بين‌المللي براي اين سازوكار هستيم تا بتوانيم اسراييل را تحت كنترل قرار دهيم. سوريه يك كشور عربي است و مردم آن و حتي گروه‌هاي حاكم، با اشغال و حملات اسراييل سازگاري ندارند. هرچند ممكن است در حال حاضر درگير جنگ نباشند، اما نمي‌توان اطمينان داشت كه در آينده نيز چنين خواهد بود. تحولات مثبت كه مي‌تواند امنيت و آرامش را به سوريه برگرداند، با وجود اسراييل امكان پذير نيست.
سفير اسبق كشورمان در لبنان نيز بر اين اعتقاد است كه سفر آقاي پزشكيان مي‌تواند ايران را به كشورهاي عربي تاثيرگذار نزديك كند و همچنين به تقويت روابط تهران و قاهره كمك كند. «به نظر مي‌‌رسد هر دو طرف در اين زمينه توافق دارند و مي‌توانند به يك اقدام جدي و توافق معنادار برسند.» سبحاني اين را هم گفت كه ما در زماني به مرحله پاياني برقراري روابط با مصر نزديك شده بوديم، اما تندروهاي دو طرف مانع از اين امر شدند. در آن زمان، بخش مهمي از مطالبات طرفين به يكديگر منتقل شد و اكنون نيز با يك ميانبر مي‌توانيم به توافق برسيم. سبحاني اين پيشنهاد را نيز ارايه داد كه دو كشور با توجه به نيازهاي منطقه‌اي، اين توافق را انجام دهند و اعلام برقراري روابط را به تعويق نيندازند. اين ديپلمات پيشين كشورمان در رابطه با شكل روابط ايران و اعراب منطقه متاثر از تحولات اخير سوريه گفت: بايد زمان بگذرد، اما راه‌حل كلي اين است كه كشورهاي عربي بايد ديدگاه مشتركي درباره تحولات سوريه اتخاذ كنند. به عقيده من اين كشورها به صورت فردي نمي‌توانند مشكل سوريه را حل كنند. ما بايد به اصول حقوق اساسي در كشورهاي عربي و ساير كشورهايي كه با نارضايتي‌هاي مردمي مواجه هستند، توجه كنيم، زيرا كشورهاي بحران‌‌زده معمولا حقوق اقليت‌ها را رعايت نمي‌كنند و همچنين دچار فقر هستند. وقتي كه آزادي‌هاي اساسي در اين كشورها ناديده گرفته شود، نارضايتي‌‌ها افزايش مي‌يابد و آنها را وارد بحران مي‌كنند. در حال حاضر در سوريه، اين بحران‌‌ها به وضوح ديده مي‌شود و با آمدن يا رفتن يك فرد يا گروه، تغييرات بنياديني ايجاد نخواهد شد. به عنوان مثال، بشار اسد بايد به حقوق شهروندي توجه مي‌كرد اما اكنون مهم اين است كه در گفت‌وگوهاي آينده، اين حقوق در نظر گرفته شوند. ساير كشورها نيز بايد به اين درك برسند كه رعايت حقوق شهروندي و مسائل داخلي مهم است و از حوادثي مانند آنچه در سوريه اتفاق افتاد، عبرت بگيرند تا شكاف‌هاي خود با مردم را كاهش دهند. سبحاني درباره ديدار مهم ميان روساي جمهور ايران و تركيه در حاشيه اجلاس دي هشت گفت: مسائل مورد توجه ميان ايران و تركيه صرفا به يك موضوع ختم نمي‌شود، چراكه ما با اين كشور قراردادهاي امنيتي مهمي داريم و مسائل مختلف مشتركي ميان دوطرف وجود دارد. تركيه كشوري دوست و نزديك به ماست و روابط خوبي بين دو كشور وجود داشته است. اما طبيعي است كه در برخي مسائل، ديدگاه‌هاي متفاوتي نيز به قوت خود باقي است. اين ديپلمات پيشين در ادامه اين را هم گفت كه يكي از مهم‌ترين اقداماتي كه مي‌توانيم در مورد سوريه انجام دهيم، تقويت همكاري با تركيه است. بنابراين، اهميت گفت‌وگو با تركيه در اين بازه زماني بسيار بالاست. سبحاني در ادامه به «اعتماد» گفت: روابط ميان ايران و تركيه همواره برقرار بوده و در مورد مسائل منطقه‌اي، گفت‌وگوهاي زيادي ميان دو كشور انجام شده است، به ويژه در مورد عراق كه من شخصا در جلسات آن حضور داشتم، همكاري‌‌هاي تهران و آنكارا بسيار تاثيرگذار بوده است. اكنون نيز اين همكاري مي‌تواند تاثيرگذار باشد، اما طبيعي است كه اين همكاري در شرايط كنوني در ميزان حداقلي خود قرار دارد اما در ادامه، اين همكاري مي‌تواند به يك سازوكار پاسخگو تبديل شود و درنهايت مي‌توان گفت كه مسائل ميان تركيه و ايران به تدريج حل و فصل خواهد شد. سبحاني اما اين را هم گفت كه واقعيت اين است كه كشورهاي منطقه در بازه زماني كنوني نمي‌توانند ايران را ناديده بگيرند. تركيه نيز از اين كشورها مستثنا نيست.