آيا تكنولوژي مشكلات را حل كرده يا مشكل جديد به وجود آورده؟
جنجال‌ها در مورد VAR به اوج خود رسيد
گروه ورزش
جنجال كمك داور ويدیويي در بازي اتلتيكو مقابل رئال مادريد نشان مي‌دهد كه VAR بيش از آنكه برطرف‌كننده مشكلات باشد، اضطراب ايجاد مي‌كند.
به گزارش «اعتماد» و به نقل از گاردين، در حال حاضر شماره روي تابلويي كه به‌طور برجسته در ورودي دنياي فوتبال نمايش داده شده بود، پاك شده است. اكنون «صفر» روز از آخرين جنجال VAR گذشته است.
بازي برگشت دربي پر زرق و برق مادريد در مرحله يك هشتم نهايي ليگ قهرمانان اروپا روز چهارشنبه به ضربات پنالتي كشيده شد و رئال مقابل اتلتيكو به برتري رسيد. آنتونيو روديگر ضربه نهايي را زد تا تيمش برنده شود. اما اين پايان بازي دربي مادريد نبود و تازه بعد از گل شدن اين توپ بود كه جنجال‌ها شروع شد.
در ضربه پنالتي دوم اتلتيكو، پاي تكيه‌گاه خوليان آلوارز ليز خورد و قبل از اينكه او با پاي ضربه زننده توپ را لمس كند و توپ را با عبور از تيبو كورتوا به تور برساند، توپ را تا حدودي لمس كرد. اين تماس حتي با بهره‌مندي از جريان بي‌پاياني از تكرار، زوم و زواياي متناوب كه در دقيقه‌ها و ساعت‌هاي بعد به اشتراك گذاشته شد هم كاملا نامحسوس بود. با اين حال VAR به قدري سريع و قاطعانه مداخله كرد كه كريستينا اونكل، تحليلگر داور CBS، حدس زد كه بايد از فناوري سنسور توپ براي تعيين اينكه تماس برقرار شده يا خیر استفاده شده باشد (يوفا بعدا تصريح كرد كه چنين نبوده است؛ تماس تنها با شواهد ويديويي انجام شده است) . تصور مي‌شد كه آلوارز دو بار توپ را لمس كرده و پنالتي او مردود اعلام شد و در نهايت به حذف تيم اتلتيكو مادريد منجر شد. مشكل درست بودن يا نبودن مداخله كمك داور ويدیويي و تماس او با داور نيست. اين برخورد تقريبا ميكروسكوپي بود، اما اتفاق افتاد. مشكل سر روش تهاجمي است كه در آن از VAR استفاده شده است. داور شيمون مارشينياك به‌رغم اينكه فقط چند متر دورتر از ضربه ايستاده بود و در هنگام ضربه به توپ خيره شده بود، به نظر نمي‌رسيد كه تخلف را متوجه شده باشد. به اين ترتيب، بازيكن اتلتيكو به سختي مرتكب «خطاي واضح و آشكار» شده بود. طبق تعريف يوفا برای اثبات استفاده از VAR در ليگ قهرمانان اروپا را چنين تعريف كرده بود. اين توضيحات البته تسلي ناچيزي براي اتلتيكو خواهد بود. تيمي كه شاهد پايان رقابت‌هاي ليگ قهرمانان اروپا توسط رئال براي ششمين بار در شش ديدار اروپايي براي خود بود. اين ماهيت فوتبال در عصر VAR است. چيزي كه به عنوان راهي براي فرونشاندن مناقشات اعلام شد ولي در عوض لايه‌هايي از درگيري را اضافه كرده است. حوادث VAR در حال حاضر آنقدر زياد شده است كه باشگاه‌هاي نروژ مجبور شدند دو هفته پيش در مورد لغو استفاده از اين فناوري راي بدهند. در نهايت آنها تصميم گرفتند VAR را حفظ كنند، حتي اگر بدانيم بیشتر باشگاه‌هاي حرفه‌اي كشور مي‌خواستند از شر آن خلاص شوند.
در ليگ نروژ، استفاده از VAR به قدري نامطلوب شده است كه هواداران احساس كردند چاره‌اي جز پرتاب كردن خوراكي‌هایشان به زمين براي اعتراض ندارند. در نهايت، تصميم در مورد حفظ يا كنار گذاشتن VAR به يك جنگ قدرت بين 32 باشگاه حرفه‌اي برتر نروژ و فدراسيون تبديل شد. در حالي كه راي براي معرفي VAR كه نروژ تا سال 2023 آن را تصويب نكرده بود، سال‌ها ديرتر از بیشتر كشورهاي اروپايي تنها توسط تيم‌هاي حرفه‌اي انجام شد، حق راي تصميم لغو آن توسط همه باشگاه‌هاي كشور چه حرفه‌اي و چه آماتور داده شد. اما چندين باشگاه آماتور به گاردين گفتند كه در مورد كشانده شدن به دعواي استفاده از فناوري به سطح آنها، سطحي كه اصلا از وار استفاده نمي‌شود احساس تعارض داشتند. اگر اين صرفا به باشگاه‌هاي حرفه‌اي سپرده مي‌شد، VAR با اختلاف 19-13 كنار گذاشته مي‌شد. اما در عوض، فدراسيون راي‌گيري را بين تمام باشگاه‌هاي كشور ترتيب داد تا اجبار به حفظ VAR و اجتناب از تبديل شدن به اولين كشوري كه آن را لغو مي‌كند با 321 راي در مقابل 129 راي مخالف پيروز شود. سوئد هم چيزي شبيه به نروژ است با اين تفاوت كه در وهله اول هيچگاه VAR را معرفي نكرده است. سوئدي‌ها، همانند همسفران نروژي به اين تكنولوژي بدبين هستند. مدير اجرايي باشگاه سوئدي مالمو سال گذشته به اينديپندنت گفت: «ما يك رهبر هستيم.»
هنگامي كه انجمن طرفداران فوتبال انگليس از اعضاي خود در مورد ورود VAR به ليگ برتر در سال 2019 نظرسنجي كرده بود، تقريبا سه چهارم موافق بودند. وقتي دوباره در سال 2023 از آنها پرسيد، تقريبا دو سوم با آن مخالفت كردند. تابستان گذشته، ولورهمپتون تا آنجا پيش رفت كه از تيم‌هاي ليگ برتري خواستار راي دادن براي لغو VAR شد كه البته هيچ باشگاه ديگري با ولوز راي نداد.
دليل اينكه VAR در برخي ليگ‌ها مورد مناقشه باقي مي‌ماند و در بيشتر ليگ‌ها هم مورد بي‌مهري قرار مي‌گيرد، اين است كه تلويحا قول داده بود كاري را انجام بدهد كه نتوانسته به آن دست يابد: حذف خطاي انساني.
يك سال پيش، مدير ارشد فوتبال در ليگ برتر ادعا كرد كه VAR در 96٪ مواقع به داوران كمك كرده است تا تصميم درستي بگيرند در حالي كه اين رقم در دوره قبل از VAR و زماني كه تكنولوژي در كار نبود 82 درصد بود. حتي اگر اين عدد را مثل يك تابلو روي VAR نصب كنيم مشكل در آن 4 درصد آخر است. در نيمه اول فصل 2024-2025 ليگ برتر VAR ده خطا مرتكب شد. خطاهايي شامل از دست دادن يك مداخله به موقع يا حتي خيلي ساده‌تر اشتباه كردن در تشخيص تصميم نهايي.
در حالي كه اشتباهات نسبت به سال گذشته به نصف كاهش يافته است، استفاده نادرست يا اشتباه در VAR يا اشتباهات آشكار هنوز آنقدر رايج است كه در بسياري از مسابقات ليگ برتر گفتمان غالب است.
مشكل لاعلاج VAR اين است كه در زمان معرفي به روشي اشتباه معرفي شده. يا بهتر است بگوييم دقيقا مشخص نبود VAR قرار است چكار كند. اگر ليگ‌ها و ارگان‌هاي مختلف آن را به عنوان ابزاري براي داوران ارائه مي‌كردند تا تصميمات اشتباه كمتري بگيرند، ممكن بود تحمل اشتباهات راحت‌تر باشد. يا اگر به عنوان راهي براي تصحيح بزرگ‌ترين و واضح‌ترين خطاها در نظر گرفته مي‌شد (مثل گل تيري هانري در مقابل ايرلند كه با دست زده شد) سطح انتظار متفاوتي در بين همه در مورد تعداد دفعات استفاده از آن به وجود مي‌آمد. اما كمك داور ويدیويي با اين هشدارها و تبصره‌ها معرفي نشد. موفقيت اين تكنولوژي هرگز تعريف نشد. خيلي‌ها تصور كردند VAR مطلقا بدون خطاست. در اين خلأ، به‌طور كلي فرض بر اين بود كه ديگر هيچ تصميم اشتباهي وجود نخواهد داشت. هواداران تصور مي‌كردند كه اجتناب كامل از اشتباهات مفيد خواهد بود. يا به هر حال براي تيم آنها بهتر است، زيرا بسياري از هواداران هميشه تصور مي‌كنند كه تيم‌شان قرباني توطئه‌ها است.
اگر چه ممكن است دقت داوري بالا رفته باشد، اما هزينه‌هاي متحمل شده براي اين بالا رفتن چندان منطقي نيستند. جريان بازي و احساس گلزني كاملا تحت تاثير كمك داور ويدیويي است. همه چيز در فوتبال تا زماني كه به اعتبار VAR ثابت شود بدون مشكل بودند، تحت سوءظن قرار دارند. اگر بازي رئال و اتلتيكو را در نظر بگيريم ضربات پنالتي همين شرايط را داشتند.
و لحظات به ثمر رسيدن گل‌ها دليل مقاومت سوئدي‌ها در برابر VAR است. نيكلاس كارلن، مديرعامل مالمو به اينديپندنت گفت: «وقتي گلي به ثمر مي‌رسد، احساسات را رها مي‌كنيد، لازم نيست منتظر تصميم‌گيري در مرحله بعدي باشيد. البته اين بدان معناست كه شما بايد بپذيريد كه تصميم ممكن است هميشه درست نباشد. ما در سوئد احساسات و انفجاري را كه هنگام گلزني در استاديوم‌ها به وجود مي‌آيد را در اولويت قرار داده‌ايم.»
فوتبال مدرن از طريق يك مطالعه موردي در مورد اينكه آيا ورزش منصفانه‌تر واقعا باعث بهتر شدن بهتر مي‌شود تحت بررسي است. و اگر دستاوردهاي اغلب حاشيه‌اي كه VAR به دست مي‌آورد را در نظر بگيريم آن وقت مي‌توانيم بپرسيم همه اينها آيا آسيب به جريان طبيعي ورزش را توجيه مي‌كند يا خير.
مطمئنا هيچ كاري براي جلوگيري از متاستاز كردن پارانوياي ريشه كرده در فرهنگ شكايت تيم‌ها و بازيكنان و هواداران در فوتبال انجام نشده است. در هر شرايطي اعضاي يك تيم تصور مي‌كنند در حق‌شان جفا شده است. اينها نشانه‌هاي زمان ما هستند كه بسيار بزرگ هستند.
يكي از مشكلات حل نشده افزايش سرعت ورزش است در حالي كه بينايي و قضاوت داوران ثابت مانده است. ورزش حرفه‌اي با اتوماتيك كردن پيچيده‌ترين بخش‌هاي كار يك داور، اين تصور كه داوران مسابقه نيز مستحق خطاي انساني هستند را از بين برده است. به اين ترتيب دادن اين آزادي عمل براي كوچك‌ترين اشتباهات حتي ميكروسكوپي نظير لمس توپ در زمان نامناسب از بين رفت.
شايد قبلا اوضاع بهتر بود. بسياري در نروژ چنين فكر مي‌كنند و در سوئد و احتمالا در بخش اتلتيكويي مادريد. اگر با احساسات عمومي پيش مي‌رويد، در جاهاي ديگر نيز چنين ديدگاهي هست. اين مشكل VAR است: اينكه مشكلات را به طور كامل حل نكرد. فقط يك موضوع را كمرنگ‌تر كرد و چند مشكل جديد را اضافه کرد.