مرز باريك خيال و واقعيت
حسن لطفي
قسمت هشتم سريال آبان ساخته رضا دادويي و نظراتي كه بينندگانش داشتند يك‌بار ديگر نشان داد مرز ميان واقعيت و خيال در عالم سينما آنقدر باريك است كه گاهي اوقات به راحتي از آن رد مي‌شويم. رد شدني كه ما را به شخصيت‌هاي فيلم آنقدر نزديك مي‌كند كه نسبت به آنها احساس پيدا مي‌كنيم. برخي اوقات هم خصوصيات آدم‌هاي داستان فيلم را منطبق با خودشان مي‌كنيم. يكي از بازيگران خوب سينما كه در فيلم گاو نقش فردي ديوانه را بازي كرده (عزت‌الله رمضاني‌فر) تعريف مي‌كرد بعد از بازي در اين فيلم خيلي‌ها تصور مي‌كردند من عقل درست و حسابي ندارم. نمونه‌هاي اينچنين در تاريخ سينما كم نيست. بازيگران نقش‌هاي منفي زيادي هستند كه علي‌رغم خوبي‌هاي فردي خودشان گاهي به خاطر نقششان نفرين و لعنت شده‌اند و از آن طرف بازيگران بد طينتي هم هستند كه چون نقش‌هایشان روي پرده سفيد سينما و صفحه تلويزيون مثبت بوده نماد خوبي‌ها بوده‌اند و با داشتن اخلاق گندشان هر جا رفته‌اند تا خوي فردي‌شان هويدا نشده قدر ديده‌اند و..... برگردم به سريال آبان و نظراتي كه برخي از تماشاگرانش داده‌اند. بعد از پخش قسمت هشتم سريال بينندگان قاضي خصلت در دادگاه‌هاي مجازي شروع به حكم صادر كردن درباره شخصيت‌هاي فيلم كرده‌اند. ناگفته نماند هنگام پخش سريال خوب در انتهاي شب ساخته آيدا پناهنده نيز چنين اتفاقي افتاد (قضاوت درباره آدم‌هاي داستان و عملكردشان) آن هم در بخش‌هايي كه همچون آبان مساله ارتباط مرد و زني مطلقه در داستان روايت مي‌شد. اينكه بينندگان هر دو سريال بيشتر از طبيعي بودن اين امر يا بهتر بگويم عادي بودن رابطه به وفاداري و عشق مي‌انديشند خوب و بد است و براي هر دو خصوصيت (بد و خوب بودن) مي‌توان دلايل قانع‌كننده‌اي داشت حرف اين مطلب نيست، چرا كه نياز به درنگ بيشتري دارد. اما گذشته از تكرار دوباره تاثير‌گذاري فيلم و سريال بر آدم‌ها با سريال آبان و بازخوردهايي كه از سوي بييندگان عادي مطرح شد يك مساله ديگر نيز دوباره خودش را نشان داد. برخي از نفرات بدون اطلاع از همه واقعيت با تكيه بر خصوصيت هم چيزداني سريع در قبال وقايع مختلف (واقعي يا خيالي) موضع مي‌گيرند و با قاطعيت تمام حكم صادر مي‌كنند. حكم صادر كردني كه مي‌تواند ما را (حكم صادر‌كننده و مخاطب حكم و حكم‌خوان و....) دچار مشكل كند. گمانم بايد به سمت درنگ، خودداري از قضاوت در زماني كه اطلاع كامل نداريم و..... برويم. بي‌ترديد يكي از وظايف سينما و فيلم فرهنگ‌سازي است و مي‌تواند در حركت به سمتي كه گفته شد ياري‌رسان باشد. بايد منتظر بمانيم تا ببينيم سريال آبان در قسمت‌هاي بعدش مي‌تواند از حسني كه دارد (ايجاد اصل باور‌پذيري و همذات پنداري در بيننده) به نفع اصلاح برخي غلط‌هاي فرهنگي ريشه‌دار استفاده كند يا نه!