فرصت بي‌بديل مذاكرات با مشتاقان خارجي
سيد حميد حسيني٭
معادلات جهان تغيير كرده است و اين تغييرات عرصه معادلات ايران با شركا و رقباي بين‌المللي را تحت تاثير قرار داده است. اگر روزي برداشت بيشتر قطر از پارس جنوبي براي ايران تهديد‌كننده بود، امروز ديگر موضوع تنها اين نيست و قطر به شكلي ديگر مي‌تواند منابع ايران را تحت تاثير قرار دهد. ايران لازم است در دوران تازه موقعيت را به نفع خود تغيير دهد. شايد يكي از مهم‌ترين اين فرصت‌ها در لابه‌لاي مذاكرات فشرده با هيات‌هاي خارجي كه راهي ايران شده‌اند، يافته مي‌شود. موضوع چيست؟ تحريم ايران در سال‌هاي اخير فرصت بي‌بديلي را در اختيار قطر قرار داد تا با برداشت منابع ازميدان مشترك پارس جنوبي بتواند خود را به بزرگ‌ترين صادر‌كننده گاز مايع تبديل كند و از اين رهگذر بتواند عنوان ثروتمندترين كشور را از آن خود كند. به نظر مي‌رسد با توجه به اهميت موضوع ايران بايد نكات فراواني را مد نظر قرار دهد. ثروت افسانه‌اي قطر اين موقعيت را در اختيارش قرار داد كه بتواند سهام بخشي از شركت‌هاي بزرگ نفتي را خريداري كند. به عنوان مثال قطر هم‌اينك بخشي از سهام شركت‌هاي توتال فرانسه و شل انگلستان را دارا است و مشتري پر و پا قرصي براي سهام شركت‌هاي بزرگ نفتي محسوب مي‌شود. حالا كه تحريم قرار است رنگ ببازد ايران بايد به فكر تغيير شرايط باشد. تا ديروز اين احتمال وجود داشت كه قطر بتواند با اعمال نفوذ راه ورود توتال و شل به ايران را ببندد اما امروز، وقتي استقبال اوليه صورت گرفته، لازم است كه كار به درستي پيگيري شود تا رقبا نتوانند با رايزني‌ها خارجي‌ها را از حضور در ايران بازدارند. بررسي‌ها نشان مي‌دهد قطر خيز بلندي براي خريد سهام شركت اني و غول‌هاي نفتي ديگر از قلب آفريقا تا بطن اروپا برداشته است و بي‌توجهي به اين سياست مي‌تواند تاوان سنگيني براي ايران داشته باشد. به هر روي در تمام سال‌هايي كه قطر با ذخيره پول حاصل از فروش گاز در صندوق سرمايه‌گذاري قطر توانست امكانات مالي عظيمي را تجهيز كند، ايران به دليل رويارويي با تحريم‌هاي ظالمانه غربي نتوانسته است بهره‌برداري مناسبي از پارس جنوبي داشته باشد و حريف چندين برابر ايران طي سال‌هاي اخير برداشت گاز داشته است. حال اين سوال مطرح است كه در آستانه برنامه‌ريزي ايران براي بازگشت غول‌هاي نفتي و شكستن سد تحريم آيا قطر مي‌تواند مانع‌تراشي تازه‌اي داشته باشد؟
با توجه به تغييرات ايجاد شده وزارت نفت ايران و دستگاه ديپلماسي كشور بايد عزم خود را در اين حوزه جزم كنند تا بتوانند فشار ناشي از تحريم را بشكنند و براي رويارويي با پساتحريم برنامه ويژه‌اي داشته باشند. لازم است وزارت نفت و وزارت امور خارجه با به‌كارگيري ديپلماسي انرژي و بهره‌برداري از نقاط مثبت و اهرم‌هايي كه در دست ايران است، موقعيت ايران را در بازارهاي جهاني انرژي تثبيت كنند. شايد لازم باشد ايران نيز به حوزه‌هايي جز توليد و عرصه نفت در معادلات بين‌المللي انرژي وارد شود. بهتر است با توجه به اين موضوع و با عنايت به اينكه گستره نفوذ رقباي ايران در حال افزايش است، ايران نيز گستره فراخ‌تري را براي نفوذ خود طراحي كند. ايران به دليل برخورداري از منابع غني انرژي، چه در بخش نفت و چه در بخش گاز ضرورت دارد تاثير‌گذاري متناسب با دارايي‌هايش را از آن خود كند. طي سال‌هاي گذشته، وقتي تحريم خريد نفت از ايران از سوي غربي‌ها به مرحله اجرا درآمد، بازارهاي جهاني نفت با شوك چنداني مواجه نشدند. دليل اين اتفاق به‌كارگيري ابزارهاي لازم از سوي طرف غربي و بي‌توجهي ايران به ابزارهايي بود كه در دست داشت. اگر ايران حتي در آن دوره نقشه راهي را طراحي مي‌كرد و با به‌كارگيري ديپلماسي دقيق وارد ميدان مي‌شد، بيرون راندن ايران از بازارهاي جهاني نفت هزينه شگرفي را براي طراحان رقم مي‌زد. ضرورت دارد با توجه به تغيير معادلات در اين حوزه ايران نيز گستره نفوذي تازه را با به‌كارگيري تمامي ابزارهايي كه در اختيار دارد براي خود طراحي كند تا رقبا نتوانند با حربه‌هاي جديد، ايران را از ناحيه‌اي جديد مورد فشار قرار دهند. ٭ كارشناس انرژي و فعال بخش خصوصي