سرنوشت برجام پنج روز پيش از تعيين تكليف در مجلس
گره اختلافات جديد بر كلاف بررسي برجام
گروه سياسي | گويي سردرگمي كلاف برجام در مجلس تمامي ندارد. تا اينجابه‌جاي هر گره باز شده، گره جديدي بر اين رشته نشسته است. پايان كار كميسيون ويژه تازه تبديل به آغاز جدال‌هايي تازه شد. همان‌طور كه طرح برجام هم به مثابه گودبرداري در شكاف دو طيف مجلس عمل كرده است. حالا بهارستان در حالي تعطيلات هفته آينده خود را براي بررسي طرح هسته‌اي در مجلس لغو كرده است كه طيف منتقدان ديگر هيچ ابايي از بيان برنامه و تمايلات خود براي «رد برجام» ندارند. از پيراهن در آوردن زاكاني در خيابان گرفته تا صحبت از رد برجام در شوراي نگهبان. صحبت‌هايي كه بيشتر از قبل رنگ تقابل به خود گرفته‌اند. از جمله پاسخ قشقاوي، معاون پارلماني وزارت خارجه به سخنان عليرضا زاكاني، رييس كميسيون برجام.
پاسخ وزارت خارجه به زاكاني
عليرضا زاكاني روز سه‌شنبه در جمع خبرنگاران با انتقاد از وزارت امور خارجه گفته بود كه «در مسير بررسي برجام، تعداد 65 سوال از منابع مختلف همچون دولت، اساتيد دانشگاه و كارشناسان مركز پژوهش‌ها استخراج شد كه اساسا قرار نبود در اختيار كميته‌ها قرار بگيرد و يك مسيري بود كه بنا بود براي اطمينان از دقت و كار تخصصي مكمل كار كميته‌ها باشد؛ در ادامه ما سوالات تنظيمي را به سازمان انرژي اتمي و وزارت امور خارجه ارايه كرديم كه سازمان پاسخ داد اما حتي يك پاسخ سوال يا سند هم وزارت امورخارجه در اختيار ما قرار نداد.» او اين واكنش وزارت خارجه را به معناي عدم همراهي با مجلس ارزيابي كرده بود. ارزيابي‌اي كه معاون وزير خارجه كشورمان مي‌گويد «اشتباه» است. حسن قشقاوي در حاشيه ششمين نشست مشترك ناجا با سفرا و كارداران مستقر در ايران كه در ستاد مركزي پليس برگزار شد به ادعاي مطرح شده از سوي زاكاني از نمايندگان عضو جبهه پايداري و رييس كميسيون برجام در مجلس شوراي اسلامي واكنش نشان داد و گفت: «آقاي زاكاني گفته‌اند وزارت خارجه نسبت به نامه كميسيون برجام بي تفاوت بود. اما بايد بگويم ما نه تنها به اين موضوع بي‌توجه نبوديم بلكه بسيار جدي به دعوت و به خواسته‌هاي كميسيون برجام عمل كرديم.» وي با بيان اينكه تفاوت ما در دو ديدگاه بود، گفت: «زماني كه آقاي زاكاني نامه داده و درخواست پاسخ‌هاي مكتوب كردند من طي تماسي به ايشان گفتم پس اين جلساتي كه ما در آن حضور پيدا كرده و از تلويزيون و رسانه‌ها نيز پخش شد، چه بود؟ مگر رسم است كه يك بار بياييم و شفاهي پاسخ دهيم و بعد دوباره بياييم پاسخ‌هاي شفاهي را مكتوب كنيم. مگر مجلس مذاكرات را ثبت نمي‌كند. » معاون پارلماني و كنسولي وزير امور خارجه با تاكيد بر اينكه اين موضوع براي ما جاي شگفتي بوده و در تاريخ پارلماني نيز سابقه ندارد، تصريح كرد: «وقتي ما و همكاران‌مان ۲۰ ساعت در جلسات كميسيون شركت كرده و به سوالات پاسخ داده‌ايم ديگر چرا بايد آنها را كتبي كنيم؛ اين درخواست مانند اين است كه پس از استيضاح آقاي آخوندي و پاسخ‌هاي ايشان عده‌اي بيايند و در مجلس بگويند كه آقاي آخوندي بايد دوباره پاسخ‌هايش را مكتوب كرده و به ما بدهد.» قشقاوي با تاكيد بر اينكه بعد از رهنمود رهبري، وزارت خارجه همكاري خوبي با كميسيون برجام داشت، گفت: «در اين موضوع يك اشكال فني نيز وجود داشت. زمان تهيه گزارش برجام را دوستان به زماني انتقال دادند كه تيم مذاكره كننده هسته‌اي در نيويورك بوده است. من گفتم كه‌اي كاش زودتر سوالات را مطرح مي‌كرديد كه حداقل ما جواب آنها را نيز مي‌گرفتيم.» وي افزود: «من به آقاي زاكاني گفتم ما كجا بايد اين افراد را پيدا كنيم و سوالات را بپرسيم. آقاي زاكاني گفتند پس بگوييد برگردند. من به شوخي و در جواب ايشان گفتم. جدي نگيريد اين پاسخ جواب رسمي ما نبود و در قالب شوخي مطرح شد.»
چشم منتقدان به دستان شوراي نگهبان
اين اما تنها يك وجه از اختلافات هسته‌اي است؛ اختلافي ميان دولت و مجلس. مجلسي‌ها خود نيز هنوز بر سر برجام به اتفاق نظر نرسيده‌اند. موضوعي كه طيف منتقدان دولت چندان ابايي از ابراز تمايل‌شان براي رد آن ندارند. حتي روزي كه كار طرح دو فوريتي هسته‌اي مجلس به راي‌گيري در صحن علني رسيد، حميد رسايي رسما با پلاكاردي اعلام كرد كه راي او «رد برجام» خواهد بود. رايي كه البته برخي ديگر از بهارستان‌نشينان هم با آن همراهي مي‌كنند، هر چند به وضوح درباره آن صحبت نمي‌كنند. از جمله محمد دهقان، عضو منتقد دولت در هيات رييسه مجلس كه به خبرگزاري فارس گفته «برخي خطوط قرمز نظام در طرح برجام لحاظ نشده است.» اين روزها طرح برجام در مجلس به معناي خود اصل توافق هسته‌اي تعبير مي‌شود. چرا كه طيف منتقد معتقدند اگر اين طرح تا 26 مهر تصويب نشود به معناي رد برجام توسط ايران خواهد بود. اين همان چيزي است كه باعث شده تا حمله به طرح برجام براي اين طيف معادل حمله به اصل توافق باشد. عليرضا زاكاني روز سه‌شنبه گفته بود كه «مجلس ايران قبلا سال 84 اجراي داوطلبانه پروتكل الحاقي را ـ كه پايه بحث‌هاي نظارتي برجام است ـ ممنوع كرده است و اگر تا 26 مهر مصوبه‌اي نداشته باشد عملا اجراي برجام ممكن نخواهد بود چون در ژنو گفته و توافق كرده بودند يا همه يا هيچ. » طرح برجام روز يكشنبه وارد دستور كار مجلس خواهد شد و تقريبا شكي در پذيرش آن توسط مجلس وجود ندارد. منتقدان اما دل به چيز ديگري بسته‌اند. محمد دهقان به خبرگزاري فارس گفته است كه «احتمال رد اين مصوبه در شوراي نگهبان وجود دارد.» او مسائلي چون لغو تحريم‌ها و همينطور اقدامات متناظر را از جمله خطوط قرمز رد شده مقام معظم رهبري در طرح يك فوريتي برجام دانسته و گفته يا مجلس بايد آنها را اصلاح كند يا احتمالا توسط شوراي نگهبان رد خواهند شد.
طراحي بازي‌هاي جديد در تيم منتقدان
منتقدان مي‌دانند كه احتمال وقوع چنين اتفاقي خيلي زياد نخواهد بود. شايد به خاطر همين همزمان به اقدامات ديگري هم انديشيده‌اند. از جمله گزارش‌هايي كه عليرضا زاكاني گفته روز «شنبه» منتشر خواهند شد. گزارش‌هايي افشاگرانه درباره روند بررسي برجام در مجلس و آن هم درست روز قبل از بررسي طرح يك فوريتي در صحن علني. علاوه بر اين زاكاني حرف ديگري هم زده است؛ «اكنون بخشي مهم از كار كميسيون ويژه، يعني همين گزارش، انجام شده ولي كار كميسيون پايان نيافته است چرا كه بايد گزارش تفصيلي همراه با مستندات آن هم تنظيم كنيم كه بالغ بر صدها صفحه سند و گزارش خواهد بود.» آنچه زاكاني وعده تهيه و انتشار آن را مي‌دهد، مي‌تواند محل جديدي براي بروز اختلافات باشد. در شرايطي كه كميسيون برجام نتوانست بر سر يك گزارش 20 صفحه‌اي به اجماع و توافق برسد و كار به دو گزارش موازي كشيده شد، مي‌توان تصور كرد كه تهيه يك گزارش تفصيلي با صدها صفحه سند چه فضايي را رقم خواهد زد.