قانونگذاري به وقت دلواپسي

احســـان بداغـــي/ 170 پيشنهاد بي‌سابقه؛ اين ادعا را آمار كل پيشنهادهاي نمايندگان براي طرح‌ها و لوايح اعلام وصول شده در يك سال اخير نشان مي‌دهد.
187 پيشنهاد براي تمام طول يك سال و 170 پيشنهاد براي تنها يك طرح؛ طرح برجام. طرحي كه مخالفان توافق هسته‌اي از تصويب آن هنوز هم اظهار نارضايتي مي‌كنند و برخي چون روح‌الله حسينيان حتي بعد از راي اكثريت مجلس ابايي ندارند كه بگويند: «من در هيچ شرايطي اين قانون را قبول ندارم.» مخالفان مي‌گفتند طبق قانون بايد تمام پيشنهادات مطرح شده براي طرح برجام بررسي و به راي نمايندگان گذاشته شود؛ چيزي كه اتفاق نيفتاد و هنوز هم محل بحث جدي است. موافقان برجام ارايه همزمان 170 پيشنهاد را يك تاكتيك براي طولاني شدن روند رسيدگي به اين طرح دانسته بودند؛ اتفاقي كه اگر مي‌افتاد چيزي حدود 14 جلسه كامل چهار ساعته مجلس را به خود اختصاص مي‌داد. اين معادل بيش از يك ماه جلسات مجلس است. حالا اما با تاكتيك ناپلئوني علي لاريجاني در روز سه‌شنبه خيال موافقان و دولت راحت شده است. اما آيا خيال آنها بايد از ادامه بازي مخالفان هم راحت باشد؟ تنها يك مقايسه آماري نشان مي‌دهد كه جواب اين سوال قطعا منفي خواهد بود؛ مقايسه‌اي كه اشتياق جريان‌هاي رقيب دولت را براي زمين زدن مهم‌ترين دستاورد تيم حسن روحاني به طور كامل نشان مي‌دهد. آنجا كه اين طيف به يك‌باره در آستانه بررسي طرح برجام در مجلس فعال مي‌شود و تمام انفعال يك سال گذشته خويش در قبال ديگر طرح‌ها و لوايح را كنار مي‌گذارد.

تحرك امروز، انفعال ديروز

از جمع مخالفان توافق هسته‌اي كه طرح برجام را در آخرين ساعات مانده به مطرح شدن در صحن علني به رگبار پيشنهادات خود بسته بودند، 15 نماينده هيچ پيشنهادي براي هيچ‌كدام از طرح‌ها و لوايح اعلام وصول شده يك سال اخير نداشته‌اند. 15 نماينده‌اي كه مجموعا 130 پيشنهاد را براي طرح برجام امضا كرده بودند. وضعيت البته براي باقي مخالفان توافق هم چنين است؛ نمايندگاني گاه حتي بالاي 10 پيشنهاد براي طرح برجام ارايه كرده بودند و همزمان براي دو يا حداكثر سه مورد از طرح‌ها و لوايح يك سال اخير پيشنهاد داشته‌اند. در اين ميان تنها حسينعلي حاجي‌دليگاني است كه با 22 پيشنهاد براي طرح برجام در صدر فهرست مخالفان توافق قرار گرفته و در طول يك سال اخير نيز براي هفت طرح و لايحه پيشنهاد ارايه كرده است. بررسي وضعيت كلي فعاليت‌هاي مجلس نهم از ابتدا تاكنون نيز چنين وضعيتي را نشان مي‌دهد. انفعال سابق مخالفان برجام و فعاليت شديد آنها در قبال نتيجه مذاكرات هسته‌اي، دوگانه‌اي است كه مي‌تواند پاسخ خيلي از سوالات را بدهد. از جمله اينكه حساسيت اين طيف در جايگاه نمايندگاني بر چه مواردي متمركز شده است؛ طيفي كه ترجيح داده در دولت يازدهم بيشتر از ابزارهاي قانونگذاري از ابزار نظارتي خود براي ايفاي نقش نمايندگي استفاده كند.

نظارت سخت به جاي قانونگذاري

خرداد امسال وقتي تعداد سوال‌ها و تذكرهاي نمايندگان به رييس‌جمهور و وزراي كابينه از مرز 10هزار گذشت، آمار جالب ديگري نيز به همراه آن آمد. از جمله اينكه كدام 10 نماينده بيشترين تذكرها را داشتند. جواب اين‌گونه بود: نادر قاضي‌پور نماينده اروميه، سيد ناصر موسوي لارگاني نماينده فلاورجان، حميد رسايي و زهره طبيب‌زاده نوري نمايندگان تهران، ايرج نديمي نماينده لاهيجان، حسين علي حاجي دليگاني نماينده ميمه و برخوار، شكر خدا موسوي نماينده اهواز، جواد كريمي قدوسي نماينده مشهد، مهرداد بذرپاش نماينده تهران و فتح‌الله حسيني نماينده گيلان غرب و قصرشيرين. 10 نماينده‌اي كه شش نفر از آنها از مخالفان جدي طرح برجام هم بودند و در مجموع 40 پيشنهاد براي تغيير اين طرح داشتند. حال آنكه سه نفر از اين جمع در يك سال اخير براي هيچ‌كدام از طرح‌ها و لوايح اعلام وصول شده پيشنهادي ارايه نكرده بودند و سه نفر ديگر در مجموع روي 9 مورد پيشنهاد داده بودند.

انفعال مخالفان در طرح‌هاي اقتصادي

طيف مخالفان ماه‌هاست كه دولت را متهم به تمركز بيش از اندازه بر مسائل ديپلماتيك و موضوع هسته‌اي مي‌كنند؛ اتهامي كه نتيجه‌گيري آنها از آن اين است؛ بي‌توجهي به معيشت مردم و اقتصاد داخلي. دولت بارها اين اتهام را رد كرده است اما تا اينجا هيچ‌كدام از طرفين حاضر به عقب‌نشيني نشده‌اند. با اين وضعيت شايد يادآوري اشتياق مخالفان براي طرح‌ها و لوايح اقتصادي هم خالي از لطف نباشد. جايي كه اتفاقا يكي از همين طرح‌ها كه دي سال 91 و در آخرين ماه‌هاي كار دولت احمدي‌نژاد اعلام وصول شده بود، بعد از طرح برجام ركورددار بيشترين تعداد پيشنهادات نمايندگان است؛ طرح حمايت از توليد ملي. طرحي كه 112 مورد پيشنهاد روي آن ارايه شد و البته در ليست 20 نفره پيشنهاد‌دهندگان تنها نام سه نفر از كساني كه آواري از پيشنهادات را روي سر طرح برجام ريختند ديده مي‌شود؛ زهره طبيب‌زاده، مسعود ميركاظمي و ذوالانوار. موارد ديگري هم از اين دست در كارنامه مجلس نهم و طيف مخالفان برجام ديده مي‌شود. از جمله براي طرح «ممنوعيت به كار‌گيري و اشتغال بازنشستگان» كه با 46 پيشنهاد تبديل به يكي از طرح‌هاي ركورددار در آمار پيشنهادها شده است، تنها نام دو نفر از نمايندگان مخالف برجام در كنار 40 نماينده ديگري كه ليست پيشنهادها را امضا كرده بودند ديده مي‌شود؛ بيژن نوباوه و حسينعلي حاجي دليگاني. اين تنها يك موضوع را تقويت مي‌كند و‌آن اينكه موج 170 پيشنهادي كه مخالفان برجام ارايه كردند بيش از آنكه يك تلاش جدي براي قانونگذاري بوده باشد، يك تاكتيك ناموثر براي منتفي كردن اجراي برجام بود.

حكايت همچنان باقي است

آوار آن 170 پيشنهاد به جايي نرسيد، شمارش معكوس براي اجراي برجام آغاز شده است اما بعيد به نظر مي‌رسد طراحان آن تاكتيك به اين راحتي قصد عقب رفتن از صحنه تقابل را داشته باشند. اينكه در تقابل با يك طرح به اندازه يك سال فعاليت مجلس پيشنهاد ارايه مي‌شود مي‌تواند پيام شفافي براي دولتي‌ها داشته باشد كه رقيب به سادگي از اين ميدان بدر نخواهد شد. آن 170 پيشنهاد هر چند به جايي نرسيد اما در واقع نمادي است از تمايل شديد دلواپسان مجلس براي زمين زدن توافق هسته‌اي؛ اتفاقي كه اگر حتي زمينه وقوع آن هم بسيار اندك باشد اما در مراحل نظارت كه به عهده مجلس گذاشته شده است مي‌تواند مشكلات بزرگي براي دولتي‌ها بسازد. از نطق‌هاي آتشين عليه عملكرد دستگاه‌هاي اقتصادي در فضاي پساتوافق گرفته تا اتهامات احتمالي از نفوذ غربي‌ها به كشور. چيزي كه مخالفان از همين الان هم نشانه‌هاي آن را بروز داده‌اند.