چرا داعش در جنگ سايبري موفق است؟
ميثم سليماني / هرچند وقايع هولناكي كه داعش در طول سال‌هاي اخير رقم زده، اذهان را به سوي جنايت‌هاي هولناك قرون وسطي سوق مي‌دهد، اما شيوه‌هايي كه اعضاي داعش در فضاي رسانه‌اي و سايبر انتخاب مي‌كنند به هيچ عنوان ارتباطي با قرون وسطي ندارد. بلكه تروريست‌ها در اين فضا بسيار هوشمندانه و با دقت عمل مي‌كنند. داعش نشريه‌اي را به زبان انگليسي تحت عنوان دابق منتشر مي‌كند كه شكل آن بسيار حرفه‌اي به نظر مي‌رسد. همزمان نيز از تمام فناوري‌هاي ارتباطاتي نوين براي گسترده‌تر كردن و تقويت شبكه تروريستي خود بهره مي‌گيرد. بر اين اساس نشريه آلماني اشپيگل به بررسي اين سوال پرداخته كه چرا داعش توانسته در فضاي سايبر موفق عمل كند. در اين گزارش اشپيگل به نكات و نتايج جالب توجهي دست يافته است كه بررسي آن در نحوه عملكرد داعش در فضاي مجازي از اهميت بسيار بالايي برخوردار است.
تا جمعه گذشته بزرگ‌ترين حمله تروريستي در اروپا مربوط به حملات تروريستي سال 2005 لندن بود اما پس از واقعه پاريس و حجم عمليات، كارشناسان امنيتي را به اين نتيجه رسانده است كه هر اتفاقي در سطح اروپا امكان‌پذير است. از طرفي دولت آلمان و ساير كشورهاي اروپايي به سرعت نسبت به اين حملات واكنش نشان داده و كنترل مرزهاي خود را افزايش دادند و نظارت خود را بر شبكه سلفي‌گرايان اروپا بيشتر كردند. طبق آماري كه سرويس‌هاي اطلاعاتي آلمان ارايه داده‌اند نزديك به 420 نفر در آلمان جزو طبقه‌بندي افراط‌گرايان بالقوه خطرناك محسوب مي‌شوند. همچنين گفته مي‌شود نزديك به 700 شهروند آلماني به داعش در سوريه پيوسته بودند كه حدود يك‌سوم آنها نيز به خانه‌هاي خود بازگشته‌اند و اين خود يك تهديد بالقوه براي اروپا به حساب مي‌آيد. اما واقعه فرانسه سرويس‌هاي امنيتي در اروپا را به‌شدت سردرگم كرده است. دولت و سرويس‌هاي امنيتي در اروپا و به خصوص آلمان قافيه را به داعش باخته‌اند. آنها هيچ اقدامي را نمي‌توانند براي جلوگيري از جذب نيرو براي داعش انجام دهند. به خصوص اينكه اين گروه تروريستي در فضاي سايبر بسيار قدرتمند عمل مي‌كند.
در جهان رسانه‌هاي اجتماعي داعش به گونه‌اي نفوذ كرده است كه حتي مقامات آلماني را براي جلوگيري از آن نااميد كرده و عملا تبديل به نقطه ضعف آن شده است. تصاويري كه داعش از حملات خود منتشر مي‌كند و نحوه عمل پوشش رسانه‌هاي جهان به جواناني كه در فضاي مجازي داعش را دنبال مي‌كنند، آنها را ترغيب مي‌كنند تا از فضاي مجازي به دنيايي واقعي قدم بگذارند. سطح پيچيدگي حضور داعش در فضاي مجازي به گونه‌اي است كه دستگاه‌هاي امنيتي اروپايي را به‌شدت شگفت‌زده كرده است. دستگاه‌هاي امنيتي تاكنون چهل و شش هزار حساب توييتري را شناسايي كرده‌اند كه مربوط به مبلغان و حاميان داعش و افراط‌گرايي به حساب مي‌آيند. همچنين در فضاي مجازي بيش از هزار فيلم از سوي داعش در حال گردش است. اين تصاوير شامل گردن زدن و اعدام‌هاي مختلف مي‌شود تا تصاويري كه مربوط به خنده‌هاي كودكان در مدرسه و نحوه كنترل ترافيك از سوي داعش است. مجموعه اين اقدامات در به دست آوردن فضاي مجازي كاملا در راستاي نشان دادن قدرت خلافت به هواداران است.
در ماه اكتبر بنياد كويليام (يك اتاق فكر در بريتانيا)، طي مقاله‌اي مستند خلافت مجازي را مورد بررسي قرار داد. آنها طي 30روز نشريات مربوط به داعش را مطالعه كردند و بيش از 1461 فيلم، عكس و فايل‌هاي صوتي كه مواد تبليغاتي داعش به حساب مي‌آمدند را نيز بررسي كردند. نتيجه‌گيري آنها اين بود كه بيش از نيمي از اسناد نشان‌دهنده يك خشونت بي‌رحمانه است و قصد دارد منطقه تحت كنترل خود در سوريه و عراق را به عنوان يك آرمان شهر خاورميانه به حاميان خود نشان دهد. ديگر كليپ‌ها نيز يك حس باهم بودن، رفاقت و سخاوت را به نمايش مي‌گذارند.
با اين شكل بسياري از جوانان اروپايي كه حتي خاورميانه را يك بار از نزديك نديده‌اند در فيس‌بوك و توييتر فيلم‌ها و موارد تبليغي را در اختيار مي‌گيرند و ديگر به سمت مسجد سوق پيدا نمي‌كنند.
كارشناسان ضد ترور و كساني كه در آلمان با جوانان مسلمان در ارتباط هستند، معتقدند كه غرب فاقد استراتژي لازم براي مبارزه با افراط‌گرايي است. آنها معتقدند كه نيروهاي امنيتي بازي بوكس در تاريكي را آغاز كرده‌اند كه مجبور هستند در تاريكي به افراط‌گرايي مشت بزنند اما در اين بين موفق نيستند.
پيتر نيومن، كارشناس تروريسم و استاد كالج كينگ در لندن اگرچه حضور جوانان در اين گروه‌هاي تروريستي را محكوم مي‌كند اما غرب بايد به دنبال يك مشابه جاذب براي جوانان باشد. او معتقد است كشورهاي غربي و به خصوص آلمان فاقد هرگونه طرح ملي براي جلوگيري از جذب جوانان به سوي اين گروه‌هاي تروريستي هستند و تا زماني كه يك استراتژي دقيق تعيين نشود جذب نيرو به گروه‌هاي افراطي ادامه خواهد يافت.