تروريسم اقتصادي در آفريقا
كوفي آله٭ /تروريسم در مقياس وقايع پاريس كه ماه گذشته رخ داد، چيز جديدي در آفريقا نيست. در نيجريه، كامرون، چاد و نيجر، گروه افراطي بوكو حرام – كه سال 2014 براي ربودن 276 دانش‌آموز دختر معروف شد – جان هزاران نفر را بر اثر حملات به غير نظاميان و بمبگذاري‌هاي انتحاري گرفته است. در كنيا، گروه سوماليايي الشباب كه دو حمله بزرگ را به مركز خريد وست‌گت در نايروبي در سال 2013 و به دانشگاه گاريسا در سال 2015 انجام داده، همچنين مرتكب اعمال ترور بسياري شده است. در همين حال در تونس، گردشگران در يك موزه و ساحل پر تردد مورد هدف داعش قرار گرفتند. در مالي، در مدت كوتاهي پس از حملات در پاريس، افراد مسلح يك گروه وابسته به القاعده به هتل راديسون بلو در باماكو حمله كردند و 22 نفر را كشتند. به نظر مي‌رسد، ترور به بخشي از نرمال جديد در آفريقا تبديل شده است. خطرات تروريسم، توسعه اقتصادي و سياسي آفريقا را در شش محور مهم منحرف مي‌كند. اولا اينكه اينجا يك مقياس مطلق از فاجعه انساني وجود دارد. از سال 2009، بوكو حرام به تنهايي بيش از 10 هزار نفر را در نيجريه كشته و نزديك به نيم ميليون نفر را از خانه‌هاي خود رانده است. جمعيت آسيب ديده كه به اردوگاه‌هاي پناهندگان در كامرون، چاد و نيجر پناه مي‌برند، به ويژه كودكان، به شكل فزاينده‌اي دچار سوء تغذيه و بيماري مي‌شوند.دوم، تروريسم رشد توليد ناخالص داخلي را تضعيف مي‌كند و وزن عملكرد كلي اقتصادي در كشورهاي آسيب ديده را كاهش مي‌دهد؛ براي مثال اقتصاد شمال نيجريه، بر اثر خشونت‌هاي جاري ويران شده است. صندوق بين‌المللي پول، تهديدات تروريستي را خطر عمده‌اي براي چشم‌انداز اقتصادي در نيجريه، تونس و كنيا مي‌داند. در حال حاضر، در اين كشورها پس از حوادث تروريستي اخير شاخص‌هاي اقتصادي كاهش يافته است. براي مثال پس از حملات داعش، پيش‌بيني رشد توليد ناخالص داخلي سالانه تونس در سال 2015 از 3درصد به 1درصد كاهش يافت. انتظار مي‌رود بخش گردشگري 45درصد كاهش را تجربه كند و همين دليل كاهش درآمد حدود 1/1 ميليارد دلاري است. سوم، مبارزه با تروريسم منابع مالي ناچيز را هم مي‌بلعد. ماموريت‌هاي نظامي پر هزينه هستند و حملات تروريستي غيرقابل پيش‌بيني اغلب نيازمند هزينه‌هاي اضافي براي امنيت هستند كه گاهي اوقات باعث مي‌شود دولت اهداف مالي خود را از دست دهد. براي مثال پس از حمله دانشگاه گاريسا، دولت كنيا هزينه‌هاي مربوط به امنيت را از توليد ناخالص داخلي 3/0درصد افزايش داد و كمك‌هاي مالي اضافه‌اي براي بخش گردشگري ارايه داد. چهارم، كشورهاي در معرض خطر در ميان بازارهاي مرزي اميدوار‌كننده‌ترين هستند. در نيجريه، كه به تازگي بزرگ‌ترين اقتصاد آفريقا شده است، يك بخش خصوصي در اقتصادي كه مدت طولاني تحت تسلط توليد نفت قرار داشت، پويا شده است. پنجم، تروريسم، دولت‌سازي را تضعيف مي‌كند. در اكثر كشورهاي آفريقايي، ارتش ضعيف است و به اندازه كافي مجهز نيست كه با اين تهديد جديد مقابله كند، در حالي كه گروه‌هاي تروريستي اغلب به خوبي تامين مالي مي‌شوند و جنگجويان را با تجهيزات دولت مجهز مي‌كنند. چنين تضعيف انحصار دولت بر اعمال خشونت، يك چالش مطرح براي قدرت و مشروعيت آن است. در نهايت، اين خطر كه مبارزه با تروريسم در مقابل آزادي‌هاي مدني است، به خصوص در آفريقا، كه در آن نهاد‌سازي است، هنوز هم يك فرآيند مستمر حاد است. برخي رژيم‌هاي غيردموكراتيك ممكن است از سياست‌هاي ضد تروريسم براي شكار مردم خود استفاده كنند. بسياري از جنگ‌هاي داخلي پس از چند دهه به دليل توسعه آفريقا در نهايت به پايان رسيده است. اما خطرات تروريسم ثبات و رشد توليد ناخالص داخلي اين قاره را تهديد مي‌كند. اين خطر جديد براي آفريقا است كه بايد حركت خود به سمت بالا را حفظ كند.
٭ مشاور ارشد مدير اجرايي صندوق بين‌المللي پول براي آفريقا و مشاور اقتصادي سابق وزير اقتصاد و دارايي ساحل عاج / منبع: www. project-syndicate. org